De risico’s van de zonnebank

Sommige mensen willen het hele jaar door een bruine huid en gebruiken daarvoor kunstmatig zonlicht van de zonnebank. Maar gebruik van de zonnebank is niet zonder risico's. Men legt een verband met het onstaan van huidkanker en in sommige landen zijn bepaalde types zonnebanken zelfs verboden.

Zonnebank verhoogt risico op huidkanker

In ons land is bruinen onder kunstmatig zonlicht erg populair. Duizenden Nederlanders gaan regelmatig onder de zonnebank. Met een bruin kleurtje willen men er jonger, aantrekkelijker en verzorgd uitzien. En die voordelen willen men ook in de maanden zonder zon niet missen. De gezondheidsrisico's als gevolg van een verhoogd risico op huidkanker slaat men meestal in de wind.

Amerikaans onderzoek onder studenten toonde aan dat jonge vrouwen zich niet erg ongerust maken dat ze misschien huidkanker onder de zonnebank van kunnen oplopen. Maar de mededeling dat kunstmatig zonlicht hun huid sneller laat verouderen, werkte bij de meiden wél afschrikwekkend.

Ook kinderen en jongeren zijn zich onvoldoende bewust van de gevaren voor de huid die uitgaan van “kunstmatig” zonnen. Om hen te beschermen tegen huidkanker is bij onze oosterburen daarom in maart 2009 door de overheid besloten tot een verbod op bruinen onder de zonnebank voor minderjarigen.

Het risico om huidkanker te onwikkelen

Zonnebanken gelden als een van de belangrijkste risico-factoren voor huidkanker:

• wie beschikt over een gevoelige lichte huid en meer dan 40 pigmentvlekken bezit, is extra kwetsbaar.;
• dat geldt ook voor mensen die al een beginnende vorm van huidkanker ontwikkeld hebben of eerder huidkanker hebben gehad;
• voorzichtigheid is ook geboden als een familielid, zoals ouder, broer, zus of kinderen ooit huidkanker heeft gehad.

Dermatologen waarschuwen er steeds opnieuw weer voor: mensen die onder de zonnebank bruinen, raken gevoeliger voor huidkanker. Al zo’n 15 jaar neemt men in de kankerstatistieken een toename van het aantal gevallen van dodelijke huidkanker waar, speciaal bij mensen onder de 30.

Hoe werkt bruinen onder de zonnebank?

Bruinen onder de zonnebank functioneert in principe hetzelfde als bruinen in natuurlijk zonlicht:

• het UV-licht stimuleert melanocyten, de pigmentcellen;
• die liggen in de opperhuid en vormen melanine;
• de bruine verkleuring geven ze aan de omringende cellen door, die dan donkerder lijken;
• maar menselijke huidcellen vernieuwen zich continu waardoor dus de bruine kleur langzaam weer vervaagt;
• hoe hoger het UVB-gehalte, hoe langer de kleur blijft;
• hoe hoger het UVA-gehalte, hoe sneller de huid bruint.

Bovendien stimuleert UV-straling de hypofyse. Die produceert onder meer endorfine (gelukshormoon) en groeihormoon. Het welbevinden neemt toe. Licht stimuleert ook de productie van vitamine D3, die samen met calcium en fosfor voor de stabiliteit van onze botten verantwoordelijk is.

Het risico van snellere veroudering van de huid

Terwijl vooral UVB-straling de aanmaak van vitamine D3 bevordert, geven de meeste zonnebanken echter voornamelijk UVA-stralen af. UVA-stralen dringen dieper in de huid door waardoor die sneller veroudert:

• er vormen zich rimpels;
• het bindweefsel verzwakt;
• er kunnen traanbuisjes ontstaan;
• omdat de pigmentatie verandert, ontstaan er ouderdomsvlekken;
• de huid verliest zijn elasticiteit en ziet er leerachtig uit.

De UV-straling kan ook schade aan de ogen toebrengen. Zelfs met gesloten oogleden dringt er enige straling door en irritereert het netvlies en bindweefsel. Mensen met pigmentvlekken en een lichte huid lopen extra risico.

Voordelen wegen niet op tegen de risico’s

Elk jaar opnieuw wordt bij vele honderden mensen de diagnose huidkanker gesteld. Ongeveer 10% daarvan lijdt aan de gevaarlijke variant en elk jaar sterft ongeveer 25% van dié patiënten. Daarom raden veel dermatologen aan om zonnebanken volledig te mijden omdat de voordelen niet opwegen tegen de mogelijke risico’s.

Zonnebank kost jaarlijks 800 levens

Circa 5% van alle huidkankers in Europa is te wijten aan de zonnebank. Dat toont een juli 2012 gepubliceerd onderzoek in de British Medical Journal aan. Onderzocht werd de huidkanker van 11.000 patiënten. Conclusies van de onderzoekers:

• in Europa overlijden jaarlijks 800 mensen aan huidkanker veroorzaakt door de zonnebank;
• jongeren onder 35 jaar lopen twee maal zo veel risico op het krijgen van huidkanker door gebruik van de zonnebank.

“Zonnebanken zijn kankermachines”

In België startte de Stichting tegen Kanker in december 2012 een campagne in de autobussen van 11 steden om het publiek te waarschuwen voor de kankerverwekkende eigenschappen van zonnebanken. Bedoelde actie vond plaats onder de veelzeggende slogan "Zonnebanken zijn kankermachines".

Het International Agency for Research on Cancer plaatst zonnebanken op één lijn met tabak en asbest. Wie bruint onder de zonnebank heeft 20% meer risico om huidkanker op te lopen. Toch is het publiek onvoldoende doordrongen van de risico's van de zonnebank.

Naar schatting bevinden zich in België zo'n 4.000 zonnebankstudio's, maar dat is slechts een grove schatting omdat registratie ervan niet verplicht is. Hierdoor ontloopt menige zonnebankstudio de bestaande regelgeving en controle op gebruik en intensiteit.

Tanorexie: verslaafd aan bruinen

Ook de psychische afhankelijkheid van kunstmatig zonnen is een groeiend probleem. Tanorexie, “bruinverslaving” is een overdreven verlangen om de huid extreem te bruinen. Als bedoelde personen meerdere dagen niet op de zonnenbank kunnen, komt het tot ontwenningsverschijnselen. Voortijdige veroudering van de huid en een verhoogd risico op huidkanker neemt men op de koop toe. Het is net als bij roken.

Het woord Tanorexie bestaat uit het Engels woord "tan" voor bruinen en "anorexia" van anorexia nervosa, de medische term voor magerzucht. Deze woordcombinatie moet de parallel met het verminderde zelfbeeld van mensen met die eetstoornis aantonen.