Wat veroorzaakt ODD?

ODD staat voor Oppositional Defiant Disorder, in het Nederlands een oppositioneel opstandige gedragsstoornis. Er is geen duidelijke oorzaak voor het ontstaan van ODD, al zijn er wel een aantal medische theorieën. Helaas is de geestelijke gezondheidszorg geen exacte geneeskunde en maakt deze nog steeds gebruik van aannames en theorieën. Er zijn wel een aantal medisch aantoonbare afwijkingen te vinden bij patiënten met ODD.

Oorzaken voor ODD

Oorzaken kunnen volgens de medische wereld zijn:

• Een onbalans tussen bepaalde chemicaliën in de hersenen
• Erfelijkheid
• Een aangeboren hersenbeschadiging
• Mishandeling en/of verwaarlozing
• Een combinatie van bovenstaande oorzaken

Volgens Trimbos komen daar nog de volgende oorzaken bij:

• uitstoting door leeftijdsgenoten
• negatieve ouder/kind interactie
• aansluiting bij leeftijdsgenoten met crimineel gedrag.

Deze omgevingsfactoren die de kans groter maken dat het kind een gedragsstoornis ontwikkelt, lijken objectief gezien meer het gevolg te zijn van de gedragsstoornis dan de oorzaak.

Een onbalans tussen bepaalde chemicaliën in de hersenen

Mensen met ODD hebben te maken met abnormale hoeveelheden para-chemische neurotransmitters. Dit is bij vrijwel alle psychische aandoeningen het geval. De chemische onbalans in de hersenen is een gegeven waar beslist meer onderzoek naar gedaan moet worden. Psychiatrische medicijnen beïnvloeden allen de hoeveelheden para chemische neurotransmitters in de hersenen. Tegenwoordig vermoed men dat de redenering dat opheffen van deze abnormaliteit de psychische stoornis verhelpt, iets te simplistisch is.

Erfelijkheid

ODD komt vaker voor in gezinnen waarin één van de ouders een psychische stoornis heeft, dus waarschijnlijk is er een erfelijk component aanwezig. Deze stoornis bij de ouder hoeft geen ODD te zijn. Ook wanneer één van de ouders last heeft van ADHD, depressiviteit, persoonlijkheidsstoornissen, het syndroom van Gilles de la Tourette of angststoornissen is de kans op ODD groter.
Foutjes in het erfelijk materiaal op chromosoom 2 en chromosoom 19 lijken een rol te spelen bij het ontstaan van ODD. Nu is dit minder heftig dan het klinkt. Foutjes op chromosomen komen zeer veel voor, om een voorbeeld te geven:

• Minstens 131 genetische afwijkingen hebben hun oorsprong bij een afwijking op chromosoom 1
• Minstens 80 genetische afwijkingen hebben hun oorsprong bij een afwijking op chromosoom 3
• Minstens 50 op chromosoom 4
• Minstens 61 op chromosoom 5, enz, enz.

Een aangeboren hersenbeschadiging

Kinderen met ODD hebben allen vertraagde cognitieve vaardigheden op het gebied van emotionele regulatie, sociale informatieverwerking en in vele gevallen ook in de taalverwerking. Dit laatste wil niet altijd zeggen dat ze een taalachterstand hebben, maar dat ze meer moeite hebben om te begrijpen wat er bedoeld wordt. Ook hebben ze vaak problemen met organisatie en planning, een coördinatie-ontwikkelingsstoornis (DCD) en een zekere starheid in hun denken. Dit wijst op een beschadiging in de frontale en prefrontale gebieden van de hersenen. De frontaalkwab van de hersenen blijkt bij onderzoek bij veel kinderen met ODD kleiner.
MRI opnames (Magnetic Resonance Imaging) of een PET- scan (Positron Emissie Tomografie) zouden dus een verstoorde hersenfunctie c.q kleinere frontaalkwab moeten laten zien. Helaas worden MRI/PET- scans weinig tot niet gebruikt in de psychiatrie.

Opvoeding

Alleen ernstige verwaarlozing of mishandeling kan een reden zijn om ODD te ontwikkelen. Verder laten onderzoeken naar opvoedmethodes als oorzaak van ODD zien dat zowel een autoritaire opvoeding als een laissez-faire opvoeding en alles er tussen wat eventueel inconsequent zou kunnen zijn, ODD kan veroorzaken. Misschien dat men beter de oorzaak van het gedrag van een individu bij het individu zelf kan leggen, dan komt het accent van een behandeling ook meer te liggen bij de persoon zelf, die hoe dan ook zelf zal moeten leren leven met zijn persoonlijkheid.