Prostaatklachten en kruiden

Plasklachten zoals het moeilijk op gang komen van de urine uitscheiding, verhoogde aandrang, pijn bij het plassen, een zwakkere straal, onvolledige blaaslediging, nadruppelen, incontinentie en/of veranderingen in het dagelijkse plas­patroon zijn symptomen van goedaardige prostaathyperplasie, waar vooral oudere mannen, last van krijgen. De laatste jaren wordt er steeds meer gebruik gemaakt van plant­aardige middelen om die problemen te verhelpen. Vooral met extracten van de vruchten van de zaagtandpalm (Serenoa repens (Bartr.) Small; synoniem: Sabal serrulata (Michx) Nichols) is inmiddels een groot aantal wetenschappelijke onderzoeken uitgevoerd.

Serenoa of Sabal

De zaagtandpalm groeit in de moerasachtige gebieden langs de zuidoostkust van de Verenigde Staten. De plant heeft een karakteristieke wortelstok, die aan een zijde uit de grond oprijst en een korte stam vormt waaruit groen-wittige, gelobde/gezaagde bladeren ontspruiten. De zaagtandpalm produceert donkerpaars tot zwarte, in groepen groeiende bessen die tussen oktober en decem­ber rijpen. Deze rijpe, gedeeltelijk gedroogde bessen vor­men het uitgangsmateriaal voor de bereiding van de medicinaal gebruikte extracten. De bessen zijn rijk aan vrije vetzuren (oliezuur, laurinezuur, myristinezuur, palmitinezuur, linoizuur, capronzuur, caprylzuur, capri­nezuur, stearinezuur en linoleenzuur) en hun esters (ethylesters en triglyceriden). Plantensterolen zoals (3-sitosterol, stigmasterol en daucosterol worden ook als belangrijke inhoudsstoffen beschouwd. Verder zijn in de bessen nog polysacchariden, flavonoïden, vluchtige oliën en anthranilzuur geïdentificeerd.

Over Serenoa bij Mrs. Grieve

In de Europese oude kruidenboeken vind je deze Noord-Amerikaanse plant niet terug, oudere gegevens zijn wel terug te vinden in Grieve's klassieker 'A Modern Herbal': 'Diuretic, sedative, tonic..... 'It has been claimed that sabal is capable of increasing the nutrition of the testicles and mammae in functional atony of these organs. It probably acts by reducing catarrhal irritation and a relaxed condition of bladder and urethra. It is a tissue builder.'

En in King's Dispensatory: 'Saw palmetto appears, from clinical reports, to be a nutritive tonic. It is also an expectorant, and controls irritation of mucous tissues. It has proved useful in irritative cough, chronic bronchial coughs, whooping-cough, laryngitis, acute and chronic, acute catarrh, asthma, tubercular laryngitis, and in the cough of phthisis pulmonalis. Upon the digestive organs it acts kindly, improving the appetite, digestion, and assimilation.'
'However, its most pronounced effects appear to be those exerted upon the urino-genital tracts of both male and female, and upon all the organs concerned in reproduction. It is said to enlarge wasted organs, as the breasts, ovaries, and testicles, while the paradoxical claim is also made that it reduces hypertrophy of the prostate. Het zou dus verslapte lichaamsdelen, vooral borst, baarmoeder, testikels en prostaat verstevigen. Niet verwonderlijk dat het in de populaire literatuur dan ook voor borstversteviging en bij erectieproblemen gebruikt word.

Wetenschappelijk onderzoek

De eerste gerandomiseerde studie met Serenoa repens (sabal, zaagpalm) werd uitgevoerd in 1999. Niet alleen de symptomen, maar ook de vergroting zelf nam af. De studie werd uitgevoerd bij 44 mannen, die gedurende 6 maanden 320 mg sabalvrucht- en brandnetelwortel extract of een placebo- extract kregen. Parameter was o.a. de IPSS score, die echter in de placebogroep vrijwel evenzeer daalde als in de verumgroep. De objectieve parameters urineersnelheid, prostaatvolume verbeterden in de groep die sabal kregen wel significant, alhoewel niet heel drastisch.

Diverse meta-analysen van 18 clinical trials gepubliceerd in'the Journal of the American Medical Association' en een andere groep van 21 clinical trials in het totaal in 3000 mannen door de Cochrane Collaboration hebben duidelijk gemaakt dat dit preparaat voor milde vormen van prostaat hy[pertrofie (BPH), stadia1 en 2 effectief is, en veiliger is in vergelijking met reguliere middelen.

Brandnetel en Serenoa

Bijzonder is ook dat deze tropische plant bij prostaatklachten nu veel gecombineerd wordt met onze eenvoudige brandnetel en dan vnl de wortel. In de praktijk blijkt dat deze twee zo verschillende planten mekaar mooi aanvullen als geneesmiddel bij prostaathypertrophie

Voor verdere studie

• Int Urol Nephrol. 2007;39(4):1137-46. Epub 2007 Feb 15. Efficacy and safety of a combination of Sabal and Urtica extract in lower urinary tract symptoms--long-term follow-up of a placebo-controlled, double-blind, multicenter trial. Lopatkin N, Sivkov A, Schläfke S, Funk P, Medvedev A, Engelmann U.
• Wilt T, Ishani A, Mac Donald R. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2002, Issue 3. Art. No.: CD001423. DOI: 10.1002/14651858.CD001423.
• Gerber G, et al. Saw palmetto (Serenoa repens) in men with lower urinary tract symptoms: effects on urodynamic parameters and voiding symptoms. Urology. 1998 Jun;51(6):1003-7.
• Overmyer.M. Urology Times, 1999;27.