Persoonlijkheidsstoornissen - Cluster A

Er zijn verschillende soorten persoonlijkheidsstoornissen, elke persoonlijkheidsstoornis wordt onderverdeeld in één van de clusters A, B of C. Binnen cluster A vallen de stoornissen die over het algemeen als vreemd of excentriek worden beschouwd. Mensen met stoornissen in cluster A hebben vaak moeite met relaties aangaan en tonen weinig interesse in sociale relaties. Dit cluster wordt ook wel het 'bizarre' cluster genoemd.

Stoornissen binnen cluster A

Stoornissen in cluster A worden gekenmerkt door vreemd en excentriek gedrag, de volgende stoornissen vallen hieronder:

1. Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
2. Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
3. Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Kenmerken

Het belangrijkste kenmerk van iemand met de paranoïde persoonlijkheidsstoornis is dat hij/zij een diepgaande achterdocht heeft. Hiermee wordt bedoeld dat er sprake is van extreem wantrouwen tegenover anderen en hun relaties, vaak zijn deze mensen ook erg wantrouwend naar andere bekenden zoals collega's en omwonenden. Een ander kenmerk waar mensen met deze stoornis vaak mee te maken hebben is dat ze extreem gevoelig zijn voor kritiek, ze kunnen hier dan ook niet goed mee overweg. Vaak geven deze personen geen persoonlijke informatie vrij omdat ze bang zijn dat dit tegen hen gebruik kan worden, vandaar ook dat ze het heel moeilijk vinden om andere mensen te vertrouwen. Mensen met de paranoïde persoonlijkheidsstoornis leiden echter niet aan wanen, als dit het geval zou zijn dan zou er namelijk sprake zijn van schizofrenie, een manisch depressieve stoornis of een waanstoornis. Er wordt binnen de paranoïde persoonlijkheidsstoornis onderscheid gemaakt tussen egosyntoon en egodystoon. Wanneer er sprake is van egosyntoon dan gaat het om gevoelens en gedragingen die als natuurlijk deel van het zelf worden beschouwd, ze hebben er zelf geen last van. Wanneer er echter sprake is van egodystoon, dan worden deze gevoelens en gedragingen als vreemd beschouwd en hebben de personen in kwestie er zelf wel last van.

Achtergrond

Mensen met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis komen bijna nooit zelf terecht bij een psychiater voor hulp. Dit komt omdat ze niet kunnen herkennen dat de problemen bij hen zelf liggen. Ze leggen de verantwoordelijkheid dus vrijwel altijd bij anderen neer. Hierdoor is het van groot belang dat de omgeving alert is op de symptomen en kenmerken van iemand met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis, zeker als blijkt dat er ernstige problemen ontstaan. Deze stoornis komt voor bij 0,5 tot 2,5 procent van de bevolking, ook komt deze stoornis vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Verder blijkt dat deze stoornis ook erfelijk is, uit controles blijkt namelijk dat familieleden van iemand met deze stoornis een grotere kans hebben om zelf ook gediagnosticeerd te worden.

Behandeling

Er wordt voornamelijk gebruikgemaakt van psychotherapie om deze stoornis onder controle te krijgen. Het is echter heel belangrijk dat de therapeut zich open en eerlijk opstelt. Zodra er namelijk wantrouwen optreedt vanuit de cliënt is het heel moeilijk om deze behandeling voort te zetten. Ook wordt er wel eens medicatie gebruikt om deze stoornis te behandelen, voornamelijk benzodiazepines worden gebruikt om verlichting te geven.

Schizoïde persoonlijkheidsstoornis

Kenmerken

Het belangrijkste kenmerk van iemand met de schizoïde persoonlijkheidsstoornis is dat hij/zij vaak sociaal geïsoleerd leeft. Mensen met deze stoornis worden vaak beschreven als eenlingen of excentriekelingen. Een ander kenmerk is dat ze geen belangstelling hebben om sociale relaties te ontwikkelen, ze zijn het liefst alleen en willen alle problemen zelf oplossen. Het lijkt alsof schizoïde personen bijna geen emoties tonen, ze ervaren inderdaad ook vrijwel nooit sterkte woede, vreugde of droefheid. Deze personen kennen echter wel degelijk emoties, ze uiten dit alleen minder dan andere personen. Vandaar dat schizoïde personen vaak erg koel en kil overkomen.

Achtergrond

Het is niet helemaal bekend hoeveel mensen er precies lijden aan deze persoonlijkheidsstoornis, er zijn wel schattingen die uiteenlopen van 1 procent tot 7 procent van de bevolking. Hierover zijn dus helaas nog geen wetenschappelijke feiten bekend. Ook is niet bekend of er meer vrouwen of meer mannen lijden aan deze persoonlijkheidsstoornis. Kortom, er kan gesteld worden dat er nog weinig bekend is over de schizoïde persoonlijkheidsstoornis en dat er nog veel onderzoek vereist is.

Behandeling

De behandeling verloopt vaak erg moeizaam, aangezien het erg moeilijk is om in contact te komen met mensen die lijden aan de schizoïde persoonlijkheidsstoornis. Doordat deze personen vaak erg weinig sociale contacten hebben worden ze niet snel doorverwezen, daarnaast zullen ze zelf ook niet snel aangeven dat ze hulp nodig hebben. Het is dan ook maar de vraag of dat ze daadwerkelijk hulp nodig hebben. Zolang deze personen gelukkig zijn en hun eigen leven onder controle hebben is er weinig aanleiding om hulp te zoeken. Mocht er toch hulp ingeschakeld worden dan wordt vaak de psychotherapie ingezet, zoals deze ook vaak ingezet wordt bij de paranoïde persoonlijkheidsstoornis.

Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Kenmerken

Er wordt gesproken van de schizotypische persoonlijkheidsstoornis als er sprake is van excentrieke gedachten of gedrag zonder dat er psychotische kenmerken optreden. Een van de kenmerken is dat iemand die schizotypisch is vaak erg nerveus overkomt in sociale situaties. Zelfs wanneer deze persoon in contact is met mensen die bekend zijn, komt hij/zij toch nerveus en onzeker over. Deze personen lijden dus aan een vorm van sociale angst, vaak denken ze bijvoorbeeld dat anderen hen kwaad willen doen. Er is zoals eerder vermeld geen sprake van psychotische kenmerken, anders was de kans op bijvoorbeeld schizofrenie groter geweest.

Achtergrond

Uit onderzoek blijkt dat mensen die schizotypisch zijn een grotere kans hebben om op latere leeftijd zelfmoord te plegen, vandaar dat het erg belangrijk is dat ze de juiste hulp krijgen. Ongeveer 3 procent van de bevolking zou lijden aan de schizotypische persoonlijkheidsstoornis, ook zouden mannen er vaker last van hebben dan vrouwen. Daarnaast is bekend dat erfelijkheid een rol speelt in deze stoornis en dat eeneiige tweelingen vaker beiden last hebben van deze stoornis dan twee-eiige tweelingen.

Behandeling

Bij deze persoonlijkheidsstoornis wordt wederom vaak de psychotherapie ingezet, echter zullen personen met deze stoornis vaak niet zelf naar hulp zoeken. Het is dus van groot belang dat bekenden deze personen goed in de gaten houden en zo nodig hulp inschakelen. Vaak wordt er ook medicatie toegepast bij schizotypsiche personen, vooral antipsychotische medicijnen worden ingezet om bepaalde symptomen tegen te gaan.