Liefde, werk, strijd, spel – vier basishoudingen en omdenken

We benaderen de wereld op verschillende momenten op verschillende manieren. Er zijn vier basishoudingen in te ontdekken die liefde, werk, strijd en spel genoemd worden. Berthold Gunster neemt ons in zijn boekje Ja-maar… huh?! bij de hand en leidt ons door de vijftien strategieën die hij bundelde in de vier basishoudingen. Bij elke situatie die je aangaat kun je eerst bedenken welke van de vier basishoudingen hij vraagt. Met een juist gekozen grondhouding kan een strategie effectief ingezet worden. Omdenken helpt daarbij.

Liefde

Binnen de basishouding liefde kunnen we vier strategieën gebruiken, volgens het boek van Gunster. Wie liefde als vertrekpunt neemt, vertrouwt op het goede in de mens en op de positieve uitwerking van een liefdevolle benadering. Bij deze strategie passen de kernbegrippen acceptatie, verzoening en geduld. De strategieën zijn:

1. Wachten;
2. accepteren;
3. bekrachtigen;
4. respecteren.

Wachten

We gaan het hebben over een van de omdenk-strategieën, de strategie van het wachten. We kunnen meebewegen met de situatie en daardoor iets doen door niets te doen. Het past in de strategie van het omdenken, zoals een scheidsrechter niet fluit en de voordeelregel toepast. Hij wacht en bekijkt hoe de wedstrijd ontwikkelt. Hij doet iets door niets te doen. We hebben meestal de neiging juist wèl iets te doen en dat kan verkeerd uitpakken. Niets doen en afwachten kan heel effectief zijn. Het is de strategie van het wachten. Je moet wel goed opletten en op het juiste moment een poot verzetten. De kunst is zó lang te wachten tot de situatie is veranderd en ten goede keert. Als je het even niet weet is wachten de beste strategie. Een wandeling langs het strand kan daarbij helpen, want tijdens het zogenaamde nietsdoen is ons onderbewuste als een razende in de weer. Dan kan het gebeuren dat een idee zomaar omhoog borrelt. Probeer dus niet om complexe problemen snel op te lossen. Gun het de tijd en ga een wandeling maken.

Accepteren

Een tweede strategie die we in kunnen zetten bij het omdenken is die van het accepteren. Dingen zijn wat ze zijn en mensen doen wat ze doen. De strategie van het accepteren maakt gebruik van dit inzicht. We geven ons verzet op en kunnen datgene waar we ons tegen verzetten juist positief inzetten.

Bekrachtigen

De derde strategie binnen het omdenken is die van het bekrachtigen. We zien wat er goed gaat en versterken dat. Heel simpel, eigenlijk: ga door met dat wat werkt. Het lijkt simpel, maar de menselijke natuur leert ons dat we veeleer kijken naar wat niet goed gaat. Vooral de Nederlandse calvinistische cultuur, met het ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ principe staat in de weg van trots zijn op wat je goed doet, benadrukken waar je kracht ligt. Het betekent denken in mogelijkheden in plaats van in beperkingen. Positieve bekrachtiging zet een opwaartse spiraal in gang: het is het bekende sneeuwbaleffect. Een kleine, consequent herhaalde, positieve bekrachtiging, kan zorgen voor een groots effect.

Respecteren

Mensen willen graag serieus genomen worden, maar zijn daar slecht op voorbereid. Respect is eerbied en op een integere wijze met elkaar omgaan. Met de strategie van het respecteren maak je gebruik van de energie die in de intenties van de ander liggen besloten. Het lijkt daarbij op jiujitsu, waarbij je gebruik maakt van de kracht van je tegenstander. Meebewegen met je tegenstander is hier een onderdeel van. Een respectvolle omgang kan een situatie volledig laten kantelen.

Basishoudingen

Binnen de basishoudingen Liefde, Werk, Strijd en Spel zijn vijftien strategieën te onderscheiden. De basishoudingen zijn de benaderingswijzen van de werkelijkheid. Een situatie kan om liefde en aandacht vragen of juist een krachtig optreden eisen. Onze intuïtie weet vaak welke grondhouding we moeten aannemen.

Omdenken

Met omdenken, een combinatie van logica en intuïtie, kunnen we in elke situatie de beste strategie kiezen. Een effectieve strategie, vervolgens, maakt het leven een stuk aangenamer.

Lees verder

• Omdenken – op weg naar persoonlijke verandering
• Vastdenken en omdenken - Berthold Gunster
• Vastdenken en onze weerstand - Berthold Gunster
• Vastdenken – Gunster over het denken in termen van problemen
• Vastdenken – Gunster over waarneming en zijn beperkingen