Hoarding (verzamelwoede): Symptomen van verzamelstoornis

Verzamelwoede (hoarding) is een angststoornis. Bij deze psychische aandoening is een patiënt niet in staat dingen (zelfs zonder waarde) weg te gooien. De patiënt heeft een onbeheersbare verzamelwoede van bijvoorbeeld krantenknipsels, oude bonnetjes, blikjes en zelfs prullenbakken. Een patiënt met deze aandoening gaat tot het uiterste om dingen te redden. Het is voor hen niet mogelijk om spullen weg te gooien of te doneren. Door de verzamelstoornis zijn de relaties van een patiënt thuis en op het werk mogelijk verstoord. De psychische aandoening leidt eveneens tot onveilige omstandigheden in het huis van de patiënt.

• Hoarding versus verzamelen
• Epidemiologie van verzamelstoornis
• Oorzaken
• Risicofactoren van verzamelwoede
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van rommel niet kunnen verwijderen uit huis
• Complicaties van psychische aandoening

Hoarding versus verzamelen

Verzamelwoede is iets anders dan verzamelen. Verzamelaars sparen waardevolle spullen, zoals munten, antieke auto's en andere dingen die ze kunnen verkopen of tentoonstellen. Verzamelaars zijn trots op datgene wat ze verzamelen en sorteren dit netjes. Hoarders verzamelen rommel en nutteloze spullen en willen deze niet sorteren, verkopen of weggeven.

Epidemiologie van verzamelstoornis

Verzamelwoede komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Soms is de psychische stoornis aanwezig in families. De ziekte komt vaak voor bij ouderen (55-plussers).

Oorzaken

Een verzamelstoornis geeft de patiënt het gevoel dat hij niets van zichzelf kan verwijderen.

De frontale kwab in de hersenen van een patiënt die lijdt aan hoarding, werkt anders. Deze regio is cruciaal voor het maken van afweegopties en het rationeel denken. Hierdoor zijn de prioriteiten van hoardingpatiënten anders dan die van gewone mensen.

Risicofactoren van verzamelwoede

Sommige hoarders proberen soms om te gaan met eenzaamheid of drugs- en alcoholmisbruik. Anderen zijn rouwende of proberen om te gaan met een trauma. Als ouders lijden aan verzamelwoede, is het risico op hoarding groter.

Hoarding is eveneens geassocieerd met andere psychische stoornissen zoals:

• aandachtstekort/hyperactiviteit (ADHD)
• angst
• dementie
• een depressie
• een obsessief-compulsieve stoornis: Een patiënt denkt mogelijk dat hij iets slecht gaat overkomen als hij een item weggooit. Er kunnen zelfs momenten zijn waarop hij de behoefte voelt om items te verwerven waarvan hij denkt dat ze besmet zijn. De patiënt voelt dat als hij het besmette voorwerp verzamelt, hij anderen beschermt tegen besmetting. Hierdoor wil de patiënt het item nooit weggooien om anderen te beschermen.
• schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties)

Symptomen

De patiënt met deze psychische ziekte heeft problemen met het verwijderen van dingen die hij niet meer nodig heeft of gebruikt. De gedachte om dingen kwijt te raken veroorzaakt overmatige stress. Voorts is het huis geruïneerd of onveilig (zelfs risico op brandgevaar) vanwege de voorwerpen die de patiënt bewaart. Het probleem is bovendien merkbaar voor vrienden en familie. De psychische aandoening interfereert eveneens met relaties op werk en thuis. De patiënt heeft het idee dat hij zich veiliger kan voelen door het bewaren van spullen. Tot slot is de patiënt is het vaak niet eens met anderen als hij te horen krijgt van hen dat hij hamstert.

Diagnose en onderzoeken

De meeste patiënten met verzamelwoede zoeken zelf geen hulp. Soms komen ze onder druk van hun familie, maar in de meeste gevallen zijn het de familieleden zelf die hulp zoeken om het huis onder controle te krijgen. Soms moeten patiënten ook actie ondernemen omdat een huisbaas of de stad druk op hen heeft uitgeoefend om de rommel op te ruimen.

De zorgverstrekker wil een idee krijgen van de manier van omgaan, de levensuitdagingen en andere houdingen van de patiënt. Bovendien wil hij bijvoorbeeld weten welke invloed de verzamelstoornis heeft op het huis, het werk of de relaties, hoe vaak hij rommel toevoegt in het huis, welke problemen de patiënt zelf ervaart enzovoort. Patiënten die de diagnose van verzamelwoede krijgen, herkennen dit mogelijk niet bij zichzelf, en geven mogelijk niet toe dat ze rommel bewaren.

Behandeling van rommel niet kunnen verwijderen uit huis

Het behandelen van verzamelwoede vereist hulp van een zorgverlener in de geestelijke gezondheidszorg. De patiënt gaat op geregelde tijdstippen naar de zorgverstrekker toe, maar mogelijk biedt de professionele zorgverlener ook psychische hulp aan huis. Er is anno oktober 2020 geen geneesmiddel om verzamelwoede te behandelen. Cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) is de gebruikelijke behandeling. Dankzij deze therapie leert de patiënt om de gedachten of overtuigen die geassocieerd zijn met het bewaren van rommel te identificeren en veranderen. Hij negeert tevens de drang om meer dingen op te slaan. Later in het proces leert de patiënt om dingen in huis te sorteren m zo te beslissen welke hij wil houden en welke hij wil weggooien of weggeven. Ondersteunende vrienden en familie kunnen een verschil maken. Ze zijn nuttig bij het verwijderen van rommel. Verder leert de patiënt meer buitenkomen en zichzelf te motiveren om zich mentaal en emotioneel beter te voelen. Tot slot zijn medicijnen voor de behandeling van angst of een depressie ook inzetbaar. Deze werken het beste in combinatie met andere therapievormen.

Complicaties van psychische aandoening

Verzamelwoede veroorzaakt mogelijk problemen met relaties, het sociale leven en het werk. Het brengt bovendien soms de gezondheid en veiligheid in gevaar. De patiënt is namelijk sneller blootgesteld aan bijvoorbeeld branduitbraken en valpartijen en bovendien krijgt hij mogelijk vaker te maken met gezondheidsproblemen door een slechte hygiëne en ongedierte in huis. De angststoornis draagt ook bij aan isolatie en eenzaamheid. Vrienden en familie kunnen namelijk het huis niet altijd meer binnenkomen. Ook de dagelijkse activiteiten zijn bemoeilijkt, zoals koken.