Hoarding (verzamelwoede): Symptomen van verzamelstoornis

Verzamelwoede, ook wel bekend als hoarding, is een psychische aandoening waarbij de patiënt moeite heeft met het wegdoen van spullen, zelfs als deze geen waarde hebben. Deze stoornis kan leiden tot een ongecontroleerde accumulatie van voorwerpen zoals krantenknipsels, oude bonnetjes, blikjes en zelfs afval. Patiënten met hoarding voelen een intense drang om deze spullen te behouden, wat vaak leidt tot onveilige en ongezonde leefomstandigheden. Deze aandoening kan ook ernstige gevolgen hebben voor de relaties van de patiënt, zowel thuis als op het werk.

• Hoarding versus verzamelen
• Epidemiologie van verzamelstoornis
• Oorzaken
• Risicofactoren van verzamelwoede
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van verzamelwoede
• Complicaties
• Preventieve maatregelen

Hoarding versus verzamelen

Hoewel hoarding en verzamelen op het eerste gezicht vergelijkbaar lijken, zijn er belangrijke verschillen tussen beide. Verzamelaars zijn vaak trots op wat ze verzamelen en zorgen ervoor dat hun bezittingen georganiseerd en geordend zijn. Ze sparen waardevolle voorwerpen zoals munten, antieke voorwerpen of kunstwerken, vaak met het doel om deze te verkopen of tentoon te stellen. Hoarders daarentegen verzamelen vaak nutteloze en ongewenste voorwerpen en vermijden het sorteren, verkopen of weggeven van deze items. Het gedrag van hoarders leidt vaak tot een chaotische en ongeorganiseerde leefomgeving.

Epidemiologie van verzamelstoornis

Verzamelwoede komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en is vaak aanwezig binnen families. De aandoening wordt vaak waargenomen bij ouderen, met name bij mensen ouder dan 55 jaar. Het kan zich ontwikkelen over de levensduur en is vaak moeilijk te behandelen zonder professionele hulp.

Oorzaken

Verzamelwoede kan ontstaan uit een gevoel van onvervulbare behoefte om dingen te bewaren. Bij mensen met hoarding is er vaak een afwijking in de frontale kwab van de hersenen, een regio die betrokken is bij besluitvorming en rationeel denken. Deze afwijking kan ervoor zorgen dat hoarders andere prioriteiten stellen dan mensen zonder de stoornis.

Risicofactoren van verzamelwoede

Hoarding kan samenhangen met een aantal risicofactoren, waaronder:

• Eenzaamheid: Sommige hoarders proberen hun eenzaamheid te compenseren door spullen te verzamelen.
• Drugs- en alcoholmisbruik: Dit kan een onderliggende oorzaak zijn of een manier om met de stoornis om te gaan.
• Rouw en trauma: Verlies van een geliefde of traumatische ervaringen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hoarding.
• Familiegeschiedenis: Als ouders lijden aan hoarding, is het risico voor hun kinderen groter.

Hoarding is ook vaak geassocieerd met andere psychische aandoeningen, zoals:

• Aandachtstekort/hyperactiviteit (ADHD)
• Angststoornissen
• Dementie
• Depressie
• Obsessief-compulsieve stoornis (OCS): Patiënten met OCS kunnen angst ervaren over mogelijke gevolgen van het weggooien van voorwerpen en voelen de behoefte om besmette items te bewaren om anderen te beschermen.
• Schizofrenie: Schizofrenie kan samengaan met waanideeën en hallucinaties die het gedrag beïnvloeden.

Symptomen

Mensen met verzamelwoede ervaren aanzienlijke moeilijkheden bij het verwijderen van voorwerpen die ze niet meer nodig hebben of gebruiken. De gedachte om iets kwijt te raken kan leiden tot overmatige stress. De leefomgeving van de patiënt kan worden aangetast door de overmatige accumulatie van voorwerpen, wat leidt tot onveilige omstandigheden, zoals brandgevaar en andere gezondheidsrisico's. Dit kan ook de relaties met vrienden en familie onder druk zetten en de dagelijkse activiteiten bemoeilijken. Patiënten met hoarding geloven vaak dat ze zich veiliger voelen door spullen te bewaren en kunnen weerstand bieden aan pogingen van anderen om hen te helpen.

Diagnose en onderzoeken

Patiënten met verzamelwoede zoeken vaak niet zelf hulp. Meestal zijn het familieleden die hulp zoeken om de situatie onder controle te krijgen, of er wordt druk uitgeoefend door een huisbaas of gemeentelijke instanties. De zorgverlener zal proberen te begrijpen hoe de patiënt met zijn verzamelwoede omgaat, de impact op hun leven, en de problemen die ze zelf ervaren. Dit kan onder meer de invloed op hun huis, werk, en persoonlijke relaties omvatten. Vaak herkennen patiënten de ernst van hun aandoening niet en geven ze niet toe dat ze problemen hebben met het bewaren van spullen.

Behandeling van verzamelwoede

De behandeling van verzamelwoede vereist gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg. Er is anno augustus 2024 geen specifiek medicijn voor het behandelen van verzamelwoede. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is momenteel de meest gebruikte behandelvorm. Deze therapie helpt patiënten om de gedachten en overtuigingen die hun verzamelgedrag aandrijven te identificeren en te veranderen. Dit omvat het leren om de drang om meer spullen te verzamelen te weerstaan en het sorteren van bezittingen om te beslissen wat te bewaren en wat weg te gooien. Ondersteuning van vrienden en familie speelt een belangrijke rol in dit proces. Zij kunnen helpen bij het verwijderen van rommel en het motiveren van de patiënt. Daarnaast kunnen medicijnen voor angst of depressie nuttig zijn, vooral in combinatie met psychotherapie.

Complicaties

Verzamelwoede kan aanzienlijke problemen veroorzaken, zowel sociaal als op het gebied van gezondheid en veiligheid. De overmatige accumulatie van spullen kan leiden tot brandgevaar en valpartijen, evenals gezondheidsproblemen door slechte hygiëne en ongedierte. Het kan ook bijdragen aan sociale isolatie en eenzaamheid, omdat vrienden en familie mogelijk niet in staat zijn om de woning binnen te komen. Bovendien kunnen dagelijkse activiteiten zoals koken bemoeilijkt worden door de rommel.

Preventieve maatregelen

Vroegtijdige interventie

Het tijdig herkennen en behandelen van hoarding kan helpen om de ernst van de aandoening te verminderen. Vroege therapie en steun kunnen cruciaal zijn voor het voorkomen van verdere problemen.

Ondersteuningsnetwerken

Het opbouwen van een sterk ondersteuningsnetwerk van familie en vrienden kan helpen bij het omgaan met de symptomen en het bevorderen van een gezondere levensstijl.