Hoe ga ik om met een zelfmoordpoging in mijn omgeving

Een mislukte zelfmoordpoging van een kennis, familielid, partner of geliefde is een zeer schokkende gebeurtenis. Vaak zit de omgeving met vele onbeantwoorde vragen en weet deze niet goed wat ze juist kunnen doen of hoe ze het slachtoffer moeten helpen. In sommige gevallen kan een ondersteunende omgeving het slachtoffer er terug bovenop helpen.
Belangrijk: Wanneer u iemand vindt die zelfmoord probeerde te plegen en dringend medische hulp nodig heeft, bel dan onmiddellijk het Europese noodnummer: 112.

Een zelfmoordpoging in jouw omgeving komt hard aan. Zeker wanneer je het slachtoffer zeer goed kent, of wanneer je het slachtoffer gevonden hebt. Veel mensen weten echter niet goed hoe ze met zo een situatie moeten omgaan en hoe ze het slachtoffer precies dienen te benaderen.

Neem de schuld niet op je

Eerst en vooral is het belangrijk dat jij de schuld van de zelfmoordpoging niet op jou neemt. Tenzij je het slachtoffer jarenlang zwaar gepest of mishandeld hebt, moet je de schuld van een zelfmoordpoging zeker niet bij jezelf leggen. Schuldgevoelens en gevoelens van onmacht zijn normaal, maar het is zeer belangrijk om te beseffen dat een zelfmoordpoging een eigen keuze was van het slachtoffer als het gevolg van een vaak zeer complexe psychologische problematiek. Het was zijn of haar eigen keuze om een einde proberen te maken aan het leven. Het was dus niet jouw schuld omdat je die avond eventjes weg was, een slechte mededeling had voor het slachtoffer, … Ook wanneer het slachtoffer later daadwerkelijk zou slagen in het plegen van zelfmoord is het zeer belangrijk dit te onthouden.

Bied hulp aan …

Bied het slachtoffer aan om te helpen in de mate van het mogelijke. Veel mensen die zelfmoord plegen zitten vast in een depressie of kampen met andere psychische problemen. Het belangrijkste is dat je aanbiedt om te luisteren naar het slachtoffer. Veel mensen die in de knoop zitten met zichzelf hebben nood aan een goed gesprek. Bied daarnaast aan om eens samen te wandelen of te sporten of taken uit handen te nemen. Ook als het slachtoffer weigert, is het nuttig om dit te blijven aanbieden. Het kan zijn dat deze op een betere dag er toch wel zin in heeft. Probeer het slachtoffer ook richting de hulpverlening te begeleiden indien deze dat niet doet. Ook hier kan er weerstand opduiken vanuit het slachtoffer. In een dergelijk geval kan je eerst voorstellen aan het slachtoffer om de hulpverlening aan huis te laten komen of een telefonisch gesprek met een hulpverlener te laten plaatsvinden. Sommige slachtoffers vinden dit een eenvoudigere stap dan naar een ziekenhuis of praktijk gaan. Indien het slachtoffer verder blijft weigeren om hulp te aanvaarden moet je zeker met je eigen huisarts (of die van het slachtoffer) gaan praten om te kijken welke verdere stappen er genomen kunnen worden om het slachtoffer te overtuigen om toch naar de hulpverlening te stappen. In sommige gevallen kan een dwangopname in de psychiatrie een oplossing bieden.

…maar word geen professionele hulpverlener

Hoe hard je ook je best wil doen; besef echter dat jezelf geen dokter of psycholoog bent. Probeer geen diepgaande oorzaken te zoeken van de zelfmoordpoging of advies te geven om bepaalde medicatie aan te passen. Daar heb je noch het diploma, noch de kennis en noch de ervaring voor. Zelfmoordpogingen kunnen voortvloeien uit zeer verschillende problemen die allen verschillende behandelingen nodig hebben. Wat voor de ene persoon werkt, kan voor iemand anders een heel tegenovergesteld effect hebben. Laat de behandeling dus over aan de specialisten. Het kan wel nuttig zijn om het slachtoffer te duiden op mogelijke oorzaken die hij of zij niet direct ziet, zoals overmatig drugs- of alcoholgebruik, bepaald medicatiegebruik (bijvoorbeeld hormonale anticonceptiva) of lichamelijke kwalen zoals bloedarmoede of vitaminetekorten die een impact kunnen hebben op het mentale welzijn. Ook vrijblijvende en begripvolle gesprekken over mentale problemen van het slachtoffer of reflecteren over de huidige kwaliteit van de hulpverlening kunnen het slachtoffer helpen. Probeer hier vooral een luisteraar te zijn en niet te veel jouw eigen mening op te dringen of verkeerd medisch advies te geven, maar het slachtoffer te begeleiden naar (geschiktere) medische hulp.

Zorg goed voor jezelf

Een zelfmoordpoging heeft ook op jouw eigen mentale welzijn een zware impact. Zorg zeker voor jezelf en stel je grenzen. Laat niet toe dat ook jij psychische problemen gaat ontwikkelen en neem, indien de hele situatie te zwaar wordt, zelf een beetje afstand. Zeker wanneer het slachtoffer jouw man, vrouw, vader, moeder, vriend, vriendin, zoon of dochter is kan dit zeer zeer zwaar zijn. Zorg er hierbij eventueel voor dat iemand anders wat meer zorg gaat dragen voor het slachtoffer zodat deze niet alleen achterblijft. Dit kan iemand uit de omgeving zijn, maar evengoed professionele hulpverlening.

Indien je er nood aan hebt, praat dan zelf met een dokter of psycholoog over wat er gebeurd is. Eventueel kan je ook praten met andere mensen die je vertrouwt en/of weet hebben van wat er gebeurd is. Vermijd echter dat je tegenover heel de buurt over de zelfmoord praat, aangezien veel slachtoffers zich schamen over wat er gebeurd is.

Het zorgen voor jezelf lijkt voor veel mensen van secundair belang in zo een situatie, maar besef dat wanneer jij mentaal sterk staat, je het slachtoffer beter gaat kunnen helpen in de toekomst.