Psychische aandoeningen: dissociatie

Dissociatie komt vaker voor dan we denken: we dagdromen wel eens en lijken dan even van de wereld te zijn. Pas wanneer het vaker voorkomt of het gebeurd wanneer je je niet goed voelt wordt het meer problematisch. Dissociatie is het gevoel hebben dat je leeg bent, alsof je uit je lichaam treedt. In het begin is het vaak eng maar naarmate het steeds meer voorkomt kan men het als een overlevingsstrategie zien, om met pijnlijke gevoelens om te gaan.

Oorzaken

Dissociatie kent verschillende oorzaken maar kan ook gebruikt worden om heden ten dage met pijnlijke gebeurtenissen en gevoelens om te kunnen gaan. De dissociatie is dan een ‘vlucht’ uit de realiteit geworden.
Dissociatie kan plots ontstaan, wanneer men het slachtoffer is van een traumatische gebeurtenis zoals seksuele en geestelijke mishandeling. Ook fysieke mishandeling kan een oorzaak zijn, men voelt dan de pijn niet meer die wordt aangedaan.
Als het trauma zich steeds herhaalt, zoals in een gewelddadige relatie helpt het de persoon om de pijn niet mee te maken en zich af te sluiten ervoor. Zo kunnen pijnlijke gevoelens naar de achtergrond gebracht worden.
Als men te maken krijgt met een pijnlijke herinnering die ontstaat door een gedachte, voorwerp of persoon kan men dissociëren om niet herinnerd te worden aan die gebeurtenis.

Hoe merk je dissociatie op?

Dissociatie kent vele varianten. Iedereen kent wel eens het fenomeen ‘op automatische piloot’.
Je doet onbewust handelingen of gedragingen zonder dat je er bij bent. Het wordt pas gevaarlijk wanneer je bijvoorbeeld met de auto rijdt en bepaalde stukken afstand niet meer kan herinneren.
Andere vormen van dissociatie kan het gevoel zijn dat de wereld rondom je ver weg is (uittreden) en zelfs vervormd is, er geestelijk niet helemaal bij zijn of zelfs geestelijk en lichamelijk.
Na dissociatie treden er vaak gevoelens van schaamte en schuld op, omdat men niet altijd weet wat er tijdens de dissociatie gebeurd is. Men kan ook angstig zijn omdat dit voor de persoon onbekend is of zich juist veilig voelen. Voor sommigen kan het ook eng zijn als men bepaalde personen ziet of dingen hoort die er niet zijn.

Hoe nu verder?

Dissociatie overkomt iedereen wel eens en dat is helemaal niet erg. Dissociatie kan niet afgeleerd worden maar men kan wel leren hoe ermee om te gaan. Het is vooral belangrijk dat wanneer een dissociatie dreigt op te treden, je het op tijd aangeeft en de dingen herkent die een dissociatie kunnen oproepen.

Pas wanneer de oorzaken van dissociatie draagbaar zijn en er mogelijke alternatieven gevonden worden, kan dissociatie minder vaak voorkomen.

Lees verder

• Borderline: een persoonlijkheidsstoornis