Slokdarmspraak, betekenis en aanleren

Slokdarmspraak of oesofagusspraak is een methode van spreken zonder stembanden. De stembanden kunnen verwijderd zijn tijdens een laryngectomie. Dit is een operatie waarbij het strottenhoofd en de stembanden verwijderd worden. Dit zien we bijvoorbeeld wanneer er sprake is van keelkanker/ strottenhoofdkanker. In dit geval is een operatie en verwijdering soms onvermijdelijk. Wanneer er geen stembanden meer aanwezig zijn verdwijnt ook de stem. Lastig, want we willen ons wel kunnen uiten en een gesprek aan kunnen gaan. De slokdarmspraak is een andere manier van spreken door lucht in te slikken en deze weer op te boeren.

Stembanden en strottenhoofd

We vinden het heel normaal om te praten. praten doen we met onze stembanden. De stembanden, ook wel de stemplooien genoemd, vormen onze stem. Tussen de stembanden zit een spleet: de stemspleet. De stembanden worden door de stemspier aangespannen tijdens het uitademen en het spreken. Praten doen we ook tijdens een uitademing. De stembanden staan onder een luchtdruk tijdens de uitademing die steeds meer toeneemt. Op een gegeven moment worden de stembanden van elkaar gedrukt (open gedrukt) en sluiten nadat de luchtdruk is afgenomen. Dit gaat snel achter elkaar en vormt zo een trilling. Het is die trilling die naar buiten komt en op deze manier zorgt voor de klank van de stem.

Het strottenhoofd of strot bevat de stembanden. Het is het omhulsels waarin ook het strotklepje zich bevindt. Het strotklepje sluit de luchtpijp af wanneer we slikken. op deze manier komt er geen voedsel of vloeistof in de luchtpijp terecht.

Wat is slokdarmspraak

Bij slokdarmpraat worden de stembanden niet gebruikt om te praten, maar de mond waarbij gebruik wordt gemaakt van ingeslikte lucht. De slokdarmpraat wordt toegepast door mensen die geen stembanden meer bezitten. Een andere benaming voor slokdarmspraak is oesofagusspraak.

Oorzaken

Stembanden en/ of strottenhoofd worden niet zomaar weggehaald. Hier is altijd een reden of oorzaak voor. Het weghalen van het strottenhoofd wordt laryngectomie genoemd. Dit wordt vaak gedaan bij strottenhoofdkanker. Hierbij is er sprake van de groei van een kwaadaardige tumor in het strottenhoofd. Met het verwijderen van het strottenhoofd verdwijnen ook de stembanden. Soms wordt een gedeelte van de stemband verwijderd, bijvoorbeeld bij een poliep of een cyste aan de stemband. In dit geval kunnen de stembanden nog normaal tot vrij normaal gebruikt worden. Wanneer de gehele stembanden verwijderd worden is spreken op een andere manier ook nodig.

Lucht inslikken

Hoe zit dat nou met slokdarmspraak wanneer je geen stembanden hebt? Deze spraak is niet zomaar uit te voeren maar vergt enige oefening. Er wordt lucht ingeslikt en deze lucht wordt vervolgens weer opgeboerd. Op deze manier kan de mond een klank vormen. Deze manier van praten is moeilijk aan te leren maar zorgt er wel voor dat er uiteindelijk een redelijke verstaanbare spraak ontstaat.

Hoe aanleren?

Ontspanning is belangrijk bij deze manier van praten. Een te gespannen keel zorgt ervoor dat de slokdarmspraak niet goed kan worden uitgevoerd. Met behulp van de tong wordt lucht als het ware de slokdarm ingeduwd. Vervolgens wordt deze lucht weer opgeboerd waarbij het bovenste gedeelte van de slokdarm gaat trillen. Op deze manier komt er een klank uit de mond. Zodra dit onder de knie is, kan begonnen worden met het vormen van simpele woordjes. In een later stadium wordt dit uitgebreid naar iets langere woorden. Het duurt enkele maanden tot jaren voordat er goed gesproken kan worden middels slokdarmspraak. Motivatie is hierbij belangrijk. De logopedist kan helpen met het aanleren van de slokdarmspraak.

De nadelen

Deze spraak brengt ook wat nadelen met zich mee. Ten eerste is het begrijpelijk dat de slokdarmspraak nooit de gewone (stembanden) spraak kan vervangen. Het klinkt altijd anders, geforceerder en kunstmatig. De omgeving kan hier, vooral wanneer ze niet bekend zijn met dit fenomeen, vreemd op reageren. Ook kan het lang duren voordat er duidelijk verstaanbare woorden gevormd worden. De een heeft dit sneller onder de knie dan de ander. Inzet is altijd nodig, omdat het aan de wil van de patiënt ligt in hoeverre deze spraak aangeleerd wordt. Daarnaast kan het moeilijk zijn om emoties te tonen tijdens een gesprek. Bij de normale spraak horen we bijvoorbeeld aan de toonhoogte wat iemand bedoeld of hoe iemand zich voelt. Dit is bij slokdarmspraak nauwelijks of slecht mogelijk.

Waarom dan toch hiervoor kiezen?

Een andere manier om te praten na verwijdering van het strottenhoofd is een stoma. We spreken dan van een prothesespraak. Dit heeft als voordeel dat er meer woorden in één zin gezegd kunnen worden en de spraak natuurlijker klinkt. Het nadeel is de aanwezigheid van de stoma: deze moet met de hand afgedekt worden tijdens het spreken. Ook kan de stoma gaan lekken.

Wordt het aanleren vergoed?

Niet iedereen krijgt logopedie vergoed. Dit hangt af van de medische noodzaak en de zorgverzekeraar. Op dit moment kan het vergoed worden, terwijl het in de toekomst juist niet vergoed wordt. Omdat de overheid continue bezig is met bezuinigingen, is het beter om contact op te nemen met de eigen zorgverzekeraar. Geef het polisnummer door en hun bekijken of logopedie in dit geval vergoed wordt.