De pH-waarde van de huid

Onze huid is een echte alleskunner die een heel scala van taken uitvoert die van vitaal belang zijn voor ons welzijn. De belangrijkste rol van de huid is de beschermende barrière van ons lichaam tegen externe invloeden. En de pH-waarde van de huid dient daarbij als een van de belangrijkste beschermende mechanismen. Die wordt voortdurend beïnvloed door externe invloeden zoals vervuiling, temperatuurschommelingen en agressieve chemicaliën. Allemaal hebben we de term pH-waarde wel eens gelezen op een crèmepotje of shampootube. Want zorgvuldige verzorging met hoogwaardige producten helpt de huid haar optimale pH-waarde te behouden. Daardoor kan deze haar kerntaak, ons beschermen, perfect vervullen.

Wat betekent de afkorting pH-waarde?

PH is de afkorting voor de Latijnse term "potentia hydrogenii" en betekent "waterstof-ionen-concentratie", populair gezegd de zuurgraad. De pH-waarde wordt gebruikt om onderscheid tussen zuren en basen te maken en om de sterkte ervan aan te geven.

Alles wat water bevat, heeft ook een pH-waarde, die door middel van elektrische meetinstrumenten of via indicatoren zoals lakmoes kan worden vastgesteld. De schaal varieert van pH 0 tot pH 14, waarbij pH-waarde 7 als gemiddeld (neutraal) wordt aangemerkt. Water bezit deze neutrale pH-waarde. Alkalische zeepoplossingen (logen) hebben een pH-waarde groter dan 7. Zure oplossingen zoals azijnzuur, melkzuur en koolstofdioxide daarentegen worden op deze schaal gerangschikt tussen 0 en 7.

Beschermende zuurmantel van de huid

Ook onze huid kan een bepaalde pH-waarde worden toegedicht, want de hydro-lipide film op ons huidoppervlak bevat ook water. Sinds ongeveer honderd jaar is bekend dat onze huid licht zuur is. Moderne meetmethoden leveren een gemiddelde pH-waarde van 5,5 op. Dat komt door lichaamseigen zure stoffen in onder andere zweet, talg en hoorncellen.

Waarom is de zuurgraad van onze huid zo belangrijk

Het belang van zure eigenschappen voor ons huidoppervlak blijkt ook uit de benaming "beschermende zuurmantel ". Die heeft als taak om schadelijke micro-organismen (zoals van negatieve milieu-effecten) te weren en daardoor de huid te beschermen tegen onder meer:

• infectie;
• irritatie;
• allergieën;
• uitdroging.

Daarnaast bezit een zuurmantel die intact is ook een natuurlijk deodorant-effect: de bacteriële afbraak van zweetbestanddelen, die de aanleiding is voor lichaamsgeur, wordt laag gehouden.

Zuurmantel intact houden is cruciaal

Het is dus zaak om al het mogelijke te doen om de zuurmantel intact te houden. Zo dient men bijvoorbeeld bij lichaamsreiniging het gebruik van "normale" zeep zoveel mogelijk te vermijden, omdat een zeepoplossing met een pH van 8-12 onze zuurmantel aantast. Maar onze zuurmantel kan ook schade oplopen door wassen met pH-neutrale reinigingsmiddelen. Met een pH-waarde van 7 wijken die nog altijd aanzienlijk af van waarde 5,5 van onze huid. En het spreekt voor zich dat men op het werk elk contact met alkalische oplossingen (logen) dient te vermijden.

Gebruik van pH-neutrale zeep aanbevolen

Het huidoppervlak van de mens bezit dus een pH van ongeveer 5.5. Deze natuurlijke zuurmantel van de huid remt de groei van bacteriën en voorkomt dat ze onze huid binnendringen. Gewone zeep ligt met een pH van 9 in het alkalische gebied. Bij het wassen met zeep wordt dus het zuur op onze huid geneutraliseerd. Gedurende die tijd is de huid blootgesteld aan een hoger risico op infectie. Onze huid heeft na elke wasbeurt met zeep weer 2-3 uur nodig om de natuurlijke zuurmantel weer te herstellen. Om die reden moet men alleen zeep inzetten bij zwaar vervuilde handen, of beter, een pH-neutrale zeep gebruiken.

Het belang van pH-waarden in ons lichaam

Ook elders in het menselijk lichaam speelt de pH-waarde een belangrijke rol. Zo is de pH-waarde direct gerelateerd aan de opnamecapaciteit van zuurstof in het bloed. Hoe hoger de pH-waarde des te meer zuurstof kan hemoglobine in rode bloedcellen binden. De pH van verschillende lichaamsvloeistoffen is trouwens heel verschillend. In sommige lichaamsvloeistoffen moet de pH zeer stabiel worden gehouden, zoals in het bloed, in andere kan de pH binnen een dag sterk fluctueren, zoals de pH in de urine. De pH van maagsappen bevindt zich in het zure bereik. De spijsverteringsenzymen werken alleen bij bepaalde pH-waarden. Het pepsine in de maag vereist een pH van ongeveer pH = 2 zodat het de eiwitten kan afbreken. Speeksel daarentegen heeft een bijna neutrale waarde. Het daarin werkzame enzym amylase breekt zetmeel in kleinere delen af. En de enzymen in de darmen werken op hun beurt alleen in een alkalisch bereik van ongeveer pH = 8.