Onkruid, ons beste geneeskruid

'On'kruiden langs wegranden en op braakliggende terreinen blijken onze meeste waardevolle geneeskruiden te zijn. Ze zitten vol met voedingswaarde en met kostbare secundaire metabolieten. Dat klinkt toch goed zeker. Ze kunnen dan ook de duurste voedingsupplementen zonder problemen vervangen. Juist geneeskrachtig waardevolle planten komen veel voor in onze meest nabije natuur. Denk maar aan de paardebloem, weegbree, brandnetel, duizendblad of herderstasje. Over het algemeen zijn het esthetisch gezien weinig opvallende planten en dus niet geliefd in de siertuin. Planten die zich zo sterk verspreiden, worden meestal niet gewaardeerd door de mens. Zouden we er teveel van onszelf in herkennen? Of kunnen we zulke concurrentie niet verdragen? Toch, zou het mooi zijn als we ze eerder als bondgenoten zouden zien. Sommige romantische en esoterische zielen beweren zelfs dat planten die we veel nodig hebben overdadig in onze eigen omgeving komen groeien. Ze roepen als het ware om geplukt en gebruikt te worden. Overdreven? Misschien wel, maar toch een mooie gedachte en toch wel opvallend hoe juist deze onkruiden zo nuttig kunnen zijn als voedsel en als medicijn. Onkruid, zou dat geen eretitel mogen zijn?

Omdat veel van deze ‘onkruiden’ zo algemeen voorkomen in onze directe omgeving en ze dus gemakkelijk te plukken zijn, verdien ze zonder meer een eretitel.

De toptienlijst van meesterlijke onkruiden

1. Brandnetel - Urtica dioica
De meest gehate maar ook de meest geliefde plant, veel gebruikt als voedsel en als medicijn, maar ook veel vernietigd langs velden en in tuinen. Te gebruiken als bloedzuiverend middel in een voorjaarskuur en bij allerlei huidaandoeningen. Voor reuma en artrose is hij zelfs wetenschappelijk onderzocht. Door zijn hoog vitamine en mineralengehalte is het een goed en goedkoop voedingssupplement, beter dan dure en kunstmatige vitamine-pillen. Merkwaardig en minder bekend is ook, dat de wortels van de grote brandnetel werkzaam zijn tegen goedaardige prostaatvergrotingen.

2. Duizendblad - Achillea millefolium

De bloeitoppen worden geplukt. De bittere thee of tinctuur is goed voor de vertering van ons voedsel. Verder is de plant ook bloedstelpend, te gebruiken bij pijnlijke menstruatie en bij spataderen en aambeien. Een manusje-van-alles dus.

3. Herderstasje - Capsela bursa-pastoris

We gebruiken de hele bloeiende plant, hij is bloedstelpend maar ook zeer goed bij menstruatieklachten, vooral bij te sterke bloedingen en baarmoederbloedingen.

4. Hondsdraf - Glechoma hederacea

Werd vroeger veel gebruikt voor de luchtwegen, kan in een gemengde kruidenthee verwerkt worden, maar liefst niet langer dan 3 weken gebruiken, de plant bevat pyrrolyzidinealcaloïden die levercellen kunnen beschadigen. Het verse blad op de huid gewreven verzacht jeuk en irritatie van o.a. brandnetel.

5. Paardenbloem - Taraxacum species

Bitterstofplant die goed is voor lever, gal en spijsvertering, zelfs suikerpatiënten doen er hun voordeel mee. Zowel wortel, blad als bloem kunnen gebruikt worden. Is samen met brandnetel en berk de allerbeste zuiverende voorjaarsthee.

6. Stinkende gouwe - Chelidonium majus

Het opvallende gele sap uit de stengel of wortel doet wel degelijk wratten verdwijnen, uitwendig aanstippen. Goede krampwerende leverplant, inwendig alleen als verdunde tinctuur gebruiken.

7. Smalle weegbree - Plantago lanceolata

Met weegbree had ik mijn eerste ervaring met planten, het verse blad heeft een goede jeukstillende werking, deze slijmstofplant is verzachtend voor huid en luchtwegen, een eerste hulpmiddel bij uitstek. Dus bij verkoudheid, hoest, keelpijn en hooikoorts.

8. Heermoes - Equisetum arvensis

Woekerende wortelstokplant, de groene steriele stengels zijn in juni gemakkelijk te oogsten en te drogen. Vooral als thee in- en uitwendig te gebruiken bij chronische klachten: terugkerende blaasontsteking, gewrichtsslijtage (artrose) en aderverkalking. Maar ook als bloedstelpend middel efficiënt.

9. Braam - Rubus fructicosis

Het jonge blad is gedroogd een smakelijke kruidenthee met een licht stoppende werking, dus te gebruiken bij diarree.

10. Basterdwederik - Epilobium angustifolium

Een nieuw sterretje aan het kruidenfirmament met één duidelijke indicatie: prostaataandoeningen. We plukken de hele bloeiende plant, maken er een thee of tinctuur van.

Natuurlijk zou ik het lijstje nog heel wat langer kunnen maken, maar tien veelzijdige planten lijkt mij genoeg voor een natuurlijke huisapotheek.