Decorumverlies, psychiatrie

Decorumverlies is een verschijnsel dat optreedt bij verschillende vormen van dementie zoals de ziekte van Parkinson, Creutzfeldt-Jakob, Alzheimer of vasculaire dementie. De verbinding tussen zenuwcellen gaat langzaam kapot. Hierdoor treden er verschillende symptomen op, waarbij decorumverlies er één van is. Ook komt decorumverlies voor bij psychische stoornissen of bij hersenletsel. Er treedt ongewenst en ongepast gedrag op zoals in discussie gaan, er onverzorgd bijlopen, scheten en boeren laten in het openbaar, schelden, grof taalgebruik en ongemanierd eten. Het is belangrijk om hier op een goede manier mee om te leren gaan.

Wat is decorumverlies?

Met decorumverlies wordt bedoeld: het vertonen van gedrag dat niet past bij de omgeving. Decorumverlies valt dan ook onder de psychiatrie. De patiënt vertoont ongewenst gedrag.

Oorzaken

Decorumverlies komt vaak bij dementie voor. Dementie is niet één ziekte maar is een ziektebeeld dat bij ruim 50 ziektes voorkomt. Zo onderscheiden we de ziekte van Alzheimer, Parkinson, ziekte van Creutzfeldt-Jakob, vasculaire dementie en Lewy Body dementie. Daarnaast zijn er vele andere vormen waarbij dementie optreedt. Bij dementie treedt er een achteruitgang op in de geestelijke gesteldheid. De verwerking zoals die in de hersens verloopt gaat niet meer zoals het hoort. De zenuwcellen of verbindingen tussen deze zenuwcellen gaat kapot. Het proces verloopt vaak langzaam en omstanders merken steeds meer achteruitgang bij de patiënt.

Decorumverlies is een belangrijk verschijnsel dat bij dementie optreedt. De meeste patiënten krijgen hier vroeg of laat mee te maken. Daarnaast komt decorumverlies ook tijdelijk voor bij mensen met een psychische stoornis of aandoening, een trauma, bij een manische depressie en soms na een ernstige infectie.

Bij frontaal hersenletsel, hiermee wordt bedoeld letsel aan de voorzijde van de hersenen, komt decorumverlies ook soms voor. Daarnaast ontstaan er nog vaak andere symptomen zoals apathisch zijn, emotionele afvlakking, erg op zichzelf gericht (egocentrisch) en snel afgeleid zijn.

Symptomen

De patiënt vertoont gedrag dat niet normaal is voor de omgeving waarin hij of zij verkeert. Zo zal de patiënt handtastelijkheden kunnen vertonen, seksuele toespelingen maken, luidruchtig zijn in gezelschap en anderen in de reden vallen. Soms lijkt de patiënt onbeschoft of ongemanierd te zijn. Op buitenstaanders kan dit ook zo over komen.

Bekende verschijnselen zijn boeren laten, winden laten, uitkleden in het openbaar, in het openbaar of op ongepaste plaatsen urineren, gooien met voedsel of ongemanierd eten, schelden, gebruik van grove taal, met anderen op een ongepaste manier in discussie gaan en er onverzorgd uitzien.

Gaat het over?

Decorumverlies, dit wil zeggen het vertonen van ongewenst gedrag dat niet past bij de omgeving of de situatie waarin men zich op dat moment bevindt, gaat in de meeste gevallen niet zomaar over. Bij verschillende vormen van dementie is de achteruitgang sluipend maar niet omkeerbaar.

In andere gevallen kan decorumverlies ook tijdelijk zijn, zoals bij een psychische stoornis. Wanneer deze stoornis goed behandeld wordt, zullen de klachten verminderen of verdwijnen. Zonder behandeling kan decorumverlies aan blijven houden. In geval van hersenletsel kan decorumverlies van tijdelijke of blijvende aard zijn. Dit is afhankelijk van de ernst van het letsel en het herstellingsvermogen van de hersenen.

Omgaan met dit verschijnsel

Voor buitenstaanders zorgt ongewenst of ongepast gedrag vaak voor onbegrip, omdat ze niet weten waar dit gedrag vandaan komt. In openbare gelegenheden kunnen er soms pijnlijke situaties ontstaan door een patiënt met decorumverlies. Het is dan ook voor verzorgers en familie/vrienden beter om een situatie van te voren in te schatten. Zo is het mogelijk de patiënt tijdelijk weg te houden van een belangrijke gelegenheid. Soms is het beter de patiënt helemaal niet mee te nemen. Er moet wel gewaakt worden voor isolatie van de patiënt: het is vaak de makkelijkste weg om de patiënt dan maar thuis te laten. Hierdoor zal de patiënt kunnen vereenzamen.

Soms ontstaan er gevaarlijke situaties. Wanneer omstanders weten wat er met de patiënt aan de hand is, kunnen ook zij eerder ingrijpen om eventuele ongevallen te voorkomen. Vaak kan de omgeving dan ook meer begrip opbrengen voor de gehele situatie.

Medicijnen, helpen die?

Helaas is decorumverlies niet met medicijnen te behandelen. Wel zijn er bepaalde medicijnen die, vooral bij dementie, verslechtering van het geheugen tegen kunnen gaan. Het proces van dementie wordt hierdoor vertraagd. Sommige medicijnen kunnen zelfs ervoor zorgen dat er (licht) decorumverlies optreedt. In dit geval is het soms beter om uit te wijken naar andere medicijnen.

Voor patiënten met dementie is een vast dagritme belangrijk. Een rustiger omgeving zorgt voor een betere concentratie maar ook voor minder ongewenst gedrag. Voor de partner geldt dat het belangrijk is te accepteren dat decorumverlies één van de verschijnselen is dat optreedt bij bepaalde ziekten. Door het te accepteren kan er beter mee omgegaan worden. Het ongewenste gedrag dat voorkomt uit decorumverlies wordt niet met opzet vertoond, maar is een gevolg van achteruitgang van de hersenen.