Tuinbonen, de bijbel en Alzheimer

En gij, neem tarwe, gerst, bonen, linzen, gierst en spelt, doe ze in een pot en maak er brood van ... Ezechiël 4:9

Geschiedenis van de tuinboon

Vicia faba (syn. :Faba vulgaris), beter bekend onder de namen tuinboon, grote boon, paardeboon of duive­boon, speelt niet zo'n erg belangrijke rol in de Bijbel. Dat komt misschien door het feit dat in de tijd toen het Boek der boeken werd geschreven, bonen bij de beter gesitueerden niet zo erg in trek waren. Er werd namelijk verondersteld, dat men na het nuttigen ervan nachtmerries zou krijgen en tot onzedelijkheden zou worden aangespoord. Alleen al het dromen van bonen zou moeilijkheden kunnen veroorzaken. Ook geesten vluchtten angstig weg bij het ruiken van bonenlucht.

De Oud-Romeinse goden, in het bijzonder de godin van de granen, Ceres, weigerden bonen te betrekken bij hun giften aan de mensheid. Zelfs Hippocrates (460-377 voor Christus), die toch gezien wordt als de grondlegger van de geneeskunde, geloofde stellig dat de visuele vermogens nadelig werden beïnvloed door het eten van deze bonen. Romeinse priesters hielden ze voor onrein en heidens. Ondanks dit alles vormen bonen in het algemeen, wereldwijd gezien een belangrijke eiwitbron, al zijn droge bonen in Europa zeker geen populair voedsel. Tuin- of labbonen zijn vers in Nederland wel een gekende groente.

Tuinboon botanisch

Vicia faba is een eenjarig gewas, behorend tot de familie van de vlinderbloemigen (Leguminosae), dat van origine vermoedelijk inheems is in Iran. Reeds zeer vroeg werd dit voedingsgewas veelvuldig in West-Azië en Noord-Afrika gekweekt, zodat niet meer met zekerheid is vast te stellen wat precies het land van herkomst is. In het oude Egypte werd het eveneens gekweekt zoals blijkt uit het feit dat bonen bij mummies werden aangetroffen.

Tuinbonen hadden in Palestina - althans bij de armere bevol­kingsgroepen - een belangrijke plaats in het menu. Net zoals dat ten tijde van de Bijbel het geval was, werden ze hier ook tot meel vermalen, waaruit men broden bakt.
Van Vicia faba zijn enorm veel cultuurvariëteiten in omloop, waarvan de vorm met kleine bonen bekend staat als de zogenaamde duiveboon. De zaden hiervan worden met bijvoorbeeld granen en mais gemengd en gebruikt als voer voor duiven en ander groot pluimvee.

Tuinboon en L-dopa

Waarom ik onze tuinboon hier bespreekt is eerder om het merkwaardige feit dat er dopamine-achtige stoffen in de Vicia aanwezig zijn. Natuurlijke boodschapstoffen die we zelf aanmaken in ons lichaam, en die voor ons algemeen welbevinden enorm belangrijk zijn, en waarvan het tekort een hoofdoorzaak is van de ziekte van Alzheimer. In het Midden Oosten en Afrika, bleken gekookte tuinbonen (Vicia faba) veel van de symptomen van de ziekte van Parkinson te verlichten, zonder negatieve lange-termijn effecten. Tuinbonen bevatten ongeveer 5% L-dopa. Het geneest de ziekte natuurlijk niet, maar zorgt voor een afremmen van de symptomen en dat zonder ernstige bijwerkingen. Een ander Oosterse boon Mucuna pruriens heeft dezelfde werking en is ook wat beter onderzocht dan onze tuinboon, maar het lijkt er wel op dat deze bonen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de gezondheid van Parkinsonpatiënten.

Zelf kweken

Tuinbonen kunnen bij ons zonder al te veel proble­men gekweekt worden. Ze worden als een van de eerste groentegewassen reeds vanaf maart buiten in de volle grond uitgezaaid. Wie een paar weken eerder wil oogsten, kan de bonen ook zo tegen februari binnenshuis zaaien, bijvoorbeeld in een kistje. Zodra de zaailingen 5 cm hoog zijn, kunnen ze tegen half maart buiten geplant worden. Ze moeten dan wel tegen eventuele nachtvorst worden beschermd. Omdat de jonge toppen van de planten nogal eens belaagd worden door de zwarte bonenluis, is het aan te bevelen de toppen boven de eerste 6-7 bloemenbundels te verwijderen. Oogstrijp zijn de eerste peulen wanneer ze niet te groot zijn. Ze bevatten kleine boontjes die het lekkerst zijn. Volgroeide bonen zijn minder smakelijk doordat ze veel meer zetmeel bevatten.