Gameverslaving: Obsessief speelgedrag met negatieve effecten

Begin januari 2018 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie officieel de psychische aandoening ‘gameverslaving’ erkend en opgenomen in de internationale classificatie van ziekten (International Classification of Diseases = ICD-11) onder de categorie ‘aandoeningen als gevolg van verslavingsgedrag’. Een patiënt met gameverslaving vertoont aanhoudend of terugkerend obsessief online of offline speelgedrag dat minimaal één jaar aanhoudt en leidt tot negatieve gevolgen op zowel psychisch als lichamelijk gebied. De aandoening is anno juli 2018 nog relatief nieuw, maar diverse behandelingen zijn wel bekend zodat de mentale en ook fysieke symptomen verminderen en de patiënt weer een gezonde levensstijl leert te hanteren.

• Epidemiologie
• Oorzaken en risicofactoren gameverslaving
• Risicofactoren
• Symptomen: Obsessief speelgedrag met negatieve effecten
• Psychologische effecten
• Lichamelijke effecten
• Alarmsymptomen van gameverslaafden
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling bij verslaving aan gamen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met gameverslaving
• Stel duidelijke grenzen voor speeltijd
• Zoek ondersteuning bij een professional
• Misvattingen rond gameverslaving
• Gameverslaving komt alleen voor bij jongeren
• Gameverslaving is hetzelfde als simpelweg veel gamen
• Gameverslaving heeft alleen fysieke gevolgen
• Gameverslaving kan niet worden behandeld
• Gameverslaving is het gevolg van slechte opvoeding
• Gameverslaving kan eenvoudig worden opgelost door simpelweg stoppen met gamen
• Gameverslaving is alleen een probleem voor mensen die gewelddadige games spelen
• Gameverslaving komt alleen voor bij mensen die geen andere interesses hebben

Epidemiologie

Gameverslaving, ook bekend als gaming disorder, is een groeiend probleem dat wereldwijd wordt erkend. Volgens recente studies komt het voor bij ongeveer 1% tot 5% van de mensen die regelmatig gamen, met een hogere prevalentie onder adolescenten en jonge volwassenen. De prevalentie varieert afhankelijk van de regio en de beschikbare gegevens, maar de aandoening wordt steeds serieuzer genomen naarmate het bewustzijn en de erkenning toenemen.

Oorzaken en risicofactoren gameverslaving

Het overmatig gebruik van een videospel, computerspel of online multiplayer-spel (online tegen ander spelers opnemen) is voor de patiënt vaak een uitlaatklep voor angsten en frustraties. Het gebruik van het spel is een manier om te ontsnappen aan problemen of om een negatieve sfeer te verlichten. (zoals gevoelens van hopeloosheid, schuldgevoelens, angstgevoelens, depressie). Jongens en mannen raken sneller dan meisjes en vrouwen aangetast door gameverslaving. Wellicht bedraagt de prevalentie van gameverslaving 1-10% van alle mensen die video- of computerspellen spelen.

Risicofactoren

Belangrijke risicofactoren voor gameverslaving zijn onder andere een geschiedenis van andere verslavingen, psychische aandoeningen zoals angst of depressie, en een gebrek aan sociale steun. Jonge mensen die veel tijd alleen doorbrengen of een laag sociaal netwerk hebben, zijn ook meer vatbaar voor gameverslaving.

Symptomen: Obsessief speelgedrag met negatieve effecten

Een gameverslaving (verslaving aan spelletjes) is een aanhoudend of terugkerend patroon van speelgedrag waarbij een patiënt een verminderde controle heeft over online of offline gamen. Hij is hier immers obsessief mee bezig en brengt ook steeds meer tijd door om te kunnen gamen. De patiënt geeft hierbij de prioriteit aan het gamen ten opzichte van andere activiteiten. Het gamen is hierbij belangrijker dan andere interesses, hobby’s en dagelijkse activiteiten, waarin hij niet geïnteresseerd is. De patiënt zet hierbij het gamen voort of anders escaleert het gamen, ook al gaat dit gepaard met negatieve gevolgen voor onder andere de gezondheid en (sociale) relaties. Verder liegt een patiënt mogelijk over het gamegebruik.

Psychologische effecten

Soms heeft de patiënt pogingen ondernomen om het gamen te doen stoppen of af te bouwen, maar is dit niet gelukt. Wanneer hij toch geprobeerd om te stoppen of minderen met het spel, treden volgende symptomen op:

• angstgevoelens
• eenzaamheid
• fantasieën over het spel
• neerslachtigheid
• opluchting
• prikkelbaarheid
• rusteloosheid
• stemmingswisselingen
• terugtrekking
• uitstelgedrag
• verdriet
• verveling
• woede

Lichamelijke effecten

Verslaafd zijn aan spelletjes brengt ook lichamelijk ongemak of medische problemen met zich mee, zoals:

• droge ogen
• een slechte persoonlijke hygiëne
• een zittende levensstijl met meer risico op obesitas (overgewicht)
• ernstige hoofdpijn
• het carpaal tunnel syndroom (tintelingen en/of zwakte in de hand)
• maagklachten
• onregelmatigheden bij het eten, zoals het overslaan van maaltijden en een slechte voeding
• rugpijn
• slaapstoornissen

Alarmsymptomen van gameverslaafden

Een gameverslaving treft slechts een klein deel van de patiënten die zich bezighouden met activiteiten op het gebied van digitaal gamen of videogamen. Het is echter belangrijk dat patiënten die gamen er zich van bewust zijn van de hoeveelheid tijd die ze besteden aan spelactiviteiten. Een alarmsignaal zou moeten afgaan wanneer de andere dagelijkse activiteiten in het gedrang komen, evenals wanneer er veranderingen optreden in de fysieke en/of psychologische gezondheid en het sociaal functioneren wat toe te schrijven is aan het patroon van speelgedrag.

Volgende alarmsymptomen treden bij kinderen en tieners op:

• dalende cijfers of falen in de klas
• het huiswerk of opdrachten niet op tijd voltooien
• isoleren van familie en vrienden om games te spelen
• vermijden van schoolactiviteiten, clubs, sporten, …
• vermoeidheid of in de les in slaap vallen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch criterium
Om een gameverslaving te diagnosticeren, moet er een significante beperking in persoonlijke, gezins-, sociale, educatieve, beroepsmatige of andere belangrijke gebieden van functioneren zijn opgetreden.

Voor het diagnosticeren van een gameverslaving, moeten patiënten voldoen aan volgende criteria:

• een toenemende prioriteit geven aan gamen; het gamen is prioritair aan levensbelangen en dagelijkse activiteiten
• een verminderde controle over het gamen hebben (begin, frequentie, intensiteit, duur, beëindiging, context)
• minimaal twaalf maanden aanwezigheid van de symptomen
• verder gaan met het gamen of dit speelgedrag laten escaleren, ondanks het optreden van negatieve gevolgen.

Gamegedrag testen
De Druglijn heeft een anonieme zelftest op de website staan om het gamegedrag te testen. Na deze test krijgt de gebruiker onmiddellijk advies.

Behandeling bij verslaving aan gamen

Zelfinzicht voor een patiënt is erg belangrijk; hij moet inzien dat hij kampt met een verslavingsaandoening. Via een professioneel hulpverleningstraject krijgt de patiënt cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie), psycho-educatie, individuele gesprekken en gezinstherapie. Voorts leert de patiënt een nieuwe levensstijl aan. De behandeling (soort, frequentie, duur) is wel individueel gericht. In België organiseert het CAD Limburg (Centra voor Alcohol- en andere Drugproblemen) rebootkampen, waarbij ze verslaafde jongeren op kamp sturen waardoor ze de vrijgekomen vrije tijd zinvol leren invullen. Hierdoor verminderen de symptomen gerelateerd aan een gameverslaving en verbetert het algemeen welzijn van de patiënt.

Prognose

Met gepaste behandeling kunnen veel mensen met gameverslaving aanzienlijke verbeteringen ervaren in hun functioneren en welzijn. De prognose hangt af van de ernst van de verslaving, de beschikbaarheid van behandelingsopties, en de motivatie van de persoon om verandering aan te brengen.

Complicaties

Complicaties van gameverslaving kunnen variëren van fysieke gezondheidsproblemen zoals RSI en slaapstoornissen tot ernstige sociale en emotionele gevolgen zoals relatieproblemen en depressie. Langdurige gameverslaving kan ook leiden tot problemen op school of op het werk.

Preventie

Preventie van gameverslaving omvat het bevorderen van evenwichtige tijdsbesteding tussen gaming en andere activiteiten, het aanmoedigen van sociale interacties en gezonde levensstijlkeuzes. Het is belangrijk om bewustzijn te creëren over de risico's van overmatig gamen en om kinderen en adolescenten te begeleiden bij het ontwikkelen van gezonde mediagewoonten.

Praktische tips voor het leven met gameverslaving

Gameverslaving kan ernstige gevolgen hebben voor je sociale leven, werk en gezondheid. Het is belangrijk om de verslaving serieus te nemen en praktische stappen te ondernemen om het gedrag te beheersen.

Stel duidelijke grenzen voor speeltijd

Zorg ervoor dat je duidelijke grenzen stelt voor je speeltijd. Maak een schema waarin je tijd besteedt aan andere activiteiten, zoals werk, studie, of sociale interacties, en houd je aan deze tijdslimieten. Zet een timer om je eraan te herinneren wanneer je stopt met spelen, en zorg ervoor dat je tijd hebt voor andere belangrijke dingen in je leven.

Zoek ondersteuning bij een professional

Gameverslaving kan moeilijk zelfstandig te overwinnen zijn. Het kan nuttig zijn om ondersteuning te zoeken bij een psycholoog of therapeut die gespecialiseerd is in verslavingen. Therapie kan je helpen om de onderliggende oorzaken van je verslaving aan te pakken en strategieën te ontwikkelen om je gedrag te veranderen.

Misvattingen rond gameverslaving

Gameverslaving is een groeiend probleem, vooral onder jongeren, maar er bestaan veel misvattingen over wat het inhoudt, wie erdoor getroffen wordt, en hoe het zich manifesteert. Hoewel het vaak wordt gezien als een onschuldige bezigheid, kan een verslaving aan gamen ernstige gevolgen hebben voor zowel de fysieke als mentale gezondheid. Het is belangrijk om de feiten te begrijpen om de juiste hulp te kunnen bieden.

Gameverslaving komt alleen voor bij jongeren

Een veelvoorkomende misvatting is dat gameverslaving alleen voorkomt bij jongeren. Hoewel jongeren inderdaad een risicogroep zijn, kunnen ook volwassenen last hebben van een overmatige gameverslaving. Ouders, werkenden en zelfs senioren kunnen in dezelfde val trappen. Het is niet de leeftijd die bepalend is, maar de mate van controle over het gedrag en de impact op het dagelijks leven. Het kan zich in verschillende levensfasen voordoen en invloed hebben op de mentale gezondheid van de persoon.

Gameverslaving is hetzelfde als simpelweg veel gamen

Veel mensen denken dat iemand die veel gamet automatisch verslaafd is. Dit is echter niet waar. De sleutel tot gameverslaving ligt in de manier waarop het gedrag het dagelijks leven beïnvloedt. Als gamen het sociale leven, de werkprestaties of de gezondheid verstoort, kan dit wijzen op een verslaving. Mensen die veel gamen, kunnen nog steeds in staat zijn om een evenwichtig voedingspatroon en andere gezonde gewoonten te handhaven, zolang gamen geen negatieve invloed heeft op hun levenskwaliteit.

Gameverslaving heeft alleen fysieke gevolgen

Hoewel gameverslaving vaak wordt geassocieerd met fysieke problemen, zoals beenproblemen of vermoeidheid, zijn de psychologische effecten minstens zo belangrijk. Verslaving kan leiden tot ernstige mentale gezondheid problemen, zoals angst, depressie, en sociale isolatie. Het is niet alleen een kwestie van het lichaam, maar ook van de geest. Het overmatig gamen kan leiden tot het verwaarlozen van persoonlijke relaties en verantwoordelijkheden, wat uiteindelijk kan bijdragen aan een afname van de algehele levenskwaliteit.

Gameverslaving kan niet worden behandeld

Sommige mensen geloven dat gameverslaving een onoplosbaar probleem is. Dit is echter niet waar. Er zijn verschillende behandelingsmethoden beschikbaar, zoals psychotherapie, gedragsmodificatie, en in sommige gevallen, medicijnen om onderliggende psychische problemen aan te pakken. Een professionele aanpak kan helpen om het gedrag te beheersen en het herstel te bevorderen. Er is hoop voor mensen die worstelen met gameverslaving, net zoals bij andere verslavingen.

Gameverslaving is het gevolg van slechte opvoeding

Veel mensen geven de ouders de schuld van de gameverslaving van hun kinderen. Hoewel opvoeding een rol kan spelen, is het belangrijk om te begrijpen dat gameverslaving vaak het resultaat is van een combinatie van genetische, omgevings- en psychologische factoren. Het heeft meer te maken met hoe de persoon omgaat met stress, emoties en andere uitdagingen dan met het al dan niet goed opvoeden van een kind. Het behandelen van gameverslaving vereist begrip van de bredere context van de persoon’s leven, en niet alleen het afschrijven van opvoeding als de enige oorzaak.

Gameverslaving kan eenvoudig worden opgelost door simpelweg stoppen met gamen

Veel mensen denken dat het stoppen met gamen de oplossing is voor gameverslaving, maar dit is vaak niet het geval. Verslaving heeft vaak diepere wortels, zoals onderliggende psychische problemen die ervoor zorgen dat iemand zich vastklampt aan gamen als een manier om met stress of emoties om te gaan. Het vereist meer dan alleen maar stoppen; het vereist therapie en gedragsverandering om de verslaving effectief aan te pakken.

Gameverslaving is alleen een probleem voor mensen die gewelddadige games spelen

Hoewel gewelddadige games vaak in het nieuws komen in verband met gameverslaving, is de verslaving zelf niet gebonden aan het soort games dat gespeeld wordt. Zowel strategie- als casual games kunnen net zo verslavend zijn. Het gaat niet om de inhoud van het spel, maar om de hoeveelheid tijd die eraan wordt besteed en de impact op het leven van de speler. Zelfs als een game niet gewelddadig is, kan het alsnog leiden tot verslaving en het verwaarlozen van verantwoordelijkheden.

Gameverslaving komt alleen voor bij mensen die geen andere interesses hebben

Er is een misverstand dat mensen die verslaafd zijn aan games geen andere hobby's of interesses hebben. In werkelijkheid kan iemand met gameverslaving een breed scala aan interesses hebben, maar het gamen kan zo veel tijd en energie vergen dat het de andere activiteiten overschaduwt. Het gaat niet om het gebrek aan andere interesses, maar om het onvermogen om een gezonde balans te behouden tussen verschillende activiteiten in het dagelijks leven.