Diastasis recti: Blijvende zwangerschapsbuik met rugpijn

Bij ongeveer twee op de drie vrouwen die pas bevallen zijn, lijkt het soms alsof ze maanden na de bevalling nog steeds zwanger zijn. Dit is een mogelijk teken dat de vrouw lijdt aan diastasis recti. Diastasis recti, ook wel rectus-diastase genoemd, is een aandoening waarbij een scheiding optreedt tussen de linker- en rechterzijde van de rectus abdominis spier (rechte buikspieren). Deze spier bedekt de voorzijde van het buikgebied. Door de scheiding ontstaat een ronde, uitpuilende buik. Niet alleen pas bevallen vrouwen kunnen aan deze aandoening lijden; ook baby's zijn soms getroffen. Hoewel een behandeling vaak niet vereist is, zijn er oefeningen beschikbaar om de afwijking bij volwassenen te verminderen. In ernstige gevallen kan een buikwandcorrectie nodig zijn.

• Epidemiologie van diastasis recti
• Prevalentie van diastasis recti
• Geografische en etnische variaties
• Veranderingen in prevalentie door leeftijd en zwangerschap
• Mechanisme
• Overmatige druk op de buikwand
• Veranderingen in bindweefsel en hormonen tijdens de zwangerschap
• Genetische factoren en erfelijkheid
• Oorzaken: Verhoogde spanning op de buikwand
• Risicofactoren voor diastasis recti
• Zwangerschap en bevalling
• Obesitas en overgewicht
• Hoge fysieke belasting
• Risicogroepen
• Vrouwen na de zwangerschap
• Vrouwen met een familiegeschiedenis van diastasis recti
• Mensen met een geschiedenis van abdominale chirurgie
• Symptomen: Blijvende zwangerschapsbuik
• Alarmsymptomen
• Zwak gevoel in de buik en lage rugpijn
• Veranderingen in de lichaamsvorm en een zichtbare spleet
• Moeilijkheden bij fysieke activiteiten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van diastasis recti
• Prognose van diastasis recti
• Zelfherstel na de bevalling
• Langdurige gevolgen bij onvoldoende behandeling
• Chirurgische ingreep
• Complicaties: Rugpijn en andere klachten
• Preventie van diastasis recti
• Oefeningen voor de kernspieren tijdens de zwangerschap
• Vermijden van overmatige buikdruk
• Postnatale fysiotherapie
• Praktische tips voor het leven met diastasis recti
• Versterk je buikspieren voorzichtig
• Gebruik een buikband of brace
• Zoek begeleiding van een fysiotherapeut
• Pas je dagelijkse activiteiten aan
• Verzorg je lichaam na de bevalling
• Wees geduldig met jezelf
• Misvattingen rond diastasis recti
• Diastasis recti is alleen een probleem voor vrouwen na de zwangerschap
• Diastasis recti veroorzaakt altijd pijn
• Je kunt diastasis recti niet verhelpen zonder chirurgie
• Diastasis recti is altijd te zien aan de buitenkant
• Je kunt geen oefeningen doen met diastasis recti
• Diastasis recti is altijd permanent
• Iedereen met diastasis recti heeft de same behandeling nodig

Epidemiologie van diastasis recti

Diastasis recti is de term voor het uitrekken of het scheiden van de rectus abdominis spieren, die het voorste deel van de buikwand vormen. Het komt relatief vaak voor en kan zowel bij mannen als vrouwen voorkomen, hoewel het vaker wordt gezien bij vrouwen na zwangerschap.

Prevalentie van diastasis recti

Diastasis recti komt voor bij ongeveer 30-60% van de vrouwen na de bevalling, vooral bij diegenen die meerdere zwangerschappen hebben doorgemaakt. Het komt ook voor bij mannen, hoewel het minder vaak voorkomt. De prevalentie varieert op basis van verschillende factoren, zoals de mate van fysieke activiteit en genetische aanleg.

Geografische en etnische variaties

Hoewel diastasis recti wereldwijd voorkomt, is er weinig bekend over de geografische en etnische variaties. Er is een hogere prevalentie in landen met hoge geboortecijfers en een verhoogd gebruik van medische technieken zoals keizersnedes. Etnische verschillen in de prevalentie zijn moeilijk te generaliseren, maar sommige onderzoeken suggereren variaties in buikspierstructuur en -sterkte.

Veranderingen in prevalentie door leeftijd en zwangerschap

De prevalentie van diastasis recti is groter bij vrouwen die ouder zijn bij hun bevalling of bij vrouwen die meerdere keren zwanger zijn geweest. Het komt vaak voor tijdens de zwangerschap, vooral in het derde trimester, en kan aanhouden na de bevalling.

Mechanisme

Diastasis recti ontstaat wanneer de rechte buikspieren zich van elkaar scheiden door een verzwakking van de verbindende weefsels (linea alba), wat leidt tot een verzwakte buikwand. De exacte mechanismen kunnen variëren, maar er zijn enkele algemene factoren die bijdragen aan de aandoening.

Overmatige druk op de buikwand

De belangrijkste oorzaak van diastasis recti is een toegenomen druk op de buikwand, zoals bij zwangerschap, waarbij de groeiende baarmoeder de spieren naar opzij duwt. Deze druk kan ook worden veroorzaakt door andere factoren zoals obesitas, zwaar tillen of verkeerde lichaamshouding.

Veranderingen in bindweefsel en hormonen tijdens de zwangerschap

Tijdens de zwangerschap zorgt de verhoogde hoeveelheid relaxine, een hormoon dat de ligamenten in het lichaam versoepelt, ervoor dat de weefsels in de buikwand minder sterk zijn. Dit vergemakkelijkt de scheiding van de buikspieren, wat de kans op diastasis recti vergroot.

Genetische factoren en erfelijkheid

Er is enig bewijs dat genetische factoren een rol kunnen spelen bij diastasis recti. Sommige mensen hebben van nature zwakkere bindweefsels, wat hen vatbaarder maakt voor deze aandoening. Ook erfelijkheid kan een factor zijn, vooral bij vrouwen die familieleden hebben met de aandoening.

Oorzaken: Verhoogde spanning op de buikwand

Diastasis recti ontstaat door verhoogde spanning op de buikwand. Bij pasgeborenen is dit vaak het gevolg van een onvolledige sluiting van de buikwand tijdens de ontwikkeling in de baarmoeder. Bij zwangere vrouwen is de verhoogde spanning te wijten aan de groeiende baarmoeder die druk uitoefent op de rechte buikspieren. Dit risico neemt toe bij:

• Meerdere zwangerschappen: Elke zwangerschap verhoogt de kans op uitrekking van de buikspieren.
• Oudere leeftijd: Vrouwen boven de 35 jaar hebben een verhoogd risico.
• Zwangerschappen met een grote of meerdere foetussen: Tweelingen of een grote baby verhogen de spanning op de buikwand.
• Voorgeschiedenis van diastasis recti: Vrouwen die eerder diastasis recti hebben gehad, lopen een groter risico bij volgende zwangerschappen.

Risicofactoren voor diastasis recti

Naast de bovengenoemde oorzaken zijn er specifieke risicofactoren die de kans op diastasis recti vergroten:

• Overmatige gewichtstoename tijdens de zwangerschap.
• Zwangerschapsdiabetes, dat kan leiden tot een grotere baby.
• Een zwakke kern- en bekkenbodemspierfunctie vóór de zwangerschap.
• Een eerdere buikoperatie, zoals een keizersnede, kan de spierintegriteit beïnvloeden.

Zwangerschap en bevalling

Vrouwen die zwanger zijn, vooral na meerdere zwangerschappen, lopen een hoger risico op diastasis recti. Het uitrekken van de buikspieren door de groeiende baarmoeder is de belangrijkste risicofactor, vooral bij vrouwen die een grotere baby hebben of een meervoudige zwangerschap doormaken.

Obesitas en overgewicht

Obesitas en overgewicht kunnen de kans op diastasis recti vergroten. Het overmatige gewicht veroorzaakt druk op de buikwand en kan leiden tot verzwakking van de spieren, wat de kans op scheiding van de rectus abdominis verhoogt.

Hoge fysieke belasting

Mensen die regelmatig zwaar tillen, zoals bepaalde beroepsgroepen of atleten, kunnen een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van diastasis recti. De voortdurende druk op de buikspieren kan bijdragen aan het uitrekken of scheiden van de spieren.

Risicogroepen

Er zijn bepaalde groepen mensen die een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van diastasis recti. Deze risicogroepen hebben vaak specifieke fysieke, medische of genetische factoren die bijdragen aan het ontstaan van de aandoening.

Vrouwen na de zwangerschap

De grootste risicogroep voor diastasis recti zijn vrouwen die recentelijk zwanger zijn geweest, vooral degenen die meerdere zwangerschappen hebben doorgemaakt of een grotere baby hebben gehad. Het herstel van de buikspieren kan na de bevalling langer duren, waardoor diastasis recti een veelvoorkomende aandoening is.

Vrouwen met een familiegeschiedenis van diastasis recti

Vrouwen die familieleden hebben met diastasis recti lopen een groter risico om de aandoening zelf te ontwikkelen. Dit kan verband houden met genetische factoren die de sterkte van de buikspieren en bindweefsel beïnvloeden.

Mensen met een geschiedenis van abdominale chirurgie

Mensen die abdominale chirurgie hebben ondergaan, zoals een keizersnede, lopen een verhoogd risico op diastasis recti. De verzwakking van de buikspieren kan optreden als gevolg van de operatie en het herstelproces, wat kan bijdragen aan de scheiding van de rectus abdominis spieren.

Symptomen: Blijvende zwangerschapsbuik

Diastasis recti manifesteert zich als een richel in het midden van de buik die zichtbaar wordt wanneer de buikspieren worden aangespannen, bijvoorbeeld bij het opstaan vanuit liggende positie. Bij pas bevallen vrouwen blijft de buik uitpuilen, zelfs na gewichtsverlies. Dit wordt vaak aangeduid als een "blijvende zwangerschapsbuik". Bij zuigelingen is de scheiding vaak zichtbaar wanneer het kind probeert te gaan zitten.

Alarmsymptomen

Diastasis recti wordt vaak niet opgemerkt totdat de patiënt symptomen ervaart, hoewel het soms ook asymptomatisch kan zijn. Er zijn verschillende alarmsymptomen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van deze aandoening.

Zwak gevoel in de buik en lage rugpijn

Een van de meest voorkomende symptomen van diastasis recti is een gevoel van zwakte in de buik, wat kan leiden tot lage rugpijn. Dit komt doordat de buikspieren niet goed in staat zijn om de druk in de buikholte te ondersteunen.

Veranderingen in de lichaamsvorm en een zichtbare spleet

Bij diastasis recti kan de buik visueel anders lijken, vooral als de patiënt rechtop staat of hoest. Er kan een spleet zichtbaar zijn tussen de rechter en linker buikspier, wat de aandoening duidelijker maakt.

Moeilijkheden bij fysieke activiteiten

Mensen met diastasis recti kunnen moeite hebben met bepaalde fysieke activiteiten, zoals opstaan uit een liggende positie of het tillen van zware voorwerpen. Dit komt doordat de buikspieren de stabiliteit en kracht missen die nodig zijn om deze bewegingen uit te voeren.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose diastasis recti wordt meestal gesteld tijdens een lichamelijk onderzoek. De arts zal de patiënt vragen om op de rug te liggen en de buikspieren aan te spannen. Hierbij voelt de arts voor een opening of scheiding tussen de buikspieren. In sommige gevallen kan een echografie worden uitgevoerd om de omvang van de scheiding beter in kaart te brengen.

Behandeling van diastasis recti

Conservatieve behandeling met oefeningen
Voor de meeste vrouwen en baby's is geen medische behandeling vereist. Oefeningen gericht op het versterken van de kernspieren kunnen echter helpen bij het verminderen van de scheiding en het verbeteren van de stabiliteit van de buikwand. Het is belangrijk om te vermijden dat oefeningen zoals sit-ups en push-ups de aandoening verergeren. Bekkenbodem- en ademhalingsoefeningen, samen met zachte kernversterkende oefeningen, kunnen de spieren geleidelijk versterken zonder extra spanning op de buikwand te veroorzaken.

Chirurgische behandeling
Chirurgie, zoals een buikwandcorrectie (abdominoplastie), kan nodig zijn in ernstige gevallen waarin de scheiding groot is en niet reageert op oefeningen, of wanneer er complicaties zoals hernia’s optreden. Bij zuigelingen kan een chirurgische ingreep nodig zijn als er een ingeklemde hernia optreedt.

Nieuwe inzichten en behandelingen anno augustus 2024
Anno augustus 2024 zijn er nieuwe inzichten en behandelingen ontwikkeld voor diastasis recti. Onderzoekers hebben aangetoond dat innovatieve fysiotherapeutische technieken, zoals biofeedback en functionele training, de spierfunctie kunnen herstellen zonder chirurgische ingreep. Ook zijn er nieuwe chirurgische technieken, zoals minimaal invasieve procedures, die een snellere hersteltijd bieden met minder risico op complicaties. Daarnaast zijn er gespecialiseerde braces en ondersteunende kleding ontwikkeld die kunnen helpen de buikspieren te stabiliseren en de genezing te bevorderen.

Prognose van diastasis recti

De prognose voor mensen met diastasis recti varieert, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de behandeling. In veel gevallen kan het herstel plaatsvinden zonder chirurgie, hoewel sommige gevallen langdurige of ernstigere symptomen kunnen veroorzaken.

Zelfherstel na de bevalling

Veel vrouwen herstellen van diastasis recti na de bevalling, vooral wanneer ze deel uitmaken van een postnatale herstelroutine met gerichte oefeningen voor de buikspieren. Het herstel kan enkele maanden duren, maar is meestal effectief.

Langdurige gevolgen bij onvoldoende behandeling

Als diastasis recti niet wordt behandeld, kunnen de symptomen aanhouden en kunnen er langdurige gevolgen zijn, zoals chronische lage rugpijn, een zwakke kernspieren en verminderde fysieke prestaties.

Chirurgische ingreep

In sommige gevallen, wanneer diastasis recti niet verbetert met oefeningen en fysiotherapie, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de spieren weer samen te brengen en de buikwand te versterken. Dit gebeurt meestal door een abdominoplastiek of een andere chirurgische procedure.

Complicaties: Rugpijn en andere klachten

Zonder behandeling kan diastasis recti leiden tot verschillende complicaties, waaronder:

• Lage rugpijn: Door de verminderde stabiliteit van de kernspieren.
• Constipatie: Door een verminderde ondersteuning van de darmen.
• Urine-incontinentie: Door zwakte van de bekkenbodemspieren.
• Ademhalingsmoeilijkheden: In ernstige gevallen kan de buikdruk de ademhalingscapaciteit beïnvloeden.
• Bewegingsbeperkingen: Door verminderde spierkracht en stabiliteit.
• Hernia: In extreme gevallen kan het weefsel tussen de spieren scheuren, waardoor organen uitsteken door de opening.

Preventie van diastasis recti

Preventie van diastasis recti richt zich op het minimaliseren van de risico's tijdens en na de zwangerschap:

• Regelmatige oefeningen om de kern- en bekkenbodemspieren te versterken vóór en tijdens de zwangerschap.
• Het vermijden van zware inspanningen die de buikspieren kunnen overbelasten, zoals zware gewichten tillen.
• Het handhaven van een gezond gewicht tijdens de zwangerschap om overmatige spanning op de buikwand te voorkomen.
• Het correct uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals opstaan en gaan zitten, om de belasting op de buikspieren te minimaliseren.

Oefeningen voor de kernspieren tijdens de zwangerschap

Zwangerschapsoefeningen die gericht zijn op het versterken van de kernspieren kunnen helpen de kans op diastasis recti te verminderen. Het is belangrijk om oefeningen te doen die de buikspieren versterken zonder de druk op de buikwand te verhogen.

Vermijden van overmatige buikdruk

Vrouwen moeten proberen zware objecten niet te tillen tijdens de zwangerschap en na de bevalling. Het vermijden van overmatige druk op de buikwand kan helpen de kans op diastasis recti te verkleinen.

Postnatale fysiotherapie

Na de bevalling kan fysiotherapie helpen bij het herstellen van de buikspieren en het voorkomen van diastasis recti. Gerichte oefeningen kunnen helpen om de buikspieren opnieuw te versterken en de gescheiden spieren weer bij elkaar te brengen.

Praktische tips voor het leven met diastasis recti

Diastasis recti is een aandoening waarbij de twee helften van de rechte buikspier (de rectus abdominis) uit elkaar gaan staan. Dit komt vaak voor tijdens of na de zwangerschap, wanneer de buikspieren uitgerekt worden om ruimte te maken voor de groeiende baby. Diastasis recti kan ook optreden bij mannen of vrouwen die zware gewichten tillen of intense druk op hun buik uitoefenen. Hier zijn enkele praktische tips om met diastasis recti om te gaan en je buikspieren weer sterker te maken.

Versterk je buikspieren voorzichtig

Het versterken van je buikspieren is belangrijk om de ruimte tussen de spieren te verkleinen en om de stabiliteit van je lichaam te verbeteren. Begin langzaam en voorzichtig met oefeningen die speciaal zijn ontworpen om diastasis recti te behandelen. Vermijd oefeningen die druk uitoefenen op je buik, zoals sit-ups of crunches, omdat deze de aandoening kunnen verergeren. Focussen op gecontroleerde ademhaling en het versterken van de diepe buikspieren kan helpen om je buikspieren weer samen te brengen.

Gebruik een buikband of brace

Een buikband of brace kan helpen om de buikspieren te ondersteunen en te stabiliseren, vooral tijdens de eerste herstelperiode na de bevalling. Het dragen van een band kan ook verlichting bieden bij de dagelijkse activiteiten, zoals tillen of zitten. Zorg ervoor dat je een geschikte band kiest die goed past en niet te strak is, zodat je geen ongemak of extra druk op je buik ervaart. Raadpleeg je arts of fysiotherapeut voor advies over welke buikband het beste voor je is.

Zoek begeleiding van een fysiotherapeut

Een fysiotherapeut kan je helpen met een op maat gemaakt herstelplan voor diastasis recti. Ze kunnen je specifieke oefeningen leren die gericht zijn op het versterken van je diepe buikspieren zonder extra druk uit te oefenen op de gescheiden spieren. Dit kan helpen om het herstel te versnellen en je buikspieren weer samen te brengen. Fysiotherapeuten kunnen ook advies geven over houding en ademhalingstechnieken, wat de genezing bevordert.

Pas je dagelijkse activiteiten aan

Het is belangrijk om tijdens het herstel van diastasis recti je dagelijkse activiteiten aan te passen om verdere schade aan de buikspieren te voorkomen. Vermijd bijvoorbeeld zwaar tillen en intensieve oefeningen die de buikspieren te veel belasten. Let ook op je houding: sta rechtop, vermijd overmatige druk op je buik en werk aan het verbeteren van je houding tijdens het zitten en staan. Kleine aanpassingen kunnen een groot verschil maken in het herstel van je spieren.

Verzorg je lichaam na de bevalling

Als diastasis recti optreedt na de bevalling, is het belangrijk om goed voor je lichaam te zorgen tijdens het herstel. Zorg ervoor dat je voldoende rust krijgt en eet een evenwichtig voedingspatroon om je herstel te ondersteunen. Voldoende hydratatie en goede voeding helpen bij het genezen van de spieren en het behouden van je algehele gezondheid. Overleg met je arts over aanvullende stappen die je kunt nemen om het herstelproces te versnellen.

Wees geduldig met jezelf

Herstel van diastasis recti kan enige tijd duren, dus wees geduldig met jezelf. Het is belangrijk om consistent te blijven met je oefeningen en aanpassingen in je dagelijkse routine, maar verwacht niet dat het van de ene op de andere dag geneest. Geef je lichaam de tijd om zich aan te passen en verbeter je gezondheid stap voor stap. Het herstelproces kan enkele maanden duren, maar met geduld en de juiste zorg zul je uiteindelijk vooruitgang boeken.

Misvattingen rond diastasis recti

Diastasis recti is een aandoening die vaak voorkomt bij vrouwen na de zwangerschap, maar ook mannen kunnen ermee te maken krijgen. Het betreft een scheiding van de rechte buikspieren die kan leiden tot een opvallende buikwandverandering. Er zijn veel misvattingen over de oorzaken, het verloop en de behandelingsopties van deze aandoening.

Diastasis recti is alleen een probleem voor vrouwen na de zwangerschap

Hoewel diastasis recti veel voorkomt bij vrouwen na de zwangerschap, kan het ook bij mannen en vrouwen die geen kinderen hebben voorkomen. Het kan het gevolg zijn van een verhoogde druk in de buik, zoals bij zwaar tillen, chronisch hoesten of een obesitasprobleem. De aandoening is dus niet beperkt tot zwangere vrouwen, maar kan iedereen treffen die bepaalde risicofactoren heeft, zoals een verzwakte buikspier of verhoogde druk op de buikwand.

Diastasis recti veroorzaakt altijd pijn

Niet alle gevallen van diastasis recti gaan gepaard met pijn. Veel mensen hebben deze aandoening zonder dat ze pijn ervaren. De symptomen kunnen variëren van milde ongemakken tot ernstige problemen, zoals een verzwakte buikspier of een cosmetisch merkbare verandering van de buikvorm. Het belangrijkste symptoom is vaak een zichtbare bult in het midden van de buik, maar dit hoeft niet per se pijn te veroorzaken. In sommige gevallen kan het ongemak geven bij het tillen of bij andere activiteiten die druk op de buik veroorzaken.

Je kunt diastasis recti niet verhelpen zonder chirurgie

Er bestaat de misvatting dat chirurgie de enige oplossing is voor diastasis recti, maar dit is niet waar. In veel gevallen kunnen de symptomen worden verbeterd door fysiotherapie, waarbij specifieke oefeningen worden voorgeschreven om de spieren rondom de buik te versterken. Ook gezonde voeding en gewichtsbeheersing kunnen bijdragen aan het herstel van de buikspieren, en in sommige gevallen kan de aandoening vanzelf verbeteren na verloop van tijd.

Diastasis recti is altijd te zien aan de buitenkant

Hoewel diastasis recti vaak een opvallende verandering in de buik veroorzaakt, is het niet altijd zichtbaar aan de buitenkant. Soms kan de scheiding van de spieren intern plaatsvinden, zonder dat er een duidelijke zichtbare bult of verandering in de buikvorm is. In dergelijke gevallen kan de aandoening alleen worden vastgesteld door middel van een lichamelijk onderzoek of beeldvormende onderzoeken. Dit benadrukt het belang van professionele evaluatie, zelfs als er geen zichtbare symptomen zijn.

Je kunt geen oefeningen doen met diastasis recti

Een andere misvatting is dat je helemaal geen oefeningen kunt doen als je diastasis recti hebt. In feite kunnen de juiste oefeningen helpen om de buikspieren te versterken en de aandoening te verbeteren. Het is belangrijk om de juiste oefeningen te doen die gericht zijn op het versterken van de buik- en bekkenbodemspieren, zoals ademhalingsoefeningen en licht rekken. Het is echter belangrijk om te vermijden dat je zware krachttraining doet die de druk op de buik verhoogt, wat de aandoening kan verergeren.

Diastasis recti is altijd permanent

Diastasis recti hoeft niet permanent te zijn. Veel mensen herstellen volledig van deze aandoening door middel van gerichte oefeningen en aanpassingen in hun levensstijl, zoals mentaal welzijn en voedingsaanpassingen. Het herstelproces kan tijd kosten, maar met de juiste aanpak kunnen de meeste mensen hun buikspieren effectief versterken en de scheiding verminderen. In gevallen van ernstige diastasis recti kan een operatie nodig zijn, maar dit is meestal niet de eerste stap.

Iedereen met diastasis recti heeft de same behandeling nodig

Er is geen 'one-size-fits-all' benadering voor de behandeling van diastasis recti. De behandeling moet worden afgestemd op de specifieke behoeften van de persoon. Sommigen kunnen baat hebben bij fysiotherapie en oefentherapie, terwijl anderen mogelijk chirurgie nodig hebben. Het is belangrijk om een zorgverlener te raadplegen die kan helpen bij het bepalen van de beste behandelingsopties, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de specifieke symptomen.

Lees verder

• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug