De essentie van geur

Geur is zo vanzelfsprekend, geur doet iets met mensen. Het haalt herinneringen op, maakt emotioneel, doet ons trek krijgen in lekkere dingen, zet ons aan tot kopen …. en nog veel meer. Toch staan we niet bij stil dat het er zomaar niet meer kan zijn en wat die consequentie dan is. We rekenen het vaak niet als volwaardig als het gaat om onze zintuigen. Althans niet bewust, onbewust doen we des te meer met de geuren die onze neus binnendringen.

De basis van geur

Het is grappig te lezen wanneer we het over de betekenis van geuren hebben, de woordenboeken niet consequent zijn. Het ene “woordenboek” spreekt eigenlijk over synoniemen en het andere maakt enorme zinnen van wat geur is. Enkele voorbeelden:

• Gewaarwording met de neus van de aanwezigheid van een gasvormige uitwaseming.
• Geur is de lucht (vluchtige stoffen) die je waarneemt met je neus.
• Geur is reuk.
• Geur wordt veroorzaakt door de inwerking op het reukorgaan in de neus van aerosolen of gassen, dat zijn kleine moleculaire deeltjes die verdampen uit een stof.
• Geur is het totaal van de gewaarwordingen die door de reukzin worden waargenomen bij inademing van bepaalde vluchtige stoffen;
• Geur is odeur.

We weten allemaal wat we er mee bedoelen, maar leggen het niet allemaal even duidelijk en correct uit. Wat overigens ook iets over het online woordenboek zegt.
Feit is wel dat maar liefst 30.000.000 reukcellen mensen in staat stellen zo’n 10.000 geuren te onderscheiden. Een zintuig wat direct in contact staat met ons emotionele brein en niet te manipuleren is, behalve als de mens bepaalde geuren in zet om ons aan te zetten tot … bijvoorbeeld kopen. Jezelf manipuleren kan dus niet, maar de mens kan de ander wel manipuleren met geuren (misschien wel omdat het zo dicht bij het emotionele brein ligt).

Toegevoegde waarde

We realiseren ons vaak niet dat we bepaalde beslissingen op basis van geuren doen, dit terwijl we officieel geur nooit als “kennisbron” zouden betitelen. Onze ogen en oren … zeker. Dit is overigens niet altijd zo geweest. Vroeger werd er veel meer op de geur gebaseerd, zo werd bijvoorbeeld gevaar geroken. In de huidige maatschappij is het zeker na de industriële revolutie ook niet meer haalbaar om de neus daarvoor te gebruiken. De atmosfeer is doordrenkt met geuren en oorspronkelijke geuren kunnen dus worden vermengd.
Feitelijk doen we met geuren onbewust een aantal zaken, want onze smaak wordt voor maar liefst 90% gebaseerd op de geur. De tong is niet meer in staat dan zout, zuur, bitter en zoet te proeven. Verder heeft ieder mens een eigen geur, het is een soort vingerafdruk en onbewust speelt dit mee in de aantrekkingskracht van mensen. We staan er niet bewust bij stil, maar het is er wel.


Toch is geur eigenlijk iets speciaals. Immers, beelden en geluiden hebben we in overvloed en daar kunnen we haast niet om heen. Maar met geuren ligt dat anders en geur haal je niet uit een bericht wat je over internet bereikt, een telefoongesprek of beeld via internet of televisie. Geur is feitelijk alleen ter plekke waar te nemen en is inmiddels een ondergewaardeerd zintuig. Aristoteles had het destijds al over “lager zintuig” (net zoals voelen en proeven).
Echter, geur is zo uniek dat het eigenlijk niet te reproduceren is. We doen met allerlei lekkere geuren een verwoede poging, maar eigenlijk is exacte geur niet te “vangen” en dat maakt het uniek, maar ook lastig vast te pakken en er iets mee te doen. Feitelijk is dat wat we graag willen in onze cultuur. We moeten er iets mee kunnen op onze voorwaarden, maar zo werkt het niet met geuren.

Iemand voor de gek houden

Natuurlijk zijn we niet voor niets mensen die met die hersenen dingen bedenken om toch iets met geuren te doen. Marketingtechnisch is het een perfect middel, want in de supermarkt wil je broodproducten kopen als de geur van vers gebakken brood je tegemoet komt en dat geurtje wordt nogal eens de lucht in gebracht, terwijl er mogelijk helemaal geen brood ter plekke wordt gebakken. Zo zijn er geuren die mensen aanzetten tot kopen. Ze worden er vrolijker en vrijgeviger van en waar je eerst misschien nog op je hoede bent als je iets wilt kopen, zet je je er nu gemakkelijker overheen.
De parfumerie zet hun sterk verkopende geuren in, terwijl je weet dat die geur heel anders op je huid uit kan pakken. We laten ons willens en wetens in het ootje nemen.

Zuivere geuren

In gebieden waar de lucht nog schoon is, heb je kans zuivere geuren te ruiken en de mens met echt een “speciale” neus kan rijk worden door bijvoorbeeld parfumeur te worden. De mensen met echt “de perfecte neus” zijn zeldzaam.
Toch kan je als leek ook kijken hoever je komt. Al was het maak om bewust geuren toe te laten. Denk aan het platteland, waar de diesel van de tractor afgewisseld wordt met geurende bloemen die geteeld worden of de uitwerpselen van de dieren in de weidevelden. Daar waar de lucht zuiver(der) is, heb je kans dat je geuren die je bewust tot je laat komen, ook daadwerkelijk nog zuiver zijn. Of je deze geur nu als vies of lekker betitelt.

Echt of in een potje

in Zuid-Frankrijk (Grasse) heb je de lavendelvelden waar je doordrenkt wordt met de heerlijk zachte geur van lavendel of in de oude Engelse rozentuinen, ruik je nog hoe een roos echt ruikt (en niet het chemische goedje in de potjes). Bedenk dus als je geconcentreerde preparaten in huis haalt, bijvoorbeeld om je huis een lekkere geur te geven, dat je echte geurolie neemt en geen chemische troep (waar de geur ook eerder van weg is). De echte geurolie is dan ook altijd een stukje duurder dan de chemische luchtjes. Waarbij rozenolie een perfect voorbeeld is om er achter te komen. Voor enkele euro’s kan je geen echte rozenolie krijgen, want als er één intensief traject is om rozenblaadjes van de geur te ontdoen, dan is het de roos wel. Een 15 ml flesje voor enkele euro’s is dus nooit echt.

Tot slot

Reuk, een ondergeschikt zintuig. Dit, dit terwijl het zoveel toegevoegde waarde heeft en we er lang niet altijd goed genoeg bij stilstaan. Bewuster mee omgaan, levert al heel veel op.