Duivekervel, verleden en heden

Duivekervel is een sierlijk tuinonkruid dat steeds zeldzamer wordt , tot dat je het zelf in je tuin invoert en dan wil het zich toch weer uitbundig uitzaaien. De kervelachtige blaadjes, maar vooral de zaadjes zouden door duiven en andere vogels graag gegeten worden. Tot zover de naam duivekervel. In feite had hij nog niet zo lang geleden een mooiere naam, of tenminste een naam waar meer over te vertellen valt.

Aardrook

Aardrook! Rook die uit de aarde opstijgt, en ja, als je naar de blauwige fijne blaadjes kijkt op een vochtige morgen dan lijkt het wel alsof de plant uit de dampen der aarde ontstaat. Dioscorides noemde de plant Kapnogorgion of Kapnos, wat hevige rook betekent. Alleen hij schreef dat het sap van dit kruid het gezicht sterkt en de ogen doet tranen en Plinius zei zelfs ‘dat het, gelijk rook, de tranen doet lopen.

Ook Broeder Thomas rond 1300 had het over Eerden rooc en Fumus terre, dus de officiële naam Fumaria betekent ook Aardrook. Hij schreef 'Eerden rooc, fumus terre heeft kracht humoer te verteren ende te reijnighen dat cruut besichtmen ter medicinen. Item teghen den rede (koorts) van couder zaken, nem dat sap ende drinct mit wine dat verdrijft den rede. Item dat cruut ghenomen ende in whine ghesoden ende dat warm ghedroncken dat sterct die maghe ende opluuct (opent) die zenen (spieren, zenuwen) ende aderen ende maect goede verduwinghe ende reynicht die colere (drift) ende zuvert binnen alle die leden'.

Antidotarium Nicolaï

De plant, die verwant is aan Stinkende gouwe, wordt ook nu nog in de natuurgeneeskunde als een bloedzuiverende en leverstimulerende plant gebruikt. Ook in de Middelnederlandse vertaling van het Antidotarium Nicolaï wordt de werking op de lever vermeld. 'Siruples de fumo terre. fumus terre dats grisecom. Ende suvert alle manieren van dropen (waterzucht), ende purgiert die levere ende de niere. Hier komen we een andere oude naam voor Fumaria tegen namelijk Grisecom, afkomstig van grijnzen, wenen of huilen. Dus weer het prikkelen van de ogen. Zelf vind ik niet, dat het de ogen irriteert. Zou het niet eerder zo zijn dat het via de lever de ogen versterkt en dat de plant, en dan doe ik wel een straffe uitspraak, tegen de oogziekte die je laat rokerig kijken, staar dus, gebruikt kan worden.

Dodonaeus en Grisecom

Ook Dodonaeus heeft het over ‘Tsap van Grysecom in die ooghen ghedaen/ scerpt dat ghesichte ende maeckt claer ooghen/ ende met Gumme ghemenghelt ende op die wijnbrauwen ghestreken/ maeckt dat het dobbel hayr niet meer en wasse.
Grysecom in water ghesoden ende dat ghedroncken/ iaeht af met der urine ende met den camerganck alderhande heete cholerijcke/ verbrande/ ende verergherde humoren en de vochticheyt/ ende mits dijen es seer goet den ghenen die scorft zijn/ die quade seericheyt en sweringhen hebben ende die ghebrekelijck vanden pocken zijn.

Fumaria werd zoals vele leverplanten ook tegen een onzuivere huid en tegen psoriasis gebruikt, blijkt dat de stof fumaarzuur werkzaam is tegen de schubziekte. Ik ga hier nu niet beweren dat Duivekervel staar en psoriasis kan genezen. Wel lijkt het mij interessant om dit eens verder wetenschappelijk uit te zoeken.

Namen van Fumaria

• Dodonaeus: Capnium, Duyvekervel, Eerdtroock, Erdtrauch, Fumaria, Fumeterre, Fumus terrae, Grysecom, Hazenkorbel, Taubencropff
• Engels: Common Fumitory, Drug Fumitory, Earthsmoke, Few-flowered Fumitory
• Duits: Echter Erdrauch, Gemeiner Erdrauch, Gewöhnlicher Erdrauch
• Frans: Fumeterre, fiel de terre

Voor verdere studie van Fumaria

• Antioxidant Activity of Fumaria Officinalis Linn. And Its Study on Ethanol Induced –Immunosupression. SJ Wasu and BP Muley
• Lagrange E, AurousseauEffect of nebulized Fumaria officinalis on experimental gallbladder calculi in mice]. M.Ann Pharm Fr. 1973 May;31(5):357-62.
• J. Soušek, C. Vavrecková, J. Psotová, J. Ulrichová, V. Šimánek. Anti-oxidant and anti-lipoperoxidant activities of alkaloid and phenolic extracts of eight fumaria species.
• Fiegel G . Amphocholeretic effect of Fumaria officinalis. Z Allgemeinmed 1971 Dec 10; 47(34):1819-20.
• Mrowietz U, Christophers E, Altmeyer P. Treatment of severe psoriasis with fumaric acid esters: scientific background and guidelines for therapeutic use. The German Fumaric Acid Ester Consensus Conference. Br J Dermatol. 1999 Sep; 141(3)
• Leclerc. La Fumeterre, ses vertus depuratives et diphléthorosantes. Revue de phytothérapie oct 1942.