Diastasis recti: Blijvende zwangerschapsbuik met rugpijn

Bij ongeveer twee op de drie vrouwen die pas bevallen zijn, lijkt het soms alsof ze maanden na de bevalling nog steeds zwanger zijn. Dit is een mogelijk teken dat de vrouw lijdt aan diastasis recti. Diastasis recti, ook wel rectus-diastase genoemd, is een aandoening waarbij een scheiding optreedt tussen de linker- en rechterzijde van de rectus abdominis spier (rechte buikspieren). Deze spier bedekt de voorzijde van het buikgebied. Door de scheiding ontstaat een ronde, uitpuilende buik. Niet alleen pas bevallen vrouwen kunnen aan deze aandoening lijden; ook baby's zijn soms getroffen. Hoewel een behandeling vaak niet vereist is, zijn er oefeningen beschikbaar om de afwijking bij volwassenen te verminderen. In ernstige gevallen kan een buikwandcorrectie nodig zijn.

• Epidemiologie van diastasis recti
• Oorzaken: Verhoogde spanning op de buikwand
• Risicofactoren voor diastasis recti
• Symptomen: Blijvende zwangerschapsbuik
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van diastasis recti
• Prognose van diastasis recti
• Complicaties: Rugpijn en andere klachten
• Preventie van diastasis recti

Epidemiologie van diastasis recti

Diastasis recti komt vaak voor bij pasgeborenen en vrouwen na een zwangerschap. Bij pasgeborenen, vooral bij premature en Afro-Amerikaanse baby's, is de aandoening vaak tijdelijk. Bij vrouwen komt diastasis recti vaak voor na een of meerdere zwangerschappen, waarbij de buikspieren zijn uitgerekt. Anno augustus 2024 treft diastasis recti wereldwijd een significant aantal vrouwen na de bevalling, vooral bij vrouwen boven de 35 jaar en bij vrouwen met meerdere zwangerschappen.

Oorzaken: Verhoogde spanning op de buikwand

Diastasis recti ontstaat door verhoogde spanning op de buikwand. Bij pasgeborenen is dit vaak het gevolg van een onvolledige sluiting van de buikwand tijdens de ontwikkeling in de baarmoeder. Bij zwangere vrouwen is de verhoogde spanning te wijten aan de groeiende baarmoeder die druk uitoefent op de rechte buikspieren. Dit risico neemt toe bij:

• Meerdere zwangerschappen: Elke zwangerschap verhoogt de kans op uitrekking van de buikspieren.
• Oudere leeftijd: Vrouwen boven de 35 jaar hebben een verhoogd risico.
• Zwangerschappen met een grote of meerdere foetussen: Tweelingen of een grote baby verhogen de spanning op de buikwand.
• Voorgeschiedenis van diastasis recti: Vrouwen die eerder diastasis recti hebben gehad, lopen een groter risico bij volgende zwangerschappen.

Risicofactoren voor diastasis recti

Naast de bovengenoemde oorzaken zijn er specifieke risicofactoren die de kans op diastasis recti vergroten:

• Overmatige gewichtstoename tijdens de zwangerschap.
• Zwangerschapsdiabetes, dat kan leiden tot een grotere baby.
• Een zwakke kern- en bekkenbodemspierfunctie vóór de zwangerschap.
• Een eerdere buikoperatie, zoals een keizersnede, kan de spierintegriteit beïnvloeden.

Symptomen: Blijvende zwangerschapsbuik

Diastasis recti manifesteert zich als een richel in het midden van de buik die zichtbaar wordt wanneer de buikspieren worden aangespannen, bijvoorbeeld bij het opstaan vanuit liggende positie. Bij pas bevallen vrouwen blijft de buik uitpuilen, zelfs na gewichtsverlies. Dit wordt vaak aangeduid als een "blijvende zwangerschapsbuik". Bij zuigelingen is de scheiding vaak zichtbaar wanneer het kind probeert te gaan zitten.

Alarmsymptomen

Hoewel diastasis recti meestal onschuldig is, zijn er alarmsymptomen die medisch ingrijpen vereisen:

• Uitstulpingen of hernia’s, vooral bij inspanning of druk op de buik.
• Ernstige pijn in de buik of rug die niet verdwijnt met rust of medicatie.
• Tekenen van infectie na een buikwandcorrectie, zoals roodheid, zwelling, of etterende afscheiding.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose diastasis recti wordt meestal gesteld tijdens een lichamelijk onderzoek. De arts zal de patiënt vragen om op de rug te liggen en de buikspieren aan te spannen. Hierbij voelt de arts voor een opening of scheiding tussen de buikspieren. In sommige gevallen kan een echografie worden uitgevoerd om de omvang van de scheiding beter in kaart te brengen.

Behandeling van diastasis recti

Conservatieve behandeling met oefeningen

Voor de meeste vrouwen en baby's is geen medische behandeling vereist. Oefeningen gericht op het versterken van de kernspieren kunnen echter helpen bij het verminderen van de scheiding en het verbeteren van de stabiliteit van de buikwand. Het is belangrijk om te vermijden dat oefeningen zoals sit-ups en push-ups de aandoening verergeren. Bekkenbodem- en ademhalingsoefeningen, samen met zachte kernversterkende oefeningen, kunnen de spieren geleidelijk versterken zonder extra spanning op de buikwand te veroorzaken.

Chirurgische behandeling

Chirurgie, zoals een buikwandcorrectie (abdominoplastie), kan nodig zijn in ernstige gevallen waarin de scheiding groot is en niet reageert op oefeningen, of wanneer er complicaties zoals hernia’s optreden. Bij zuigelingen kan een chirurgische ingreep nodig zijn als er een ingeklemde hernia optreedt.

Nieuwe inzichten en behandelingen anno augustus 2024

Anno augustus 2024 zijn er nieuwe inzichten en behandelingen ontwikkeld voor diastasis recti. Onderzoekers hebben aangetoond dat innovatieve fysiotherapeutische technieken, zoals biofeedback en functionele training, de spierfunctie kunnen herstellen zonder chirurgische ingreep. Ook zijn er nieuwe chirurgische technieken, zoals minimaal invasieve procedures, die een snellere hersteltijd bieden met minder risico op complicaties. Daarnaast zijn er gespecialiseerde braces en ondersteunende kleding ontwikkeld die kunnen helpen de buikspieren te stabiliseren en de genezing te bevorderen.

Prognose van diastasis recti

Bij zuigelingen verdwijnt diastasis recti meestal spontaan naarmate de buikwand sterker wordt. Bij vrouwen kan de aandoening echter langdurig aanhouden, vooral na meerdere zwangerschappen. Hoewel fysiotherapie de symptomen aanzienlijk kan verbeteren, kan een chirurgische ingreep nodig zijn voor vrouwen met ernstige of aanhoudende klachten. Met de juiste behandeling en oefeningen is de prognose over het algemeen gunstig.

Complicaties: Rugpijn en andere klachten

Zonder behandeling kan diastasis recti leiden tot verschillende complicaties, waaronder:

• Lage rugpijn: Door de verminderde stabiliteit van de kernspieren.
• Constipatie: Door een verminderde ondersteuning van de darmen.
• Urine-incontinentie: Door zwakte van de bekkenbodemspieren.
• Ademhalingsmoeilijkheden: In ernstige gevallen kan de buikdruk de ademhalingscapaciteit beïnvloeden.
• Bewegingsbeperkingen: Door verminderde spierkracht en stabiliteit.
• Hernia: In extreme gevallen kan het weefsel tussen de spieren scheuren, waardoor organen uitsteken door de opening.

Preventie van diastasis recti

Preventie van diastasis recti richt zich op het minimaliseren van de risico's tijdens en na de zwangerschap:

• Regelmatige oefeningen om de kern- en bekkenbodemspieren te versterken vóór en tijdens de zwangerschap.
• Het vermijden van zware inspanningen die de buikspieren kunnen overbelasten, zoals zware gewichten tillen.
• Het handhaven van een gezond gewicht tijdens de zwangerschap om overmatige spanning op de buikwand te voorkomen.
• Het correct uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals opstaan en gaan zitten, om de belasting op de buikspieren te minimaliseren.

Lees verder

• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug