Slissen, oorzaak en afleren

Een spraakgebrek of een spraakstoornis ontstaat vaak al op jonge leeftijd. Er zijn verschillende soorten spraakstoornissen. Een daarvan is het slissen. Dit noemen we ook wel lispelen. De -S klank wordt bij slissen met een sissend geluid (ssss) uitgesproken. De tong wordt hierbij tussen de tanden gestoken. Dit is geen juiste houding voor de tong. De Nederlandse taal kent geen klanken waarbij de tong tussen de tanden hoort te zitten. De Engelse taal kent dit wel: de -TH (thea). In dit geval spreken we niet van slissen maar van een normale klank. Slissen kan soms zulke ernstige vormen aannemen, dat er op (latere) leeftijd psychische klachten kunnen ontstaan. Een logopedist kan helpen om het slissen af te leren.

Wat is slissen?

Slissen is een spraakgebrek. Een spraakgebrek noemen we ook wel een spreekstoornis. Stotteren is een voorbeeld van een spraakgebrek. Slissen is daar ook een van. Een andere benaming hiervoor is ook wel lispelen. Jonge kinderen kunnen al slissen, maar het kan ook op oudere leeftijd voorkomen. Mensen die slissen worden soms gepest of uitgelachen, terwijl dit iets is waar ze niks aan kunnen doen.

Oorzaak

Dat niet ieder kind/ volwassenen slist is duidelijk. Daarom is er ook een oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan hiervan. Duimzuigen kan een oorzaak zijn. Hierbij worden de tanden naar voren gedrukt. Duimen brengt immers een grote kracht op de voortanden met zich mee. Een open mond is een andere oorzaak. Normaal gesproken wordt de mond in rust gesloten gehouden. Hierdoor sluiten de lippen om de tanden heen. Dit geeft een perfecte tegendruk om te voorkomen dat de tanden naar voren gaan staan. Een open mond zien we vaak al bij jonge kinderen optreden. Ze laten de mond open hangen tijdens het spelen, het slapen, het tv. kijken etc.

Soms blijft de mond openstaan doordat het kind veel verkouden is. Het kan dan niet door de neus adem halen. Zelfs wanneer dit probleem is verholpen blijft de mond vaak uit gewoonte open staan. Ook kan het gaan om een afwijkend gebit zonder dat hier een duidelijke oorzaak voor te vinden is. De groei van tanden en kiezen kan soms raar verlopen. Ook een te kleine kaak kan voor een afwijkend gebit zorgen.

Slissen of lispelen kan soms ook psychische problemen met zich meebrengen. Kinderen kunnen erom gepest worden en voor volwassenen is het vooral lastig wanneer ze veel moeten praten voor hun werk. De problematiek is soms zo ernstig, dat er psychische klachten ontstaan.

Symptomen van slissen

Slissen of lispelen kan zowel bij kinderen als volwassen voorkomen. vaak begint het al op de kinderleeftijd, in de periode dat de taal/ spraak goed ontwikkelt wordt. Dit is op de leeftijd tussen 1 en 7 jaar oud. Bij kinderen/ volwassenen die slissen zien we dat ze de tong tussen de tanden steken. Vooral bij de S-klank en bij de Z-klank gebeurt dit veelvuldig. Bij deze twee klanken wordt de tong normaal gesproken tegen de tanden aangelegd.

Overigens hoort bij de Engelse th-klank (thea) de tong wel tussen de tanden te zitten. In de Nederlandse taal vinden we deze klank niet terug. Wat we wel zien is dat bij het slissen de tong soms ook bij de T-klank tussen de tanden wordt gestoken. Ook dit is een symptoom van slissen. Verder zien we het ook wel bij de D-klank, de N-klank en soms ook de L-klank. Deze klanken noemen we met een moeilijk woord ook wel de apico-aveolaire klanken.

Soms is een open-mond-stand zichtbaar. Soms wordt de tong te strak tegen de tanden aangeduwd. De spieren in de tong zijn te strak aangespannen of te los. Bij een hoge spierspanning kan ook slissen ontstaan, maar klinkt de -S nogal geforceerd. Soms is het slikken afwijkend.

Afleren met behulp van logopedie

Logopedie is een therapie die helpt bij het praten, spreken, de mondmotoriek en de ademhaling. Iemand die logopedie geeft wordt een logopedist(e) genoemd. De meeste mensen die bij de logopedist komen krijgen een tot twee keer per week logopedie. Hoe eerder hier mee begonnen wordt, hoe beter. Vooral voor kinderen geldt dit. De mondmotoriek zal geoefend worden. Dit gaat door middel van diverse oefeningen zoals blazen, de tong gebruiken etc. Het is belangrijk dat de tongligging goed geoefend wordt. De -S klank zal als eerste geoefend worden. Deze moet op de juiste manier worden uitgesproken. Daarna zullen de andere apico-aveolaire klanken geoefend worden. Soms is er meer aan de hand dan alleen slissen, en worden andere spraakgebreken of problemen met de taalontwikkeling gelijktijdig behandeld.

Vergoeding logopedie

Het probleem met de zorgverzekering is dat de overheid steeds weer andere regels hanteert. Hierdoor kan de zorgverzekeraar of de overheid beslissen of logopedie wel of niet vergoedt wordt. Een basisverzekering heeft iedereen. Vaak wordt logopedie voor kinderen wel vergoedt. Voor volwassenen kan dit anders liggen. Dit verschilt per zorgverzekeraar. Een aanvullende verzekering kan mogelijk wel of meer logopedie vergoeden. Het is verstandig om vooraf eerst na te vragen hoeveel en wat er precies vergoedt wordt.