Angsten verminderen door middel van EMDR-therapie

EMDR (eye movement desensitization and reprocession) is een bijzonder werkzame relatief nieuwe vorm van psychotherapie. De kern van EMDR-therapie bestaat uit het terugroepen van een traumatische gebeurtenis, waarbij tegelijkertijd in afwijking met andere vormen van psychotherapie de aandacht afgeleid wordt door externe stimuli. Daarbij dient de cliënt bijvoorbeeld met de ogen bepaalde tijd de hand van zijn hulpverlener te volgen die 30 centimeter voor het gezicht van de cliënt heen en weer wordt bewogen, daarbij denkend aan zijn probleem. EMDR blijft zich voortdurend ontwikkelen en vereist de nodige mentale veerkracht.

• Algemeen
• Het intake gesprek bij de EMD-therapeut
• Het uitgangspunt van EMDR-therapie
• Behandeling

Algemeen

Zeer ingrijpende voorvallen in het leven van een persoon kunnen in de hersenen een disfunctie veroorzaken. Daarbij worden de aan deze negatieve emoties gekoppelde reacties in een soort bevroren toestand in de hersenen opgeslagen. Niet zozeer de feiten als wel afdrukken worden in het geheugen opgeslagen. Daarbij worden de niet-verwerkte herinneringen, die al dan niet voorzien zijn van markeringen om ze in een bepaalde tijd of ruimte te plaatsen, weggeschreven naar het (corticale) geheugen. Er is gebleken dat oogbewegingen aan de basis kunnen staan om een verwerkingsproces in gang te zetten. De EMDR-therapie middels oogbewegingen wordt net zolang herhaald tot de emotionele lading van een bepaalde herinnering voldoende is gedaald. Daarna komt er in de hersenen plaats vrij voor nieuw geformuleerde positieve denkbeelden, die dan wel als waar dienen aan te voelen.

Het intake gesprek bij de EMD-therapeut

Allereerst dient de therapeut de aard van de klachten globaal in beeld te brengen en daarbij vast te stellen hoe de cliënt met zijn klachten omgaat. De therapeut dient zich ervan te vergewissen of de cliënt voldoende hulpmiddelen tot zijn beschikking heeft om het verwerkingsproces volledig te kunnen verwerken. In het bijzonder het vermijdingsgedrag en de gevoelens van (verlammende) machteloosheid zijn daarbij van essentieel belang. Tevens dient vastgesteld te worden welke beelden bij de cliënt de meeste spanning oproepen, waarbij een rangorde van belastende herinneringen wordt vastgesteld. Een uitvoerige beschrijving van het klachtenbeeld is niet nodig, omdat het in herinnering terugroepen van de traumatische beelden slechts enkele minuten per zitting in beslag neemt. Door de therapeut wordt vervolgens uitleg verstrekt wat EMDR inhoudt en welke de verwachte effecten zijn, die gedurende de behandelperiode zouden kunnen optreden. Daarna dient te worden aangestipt dat na een behandeling de klachten tijdelijk kunnen toenemen. In het algemeen dient oogcontact tussen de therapeut en de cliënt zo veel mogelijk vermeden te worden, waarbij ook de opstelling van de stoelen een belangrijke rol speelt. Een en ander resulteert uiteindelijk in een classificatie volgens de DSM-5.

Het uitgangspunt van EMDR-therapie

Als uitgangspunt gaat EMDR ervan uit van hoe de cliënt nu tegen zijn probleem aankijkt en niet zozeer welke gevoelens de cliënt bij het ontstaan van de klachten destijds heeft ervaren. Het is de bedoeling dat gedurende een zestal zittingen een nieuw besef bij de cliënt groeit, bijvoorbeeld in de vorm van het idee, ik kan het nu aan. Doe nu in gedachten wat je destijds niet kon doen om de nog steeds aanwezige boosheid te laten wegebben. Kijk daarbij in de ogen van de desbetreffende persoon.
De cliënt bereikt zelf inzichten tijdens het korte verwerkingsproces, waarbij EMDR veeleer een middel is om het probleem op te lossen en niet zozeer om met de problematiek om te kunnen gaan. Bedenk daarbij dat de morele waarde van iets is gebaseerd op wat iemand doet en niet op wat iemand denkt.

Behandeling

EMDR is een therapie die in 1987 door de psychologe Dr. Francine Shapiro werd ontwikkeld en bestemd is voor personen, die last blijven ondervinden van de gevolgen van een schokkende ervaring in het verleden. Aan de basis van deze therapie staat het feit dat ze bij zichzelf ontdekte dat stress die voortkwam uit verstorende gedachten verminderde als ze haar ogen snel heen en weer bewoog. In afwijking tot andere therapieën betreffende de psyche wordt bij deze therapievorm dan ook de aandacht van de cliënt, middels afleidende handbewegingen van de therapeut, van zijn probleem weggehaald. Deze werkwijze van het met de oog volgen van afleidende bewegingen van de therapeut wordt net zo lang door deze herhaald totdat de emotionele lading van de gewraakte herinnering voldoende naar de mening van de therapeut is gedaald. Een en ander wordt door de therapeut bepaald aan de hand van stellingen, waarbij de cliënt op een SUD-schaal van 1-10 dient aan te geven in hoeverre hij zich met de aangedragen stellingen gevoelsmatig kan verenigen. SUD staat voor subjective units of disturbance. Eerst daarna kunnen meer positievere gevoelens, de plaats van de oude foutieve aannames in de hersenen innemen. De therapeut dient zich in deze behoudend op te stellen door zo min mogelijk de communicatie te sturen en het gebruik van de verleden tijd dient om afglijding te voorkomen strikt vermeden te worden.

Doelstelling van EMDR

Het uiteindelijke doel van EMDR is de spanning van het beladen beeld te minimaliseren en daarentegen de geloofwaardigheid van een meer positievere gedachtegang te optimaliseren. Na afloop van iedere sessie vraagt de therapeut aan de cliënt of er zich nog iets in zijn gedachten naar boven is gekomen, waarbij tevens de therapeut indien nodig nog verhelderende vragen kan stellen aan de cliënt in kwestie. Het belangrijkste voordeel van deze therapie is dat middels EMDR in slechts enkele zittingen een grote vooruitgang in angstreductie kan worden geboekt.