Antidepressiva: hulp of hel?

Ruim een miljoen Nederlanders slikken antidepressiva. Enerzijds kan een antidepressivum de enige oplossing zijn, bijvoorbeeld bij een lichamelijke oorzaak die niet anders te behandelen valt. Anderzijds komen steeds meer psychologen en wetenschappers met vragen: zijn we niet te snel met pillen? Mag een depressief gevoel er niet meer zijn in onze 'geluksmaatschappij?' Zijn er andere manieren om aan te kijken tegen depressie en ermee om te gaan? Het Fonds Psychische Gezondheid zwengelt een broodnodige discussie aan. Ooit geweten? Ruim een miljoen Nederlanders slikken antidepressiva. Maar weinig mensen zijn bekend met het gegeven dat antidepressiva een naam hebben die niet de lading dekt. Het middel wordt namelijk niet alleen bij depressie voorgeschreven. Antidepressiva worden ook gebruikt bij angststoornissen, eetstoornissen en lichamelijke pijn. Er is veel discussie rondom antidepressiva. Dat heeft vooralsnog geen invloed op het gebruik ervan. Vanaf 1999, zijn we elk jaar 6% meer antidepressiva gaan gebruiken.

Te veel antidepressiva?

Het Fonds Psychische Gezondheid zwengelt de discussie rondom antidepressiva bewust aan. Er zijn namelijk tal van vragen rondom antidepressiva die om een antwoord vragen. Betekent bijvoorbeeld het steeds toenemende gebruik ervan dat wij massaal depressiever worden? Is de oorzaak dat wij in onze 'geluksmaatschappij' geen negatieve gevoelens meer tolereren? Of betekent het dat artsen te snel antidepressiva voorschrijven? We leven immers in een tijd waarin met name huisartsen afgeklokt worden op een snelle 'verwerking' van de stroom mensen die zij dagelijks zien voorbij komen. En de farmaceutische industrie is uiteraard gebaat bij gebruik van haar middelen, dus propageert zij het gebruik.

Een andere kijk op depressieve gevoelens

Niemand wil de hel die depressie heet, bagatelliseren. Er zijn lichamelijke oorzaken, zoals een tekort aan serotonine-aanmaak, die niet via praten op te lossen zijn maar wel via pillen. Maar terecht vraagt het Fonds Psychische Gezondheid aandacht voor omstreden vragen. Een gegeven is dat antidepressiva onze emoties afvlakken en onderdrukken. Daarbij kunnen we ons afvragen of de onderliggende problematiek nog de kans krijgt om in het volle daglicht te staan en behandeld te worden. "If it doesn't kill you, it makes you stronger" wordt weleens cru gezegd: wat je niet eronder krijgt, maakt je sterker. Sommige emoties zijn te zwaar om zelfs maar een dag goed mee te kunnen leven, en dan zijn medicijnen een mogelijk redmiddel. Maar anderzijds zijn er deskundigen die stellen dat onze emoties kunnen evolueren, en dat wij dat zelf ook kunnen. Emoties kunnen ons helpen om inzicht te verwerven in onszelf, een groter vermogen te krijgen om negatieve emoties te verwerken én te dragen in ons leven.

Is een depressie altijd alleen maar slecht?

Van Winston Churchill is de beroemde uitspraak 'the black dog of depression.' Maar ook andere beroemdheden hebben of hadden te kampen met depressieve episodes. Onder hen zijn actrice Halle Berry, auteur Amy Tan, first lady Barbara Bush, schrijver Charles Dickens, rapper Eminem en componist Ludwig Beethoven. Een intrigerende vraag is of depressie hun prestaties in de weg stond of juist stimuleerde. Sommige wetenschappers trekken in twijfel of depressieve gevoelens het best te behandelen zijn met pillen, omdat deze niet alleen schadelijke bijwerkingen kunnen hebben, maar ook de evolutie van gevoelens in de weg staan.

Ervaringsdeskundigen aan het woord

Het Fonds Psychische Gezondheid vroeg een aantal ervaringsdeskundigen, artsen en psychologen naar hun mening. Het bleek dat een van hen, naast ervaringsdeskundige ook huisarts, vond dat antidepressiva levens kan redden. Een antidepressivum kan mensen die door psychische oorzaken lichamelijk en geestelijk niet meer in beweging kunnen komen, een zetje vooruit geven. Een andere mening van een ervaringsdeskundige was echter dat er te weinig bekend is over effecten van antidepressiva. Deze persoon was juist niet geholpen met antidepressiva, en stopte ermee omdat drie verschillende medicijnen niet werkten. Bovendien waren de bijwerkingen groot. Uiteindelijk was de depressie door inzet van de eigen krachten verzacht en uiteindelijk weggenomen. Tot slot was er een respondent, psychiater en onderzoeker, die op recent onderzoek wees. Daaruit bleek, dat antidepressiva niet zo gemakkelijk worden voorgeschreven als we denken. De behandelaar hanteert bovendien richtlijnen. Binnen die richtlijnen is er ook aandacht voor het weer afbouwen van het gebruik.