Ook mannen gaan in de overgang: de andropauze of penopauze

Waar bij vrouwen de menopauze het einde van een vruchtbare periode betekent, worden mannen niet onvruchtbaar tussen hun veertigste en vijftigste. Toch kunnen mannen ook behoorlijk last hebben van overgangsklachten als gevolg van een dalende hormoonspiegel. Deze 'mannelijke overgang' wordt de andropauze of penopauze genoemd. Klachten die in de penopauze kunnen ontstaan zijn: impotentie, depressiviteit, futloosheid, stemmingswisselingen en botontkalking.

• Wat is de andropauze of penopauze?
• Testosteron
• Testosteron en levensstijl
• Testosteron en seksualiteit
• Symptomen van de andropauze of penopauze
• Prostaatklachten in de andropauze of penopauze
• Wat kun je doen aan aan de overgangsklachten bij mannen?
• Synthetische testosteron als medicatie tegen overgangsklachten

Niet alleen vrouwen raken in de overgang, mannen ook. In de penopauze of andropauze, kunnen er zowel lichamelijke als geestelijke veranderingen plaatsvinden als gevolg van dalende mannelijke hormonen.

Wat is de andropauze of penopauze?

Vanaf circa 40 jaar kan het mannelijke hormoon testosteron afnemen, waardoor allerlei klachten kunnen ontstaan. Testosteron heeft invloed op de hersens, libido, erectiekracht, botten, spieren, bloed, organen en het immuunsysteem. Testosteron is van grote importantie voor het goed functioneren van het mannelijk lichaam.

Het afnemen van de productie van testosteron gaat bij mannen minder snel dan het afnemen van oestrogeenproductie bij vrouwen. Het openbaren van lichamelijke en mentale klachten bij mannen, gaat daardoor wat geleidelijker en worden niet direct aan de overgang, de penopauze toegeschreven.

Testosteron

Testosteron is het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon. De invloed van testosteron op het functioneren is bij mannen groot. Dit mannelijk geslachtshormoon wordt voor 95% geproduceerd in de testikels en is onder andere verantwoordelijk voor:

• Geslachtsorganen
• Gezichtsbeharing
• Lichaamsbeharing
• Spierontwikkeling
• Groei van de adamsappel
• Sperma (zaadkwaliteit)
• Bottenstructuur
• Potentie
• Vruchtbaarheid

Testosteron en levensstijl

Bij de ene man is het testosterongehalte veel lager van bij anderen. De reden hiervan kan erfelijk zijn, maar ook iemands levensstijl is hier van invloed op. Rokers bijvoorbeeld hebben een lager testosterongehalte maar ook stress, alcohol en overgewicht kunnen zorgen dat je minder van het mannelijk hormoon hebt.

Testosteron en seksualiteit

Buiten het feit dat door de afname van testosteron er veranderingen plaatsvinden in de hormoonhuishouding, heeft de afname direct invloed op de seksuele functies zoals:

• Minder zin hebben in seks of verminderd libido
• Erectieproblemen
• Ejaculatieproblemen
• Impotentie

Deze overgangsklachten bij mannen, kunnen consequenties hebben voor hun seksleven. Minder zin hebben om te vrijen, het moeilijk of geen erectie kunnen krijgen of behouden, kan mannen onzeker maken en stress geven.

Symptomen van de andropauze of penopauze

Ben je boven de veertig jaar en heb je de laatste tijd minder energie, ben je lusteloos, heb je een verminderd libido, zweetaanvallen, conditieverlies, minder geduld en stemmingswisselingen? Dan is de kans is aanwezig dat je in de overgang bent. Symptomen van de penopauze zijn:

• Opvliegers, hitteaanvallen
• Overmatig transpireren
• Vermoeidhied
• Seksuele problemen (geen zin in seks, erectieproblemen, impotentie)
• Afname spierkracht en spiermassa
• Emotioneler dan voorheen
• Spierpijnen
• Depressieve buien
• Vermindering van het uithoudingsvermogen
• Humeurigheid
• Vergeetachtigheid
• Prostaatproblemen
• Meer buikvet
• Broze botten, botontkalking
• Verkleinen van de testikels
• Bloedarmoede

Terwijl de productie van testosteron afneemt, stijgt het vrouwelijk hormoon oestrogeen licht. Gevolg is dat vet zich ophoopt op de heupen en rond de buik, een ouderdomsbuikje dus.

Prostaatklachten in de andropauze of penopauze

Voor mannen rond de vijftig jaar is het een normaal verschijnsel, de prostaatvergroting. Door de daling van testosteron gaat de prostaat groeien en drukt daarmee de plasbuis gedeeltelijk dicht waardoor de man plasproblemen kan krijgen. Dit kan tot de volgende klachten leiden:

• Moeite met de plas op te houden
• Het gevoel hebben dat na het plassen de blaas nog niet leeg is
• Plassen met een onderbroken en/of zwakke straal
• Het vaak moeten plassen, vooral 's nachts
• Nadruppelen

Wat kun je doen aan aan de overgangsklachten bij mannen?

De grote hoeveelheid aan klachten in de andropauze kan een negatieve uitwerking hebben op de kwaliteit van leven. Mocht de man vermoeden dat hij in de overgang is, is het altijd raadzaam contact op te nemen met de huisarts om een en ander te bespreken. Enkele adviezen om de overgangsklachten te verminderen:

• Wees matig met alcohol en suiker
• Stop met roken
• Probeer zoveel mogelijk stress te vermijden
• Zorg voor een gezond gewicht
• Eet gevarieerd: veel groenten, fruit en vette vissoorten
• Ga sporten, lichaamsbeweging stimuleert de aanmaak van testosteron
• Doe aan krachttraining
• Medicatie om het testosteron tekort aan te vullen

Synthetische testosteron als medicatie tegen overgangsklachten

Indien de huisarts de diagnose 'tekort aan testosteron' heeft gesteld, kan dit opgelost worden door medicijnen. Maar het toedienen van testosteron is niet zonder risico en dient zorgvuldig te worden afgewogen. Een teveel aan testosteron kan nadelige bijwerkingen hebben:

• Huidklachten zoals een vette huid, acne, ontstekingen, jeuk
• Verlies van lichaamsbeharing
• Mannelijke borstvorming
• Afname van 'goed' cholesterol
• Hoge bloeddruk
• Verandering in gevoelens, emoties en gedrag
• Vochtophoping (oedeem)
• Negatieve werking op hart- en bloedvaten
• Hartritmestoornissen
• Leveraandoeningen
• Erectieproblemen
• Depressiviteit

Mannen gaan dus ook in de overgang al is dit veel minder bekend dan de overgang bij vrouwen. Maar zowel vrouwen als mannen tussen de veertig en vijftig jaar krijgen te maken met klachten als gevolg van de dalende productie van geslachtshormonen. Mochten de klachten van dien aard zijn, dat het ten koste van de levenskwaliteit gaat, dan is een bezoek aan een arts zeker aan te raden.
Ondertussen kan een gezonde leefstijl helpen de overgangsklachten binnen de perken te houden.