De Wet BIG en het BIG-register

Er zijn in Nederland tal van hulpverleners op medisch en paramedisch gebied actief. Het is voor patiënten en consumenten niet altijd duidelijk in hoeverre hulpverleners een bevoegdheid hebben. Sinds 1993 kent Nederland de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg. Hierin is precies vastgelegd wie tot welke handelingen in de individuele gezondheidszorg is bevoegd.

Wet op de Uitoefening van de Geneeskunst

Nederland kende al eerder een wet, waarin omschreven werd wie in de geneeskunst bevoegd was tot het doen van handelingen. Deze wet, ingediend door het kabinet Thorbecke in 1865, regelde dat alleen artsen bevoegd waren. Alle anderen was het verboden zelfstandig medische handelingen uit te voeren. Aangezien er ook verpleging in ziekenhuizen moet zijn, moest er iets bedacht worden om hen hun werk te laten doen. Men kwam met een 'verlengde arm'-constructie. Werden medische handelingen verricht door iemand die geen arts was, dan beschouwde men dat als een behandeling via de 'verlengde arm' van de arts. Een lastige constructie, waarbij de verantwoordelijkheid van handelingen niet altijd kwam te liggen waar deze thuishoorde.

Helderheid

De wet uit 1865 was duidelijk aan vernieuwing en modernisering toe, waarbij beter gekeken zou moeten worden naar allerlei beroepen in de gezondheidszorg. Ook moest de wet duidelijkheid verschaffen over verantwoordelijkheden van alle betrokken zorgverleners.

De Wet BIG

In december 1993 werd in de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg, kortweg ook de Wet BIG genoemd, geregeld welke personen tot welke handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg gerechtigd waren. In deze nieuwe wet werden enkele belangrijke doelen gesteld:

• Kwaliteitsbewaking van de uitoefening van de gezondheidszorg
• Mensen die zorg nodig hebben worden beschermd tegen onzorgvuldig handelen, of tegen hulpverleners die niet tot handelen gerechtigd zijn
• Voor specifieke groepen hulpverleners worden aparte regels gesteld
• Er voor zorgen dat mensen in de gezondheidszorg zorg verlenen met een eigen verantwoordelijkheid

Kwaliteitsbewaking

In de wet BIG wordt de kwaliteit van de zorg bewaakt. Dat gebeurt door:

• Het opstellen van algemene regels over de kwaliteit van alle zorgverleners
• Het apart regelen van bepaalde risicovolle handelingen, de voorbehouden

Voor beroepen met meer zelfstandigheid en verantwoordelijkheid wordt de kwaliteit bewaakt door:

• Titelbescherming
• Beroepsregistratie
• Het regelen van tuchtrecht

Verplichte registratie

In artikel 3 van de wet BIG zijn beroepen geregeld die een verplichte registratie kennen, maar ook een periodieke herregistratie. Daarnaast moet er een wettelijk tuchtrecht geregeld zijn. Deze beroepen zijn beschermd, en hebben een beroepstitel. Denk hierbij aan artsen, verpleegkundigen en fysiotherapeuten.

De voorbehouden handelingen

Je kunt medische handelingen alleen verrichten als je over de benodigde titel beschikt. Daarnaast moet je redelijk bekwaam zijn om de betreffende handeling ook te verrichten. Voorbehouden handelingen mag je alleen zelf doen, mits je aan de voorwaarden voldoet. Je doet zo'n handeling dus niet in opdracht van een ander. De wet biedt in artikel 38 op dit laatste enkele uitzonderingen:

• De opdrachtgever biedt, indien nodig, aanwijzingen. Dat kan mondeling, maar kan ook in vastgestelde protocollen zijn geregeld.
• Er is de mogelijkheid tot interventie
• De opdrachtgever heeft redenen aan te nemen dat degene die de handelingen verricht bekwaam genoeg is om die handeling ook naar tevredenheid uit te voeren.

Hierdoor is het bijvoorbeeld ook mogelijk dat de dokters- of tandartsassistent(e) bepaalde handelingen verricht, denk hierbij bijvoorbeeld aan het geven van injecties.

Registratie in het BIG-register

Voor een aantal beroepen is titelbescherming geregeld in de wet BIG. Voorwaarde hiervoor is, nogal logisch, een afgeronde opleiding. Een andere voorwaarde is registratie in het BIG-register. Dit BIG-register is openbaar en dus door iedereen te raadplegen. Je kunt er dus in opzoeken of jouw zorgverlener aan de voorwaarden voldoet. Je kunt ook in het BIG-register lezen of jouw zorgverlener alleen onder bepaalde voorwaarden de zorg mag verlenen – en welke voorwaarden dat dan zijn. Als een zorgverlener geen zorg meer mag verlenen, dan wordt dat ook in het register vermeld. Hierdoor bewaakt de beroepsgroep de kwaliteit en heb je als je zorg nodig hebt ook enige controle over het proces.

Herregistratie

Een opleiding tot zorgverlener en werkervaring biedt geen garantie dat de zorgverlener bij de tijd blijft. Het is de bedoeling dat er ook herregistratie plaats zal vinden in het BIG-register, waarbij de gevolgde nascholing, maar ook de werkervaring onder de voorwaarden zal horen. Per slot van rekening wil je niet geholpen worden door een zorgverlener die twintig jaar geleden is afgestudeerd en daarna twintig jaar zijn beroep niet heeft uitgeoefend. Voor artsen is de herregistratie inmiddels geregeld, andere beroepsgroepen zijn dit nog aan het regelen.

Wie hebben een BIG-registratie?

Er zijn op dit moment acht beroepsgroepen waar een BIG-registratie verplicht is:

• apothekers
• artsen
• fysiotherapeuten
• gezondheidspsychologen
• psychotherapeuten
• tandartsen
• verloskundigen
• verpleegkundigen