Mestcel activatie syndroom: extreme allergische reacties

Het mestcel activatie syndroom is een stoornis die ervoor zorgt dat mestcellen verkeerd of overmatig reageren op contact met bepaalde stoffen. Dit kan leiden tot ernstige allergische reacties. Omdat mestcellen zich op zoveel plekken in het menselijk lichaam bevinden kunnen de symptomen heel uiteenlopend zijn. Zo kunnen patiënten last krijgen van onder meer huiduitslag, benauwdheid, flauwvallen, overgeven en zelfs van een levensbedreigende anafylactische shock die medisch ingrijpen noodzakelijk maakt. Het kan zo erg zijn dat de indruk ontstaat dat men allergisch voor bijna alles is.

Mestcel activatie syndroom

• Wat is mestcel activatie syndroom?
• Symptomen
• Symptomen opgewekt door trigger
• Behandeling

Wat is mestcel activatie syndroom?

Mestcel activatie syndroom (MCAS) is een type mestcel activatiestoornis. Mestcellen of mastocyten zijn een type witte bloedcellen die zich bevinden in de verschillende weefsels van het menselijk lichaam die contact maken met de buitenwereld, zoals de huid, de longen en het darmkanaal. Mestcellen worden aangemaakt in het beenmerg en worden van daaruit getransporteerd naar de omgeving van verschillende bloedvaten. Ze zijn daar verantwoordelijk voor het veroorzaken van ontstekingsreacties: een natuurlijke reactie op het binnendringen van stoffen die infecties veroorzaken. Ze maken dus onderdeel uit van het verdedigingsmechanisme van het lichaam.

De aanwezigheid van mestcellen in het menselijk lichaam werd al ontdekt in 1878 maar pas in de jaren 90 van de vorige eeuw werd bekend dat mestcellen een belangrijke rol spelen in diverse ontstekingsprocessen. We weten nu dat de cellen onderdeel uitmaken van het immuunsysteem. Doordat ze antigeen-specifieke IgE antilichamen bevatten binden ze zich aan diverse allergenen en antigenen die het lichaam binnenkomen. Deze binding kan zich dan uiten in een allergische reactie zoals hooikoorts, astma, een voedselallergie of een allergische reactie op een insectenbeet. Is bij iemand sprake van het mestcel activatie syndroom dan reageren de mestcellen verkeerd of overmatig op allergenen met een extreme allergische reactie tot gevolg. De met granule gevulde mestcellen geven dan een te veel aan histamine af. Dit kan leiden tot cardiovasculaire, gastrointestinale, neurologische, ademhalings- en huidproblemen. De reactie van de mestcellen die het lichaam dus eigenlijk had moeten beschermen richt nu zelf schade aan.

Mestcel activatie syndroom kan zelfstandig voorkomen bij patiënten maar komt relatief veel vaker voor bij mensen die tevens lijden aan de aandoeningen posturale orthostatische tachycardie syndroom (POTS), het syndroom van Ehlers-Danlos, de ziekte van Lyme of hypogammaglobulinemie.

Symptomen

Omdat de mestcellen die overmatig reageren zich op diverse plekken in het lichaam bevinden zijn ook diverse symptomen mogelijk, afhankelijk van op welke plek de cellen reageren met allergenen. Bij het mestcel activatie syndroom veel voorkomende klachten zijn de volgende:

Symptomen van de huid

• Netelroos
• Blaarvorming
• Huiduitslag
• Roodheid
• Jeuk
• Branderig gevoel
• Snel krijgen van blauwe plekken

Symptomen van de luchtwegen

• Opgezette keel
• Benauwdheid
• Hoesten
• Piepende ademhaling

Cardiovasculaire symptomen

• Licht in het hoofd worden
• Duizelingen
• Flauwvallen

Gastrointestinale symptomen

• Buikpijn en buikkrampen
• Diarree
• Misselijkheid en overgeven
• Neurologische en psychologische symptomen
• Problemen met het kortetermijngeheugen
• Niet op woorden kunnen komen
• Hoofdpijn en migraine
• Het gevoel 'watten in het hoofd' het hebben (brain fog)

Overige symptomen

• Overgevoeligheid voor diverse soorten voedsel, medicijnen en stoffen
• Anafylactische shock
• Vermoeidheid en algehele malaise
• Zere ogen en oogontstekingen
• Het altijd koud hebben
• Osteoporose

Symptomen opgewekt door trigger

Een kenmerk van het mestcel activatie syndroom is dat de symptomen altijd een bepaalde trigger hebben. Vaak kan de trigger van de symptomen gevonden worden in bepaalde soorten voedsel, blootstelling aan snelle temperatuurwisselingen, geuren of stoffen, lichamelijke inspanningen, emotionele stress of hormoonschommelingen.

Bij sommige mensen lijkt het alsof ze voor werkelijk bijna alles allergisch zijn. Zo lijdt bijvoorbeeld een van Groot Brittannië's top-Paralympische atleten Natasha Coates aan mestcel activatie syndroom. De groei van haar eigen haar leidt tot blaarvorming, als ze huilt laten haar tranen rode strepen achter op haar wangen en de allergische reacties die ze krijgt op bepaalde soorten voedsel kunnen dodelijk zijn. Op haar 22ste heeft ze al meer dan 250 keer een EpiPen (adrenaline-autoinjector) moeten gebruiken en is ze al talloze malen opgenomen geweest in het ziekenhuis.

Behandeling

Veel patiënten die gediagnosticeerd zijn met het mestcel activatie syndroom worden behandeld met mestcellen stabilisatoren. Dit zijn medicijnen die de degranulatie van mestcellen blokkeren en daar mee de afgifte van histamine tegenhouden. Zodoende wordt een extreme allergische reactie voorkomen. Een veelgebruikt middel is bijvoorbeeld quercetine. Daarnaast worden vaak verschillende soorten antihistamine voorgeschreven zoals ceterizine, ketotifen, ranitidine of famotidine.

Patiënten die allergische reacties krijgen die levensbedreigend kunnen zijn - bijvoorbeeld door het optreden van een anafylactische shock - dragen te allen tijde een EpiPen bij zich, een injector met adrenaline die bedoeld is als eerste hulp bij acute allergische verschijnselen. Toediening van adrenaline zorgt ervoor dat de afgeknelde luchtwegen zich verwijden en de bloedvaten zich juist vernauwen waardoor de ademhaling mogelijk gemaakt wordt en de bloeddruk en hartslag weer stijgen.

Leven met mestcel activatie syndroom betekent daarnaast ook een aanpassing van leefstijl. Het is daarbij belangrijk om de zaken waarvan je weet dat ze een ernstige allergische reactie kunnen uitlokken te vermijden. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je bepaalde soorten voedsel niet eet, bepaalde medicijnen vermijdt, geen make-up draagt, goed let op het soort materiaal waarvan je kleding gemaakt is en er rekening mee houdt bij het uitkiezen van je woonomgeving.