Katalepsie en kataplexie
Katalepsie en kataplexie zijn twee aandoeningen die niet met elkaar verward moeten worden. Bij de een gaat het om verstarring van de spieren, bij de ander juist om verslapping van de spieren. Beiden aandoeningen komen niet heel vaak voor en zijn meestal het gevolg van een andere ziekte of aandoening.
Katalepsie
Katalepsie wordt ook wel catalepsie genoemd. Dit is een verstarring in een bepaalde houding. Dit komt voor bij een aantal psychische aandoeningen, maar ook als gevolg van het gebruik van medicijnen of drugs. Het wordt onder andere gezien bij schizofrenie en bipolaire stoornis. Ook bij epilepsie en de ziekte van Parkinson komt dit soms voor. Katalepsie is een vorm van catatonie, dat verschillende symptomen beschrijft waaronder ook katalepsie.
Herkennen van katalepsie
Er treedt een verstijving van de spieren op, soms in het hele lichaam, soms ook alleen in de ledematen. Er wordt actief of passief volhardt in een bepaalde lichaamshouding. Soms is de patiënt helemaal niet te verplaatsen of te bewegen, maar soms ook is deze dat juist wel. De ledematen kunnen dan in elke willekeurige houding worden gelegd, waarbij de patiënt deze houding lang vol kan blijven houden.
De patiënt kan last hebben van een lage rugpijn, vertraagde lichamelijke functies en moeite met de ademhaling. Verder komen angstgevoelens hierbij voor. Vaak is er geen controle over de spieren meer, en de pijnervaring kan verminderd zijn. Een arts of ander persoon kan de patiënt soms in elke willekeurige houding leggen, of het tegenovergestelde: de patiënt houdt zich zo stijf dat deze niet meer te verplaatsen is. In sommige gevallen werken de zintuigen ook niet meer.
Een aanval kan enkele uren, maar ook enkele dagen tot enkele weken duren. In zeer extreme gevallen lijkt het alsof de patiënt dood is. Echter, bij nader onderzoek zal blijken dat dit niet het geval is. In vroegere tijden echter, werden mensen met katalepsie wel eens begraven omdat me dacht dat ze dood waren.
Behandeling katalepsie
Het hoofd van de patiënt kan in koud water worden gedompeld of gedept worden met koud water, afgewisseld met een warm voetenbad. Massage van de rug en buik helpt hierbij. Ook aroma's kunnen helpen om de patiënt weer bij zinnen te brengen. Ernstige vormen van katalepsie kunnen behandeld worden met medicijnen. in sommige gevallen, wanneer katalepsie enige dagen aan blijft houden, is dwangvoeding nodig om te voorkomen dat de patiënt sterft.
In lichte gevallen van katalepsie is de patiënt zelf nog in staat om te eten en te drinken. Toch moet dit onder begeleiding gebeuren. Katalepsie komt vrij zelden voor.
Kataplexie
Kataplexie lijkt qua benaming sterk op de bovenstaande, maar moet hier niet mee verward worden. Kataplexie wordt ook wel als cataplexie geschreven. Het is een plotselinge spierzwakte zonder dat er bewustzijnsverlies optreedt, gedurende enkele seconden. De patiënt is zich volledig bewust van het gebeuren. Kataplexie komt alleen voor wanneer de patiënt wakker is. De verschijnselen zijn hetzelfde als de spierspanning tijdens de REM-slaap.
Herkennen van kataplexie
Een aanval van kataplexie duurt enkele seconden, soms enkele minuten en in uitzonderlijke gevallen enkele uren. De mate van ernstigheid varieert van licht tot zeer ernstig. Bij zeer ernstige aanvallen stort het gehele lichaam volledig in, bij een lichte aanval kan alleen de knieën, de arm of de hals verzwakken. Ook kan het mogelijk zijn dat de patiënt niet goed kan praten, wanneer de gezichtsspieren aangedaan zijn. Kataplexie kan uitgelokt worden door emoties zoals lachen of angst, huilen of woede. Kataplexie komt veel voor bij narcolepsie, een neurotische aandoening. Ook een ernstige verwonding of een shock kan kataplexie veroorzaken.
Kataplexie is het wegvallen van de spierspanning, wat ook als zodanig te herkennen is. In de meeste gevallen gaat het om het wegvallen van één ledemaat, bijvoorbeeld de arm of het been.
Behandeling kataplexie
Een aanval van kataplexie kan gevaarlijk zijn, vooral wanneer de patiënt op dat moment een machine bediend of deelneemt aan het verkeer. Kataplexie is niet te genezen, net zo min als de meest voorkomende onderliggende aandoening: narcolepsie. Wel kan deze behandeld worden door de levensstijl hierop aan te passen.
Kataplexie kan ook behandeld worden met medicijnen, die meestal ook bij een depressie worden gegeven. Hiermee worden de aanvallen onderdrukt, echter niet genezen.