Psychotische Stoornissen

Psychotische stoornissen zijn een groep psychische aandoeningen die allemaal het ervaren van een psychose gemeen hebben. De (term) psychose is dus geen diagnose op zich ook al kan het wel in de praktijk voorkomen dat deze zo gebruikt wordt. Bij een eerste psychotische inzinking, wanneer er nog niet genoeg bekent is om een diagnose, zoals bijvoorbeeld schizofrenie te kunnen verantwoorden. Een voorbeeld van zo'n diagnose kan zijn "manisch ongeremde psychose".

Schizofrenie

Dit is de meest bekende van de psychotische stoornissen en wordt veel gebruikt als term voor de overige stoornissen aangezien deze term het meest bekent is bij het publiek.

Deze diagnose betekend dat de persoon in kwestie tenminste zes maanden lang last heeft gehad van deze stoornis en dat er in ieder geval een maand sprake is geweest van symptomen uit de actieve fase. Over het algemeen krijgt men deze diagnose na tenminste twee psychotische episodes.

Een uitzondering hierop is een schizofreniforme stoornis welke de zelfde symptomen heeft maar een korte periode. Namelijk èèn tot 6 maanden waarbij de persoon in kwestie na het herstel van de psychose (over het algemeen) er geen blijvende schade aan overhoud.

Er bestaat op dit moment nog geen behandeling om schizofrenie te genezen maar het is wel mogelijk hiervan te herstellen. Het voorkomen van verdere psychotische episodes is hierbij een van de belangrijkste doelen.

Schizofrenie kent een aantal subtypen of vormen:

Paranoïde schizofrenie

Dit is wereldwijd de meest voorkomende subtype van schizofrenie die zich kenmerkt door relatief stabiele wanen en hallucinaties. De meest voorkomende wanen zijn achtervolgings- en betrekkingswanen ook al komen er ook lichamelijke wanen voor.

Katatonische schizofrenie

Katatonie is net als psychose een term, of te wel een groep van diagnoses/symptomen en geen diagnose op zich. Er zijn twee types namelijk "katatonische stupor" waarbij de persoon niet lijkt te reageren op prikkels. Bijvoorbeeld een gebrek aan emotie, motivatie en enthousiasme. In sommige gevallen zijn de symptomen zo erg dat persoon geen interesse meer heeft in voeding met uitdroging en vermagering tot gevolg.

Daar in tegen is "katatonische opwinding" het tegenovergestelde, namelijk een gevoel van energie en/of manie. De persoon kan de neiging hebben tot "stereotypie", het steeds herhalen van de zelfde zinnen, uitspraken of woorden. Bizar gedrag, schreeuwen en lichamelijke onrust komen ook voor. Bij lichamelijke onrust moet je denken aan een been of voet wat de hele tijd heen en weer moet bewegen zodat de persoon zich rustig voelt.

Gedesorganiseerde schizofrenie

Bij deze vorm van schizofrenie staan de gevoelsmatige (affectieve) symptomen op de voorgrond. De persoon zijn gevoelens kunnen afgevlakt zijn of niet bij de omstandigheden horen. Een bekent voorbeeld is het moeten lachen tijdens een begrafenis. Vreemde uitdrukkingen in het gezicht of lichaamstaal in het algemeen hoort hier ook bij.

Het gedrag of de activiteiten van de persoon zijn meestal niet doelgericht en kan emotieloos overkomen (of zich ook zo voelen). De persoon kan in veel gevallen onverantwoordelijk en/of onvoorspelbaar gedrag vertonen. Het afvlakken van de emoties en het verlies van wilskracht kan in sommige gevallen er (relatief snel) voor zorgen dat de persoon opdrachten willoos en zonder kritiek opvolgt.

Ongedifferentieerde schizofrenie

Deze vorm betekend simpelweg dat aan alle voorwaarden voor een diagnose van schizofrenie is voldaan maar dat er geen paranoïde, katatonische of gedesorganiseerde symptomen zijn die op de voorgrond treden.

Defect schizofrenie

Dit wordt ook wel het resttype genoemd. Bij deze vorm staan de negatieve symptomen op de voorgrond in tegenstelling tot de andere diagnoses. Een persoon kan er nogal (zeer) aparte denkbeelden op nahouden ook al zijn dit geen wanen in de pure zin van het woord.

Schizoaffectieve stoornis

Een schizoaffectieve stoornis is een aandoening die kenmerken heeft van schizofrenie en van een stemmingsstoornis. Dus naast de symptomen van een psychotische stoornis heeft de persoon ook last van manische buien en/of klinische depressies.

Het grootste probleem bij het stellen van deze diagnose is het bepalen van welke klachten nou het meest overheersen. Stel dat de manische of depressieve klachten zich even lang of langer voordoen dan de psychotische klachten dan men ook spreken van een bipolaire stoornis met psychotische kenmerken. Duren de psychotische klachten weer langer dan spreekt men al snel over schizofrenie.

Als de schizofrene verschijnselen iets langer duren dan de manisch/depressieve klachten maar tijdens een ziekteperiode tegelijkertijd optreden dan word over het algemeen deze diagnose gesteld.

Waanstoornis

Een waanstoornis is een aandoening waarbij wanen het meest overheersende symptoom zijn. De waan of soms een combinatie van waanideeën is op zijn minst een maand aanwezig en is niet-bizar van aard. Dat betekend dat de wanen in principe zouden kunnen voorkomen in de realiteit maar erg onwaarschijnlijk zijn.

In tegenstelling tot de eerdere stoornissen heeft deze persoon geen sociale problemen en functioneert in principe goed in onze maatschappij. Ook al kunnen er door deze wanen spanningen of onbegrip ontstaan tussen deze persoon en zijn omgeving, zowel werk als privé.

Hallucinaties komen wel eens voor maar meestal horen deze bij de waan of wanen. Dit kan allemaal wel lijden tot problemen in de stemming van deze persoon maar die periodes zijn meestal korter dan de waan zelf.

Korte psychotische stoornis

Deze wordt ook wel een acute psychotische stoornis genoemd. Bij deze stoornis duurt de psychose vrij kort, ergens tussen dag en een maand. Wanen en hallucinaties komen dan voor net als onsamenhangende spraak. Het snel overgaan onder andere onderwerpen of rare associaties. De persoon is in ernstige mate gedesorganiseerd.

Gedeelde psychotische stoornis

Deze aandoening ontstaan bij mensen die een relatie hebben of een erg nauwe band met elkaar onderhouden waarbij tenminste èèn al psychotische symptomen vertoond waarbij vooral de wanen op de voorgrond treden. Deze (meestal dominante) persoon wordt ook wel de inductor genoemd. De andere persoon neemt de psychotische wanen van de ander over als waarheid waardoor deze persoon nu zelf er ook psychotische wanen op na houd die zij als de waarheid ervaren.

Gedeelde hallucinaties zijn vrij zeldzaam maar niet onbekend, ze komen namelijk voor.

Psychotische stoornis door...

door een somatische (lichamelijke) aandoening

Bij deze vorm komen de psychotische verschijnselen door een lichamelijk aandoening met uitzondering van middelengebruik. Een aantal voorbeeld van ziektes die een (secondaire) psychose kunnen uitlokken zijn:

• Een hersentumor
• Alzheimer
• Parkinson
• Multiple Sclerose
• AIDS
• De ziekte van Lyme

Dat zijn er maar een paar en niet in alle gevallen zal er sprake zijn van een psychose. Het belangrijkste om te weten is dat psychotische symptomen niet meteen een psychische oorzaak hoeft te hebben. Het kan te maken hebben met een lichamelijke ziekte.

door middelengebruik, alcohol, medicijnen en/of drugs

Bij deze psychotische/psychische aandoening waarbij wanen en hallucinaties voorkomen zijn terug te voeren na het gebruik of het afkicken van alcohol, geneesmiddelen en drugs. De symptomen ontwikkelen zich binnen een maand na intoxicatie of afkickverschijnselen. Maar kunnen ook voorkomen als bijwerking van een geneesmiddel.

Afsluiting

Deze opsomming en beschrijving van de psychotische stoornissen is niet bedoeld om gebruikt te worden voor zelf-diagnose. Laat dit alsjeblieft over aan een arts want het is (zoals ik hoop dat dit artikel duidelijk maakt) geen zwart/wit verhaal waar je makkelijk uitkomt. Dank u.