Voorkom dodelijke koolmonoxidevergiftiging in uw woning

Koolmonoxidevergiftiging (CO-vergiftiging) komt minder dan vroeger voor. Toch belanden jaarlijks 200 personen via spoedeisende hulp in het ziekenhuis, waarvan 10 tot 15 mensen aan de gevolgen van dit giftige gas sterven. Koolmonoxide (CO), ook wel kolendamp genoemd, is een gas dat ontstaat bij onvolledige verbranding van de brandstof vanwege te weinig zuurstoftoevoer. Meestal door te weinig ventilatie of slecht onderhoud van het verbrandingsapparaat. In vrijwel iedere woning of schip kan dit giftige koolmonoxide ontstaan. De eerste lichamelijke symptomen van vergiftiging lijken vaak op die van een onschuldige griep, waardoor vaak te laat wordt ingegrepen. Want het giftige gas is een sluipmoordenaar omdat je het niet ziet, ruikt of proeft.

Verschil koolmonoxide en kooldioxide

Koolmonoxide, (ook wel koolstofmonoxide of kolendamp genoemd), is het product van onvolledige verbranding van koolstof. Koolstof komt voor in brandstoffen als steenkool, aardolie en aardgas. Het scheikundige symbool van het element koolstof is de letter C.

Als een atoom koolstof door voldoende zuurstoftoevoer, zoals het moet, wel volledig wordt verbrand, verbindt het zich met twee atomen zuurstof en ontstaat het gewenste molecuul CO2, ook wel kooldioxide genoemd. Kooldioxide is onschuldig en wordt ook in ons lichaam gevormd bij de spijsvertering (verbranding) van ons voedsel dat eveneens voornamelijk bestaat uit koolstof (koolhydraten). Die verbranding in ons lichaam is mogelijk door de inademing van lucht waarin zich de zuurstof bevindt. Datgene wat we vervolgens uitademen bevat naast water (H2O) ook het verbrandingsgas kooldioxide CO2. Kooldioxide wordt ook wel koolzuur genoemd, is volkomen ongevaarlijk, en wordt o.a. toegevoegd aan frisdranken vanwege het sprankelende effect.

Sluipmoordenaar

Maar als er aan een brandende kachel, geiser of CV-ketel onvoldoende zuurstof voor de verbranding wordt toegevoerd, zal het atoom koolstof (C) zich niet met twee atomen zuurstof (O) verbinden doch met slechts een atoom, waardoor het zeer giftige molecuul CO ontstaat, dat we koolmonoxide c.q. koolstofmonoxide noemen, een volkomen reukloos en onzichtbaar gas dat voor mens en dier een sluipmoordenaar kan zijn.

De mogelijke bronnen van koolmonoxidevergiftiging

• gasfornuis,
• barbecue in een afgesloten ruimte,
• uitlaatgassen van auto in afgesloten ruimte,
• geiser,
• verwarmingsketel,
• open haard, allesbrander, hout- of kolenkachel,
• verstopt rookanaal (schoorsteen).

Sommige (vaak oudere) kachels, Cv-ketels en gasgeisers halen die voor de verbranding zo noodzakelijke zuurstof uit de omgevingslucht in woonkamer, zolder en keuken. Maar bij hoog stoken en tevens onvoldoende ventilatie, wordt er soms onvoldoende lucht en dus zuurstof toegevoerd, en vindt er daardoor onvolledige verbranding in de kolenkachel of keukengeiser plaats. En dan ontstaat dus het giftige koolmonoxide. Dat giftige gas kan in de woonruimte terecht komen en ingeademd worden met alle verschrikkelijke gevolgen van dien.

Is er in uw woning van een dergelijke risicovolle situatie sprake, plaats dan in de buurt van die bad- of keukengeiser, kachel, open-haard of in de cv-ruimte een koolmonoxidemelder, die een alarmsignaal geeft bij gevaarlijke concentraties koolmonoxide. (monteer de melder op gemiddelde inademingshoogte, meestal circa 1,5 meter vanaf de vloer. En laat tevens die gas- of kolenapparaten regelmatig door een deskundige onderhouden en controleren. Je kunt trouwens aan de blauwe vlamkleur zien dat de verbranding in het gasapparaat volledig is. Zodra de vlammen oranje of gele kleuren vertonen is er het nodige mis.

Open haard etc.

Bij een open haard, allesbrander, houtkachel of kolenkachel is het natuurlijk niet te voorkomen dat er, regelmatig gele vlammen ontstaan. Ventileer daarom goed, en wees er zeker van dat de schoorsteen goed trekt en niet geveegd hoeft te worden. Plaats een koolmonoxidemelder in de kamer.

Modern verbrandingstoestel

Een moderne Cv-ketel of badgeiser haalt de benodigde zuurstofrijke lucht niet uit de kamer maar via dak of buitenmuur rechtstreeks van buiten. Die buitenlucht wordt via een zogeheten "doorvoer" (geveldoorvoer of dakdoorvoer) aangezogen d.m.v. een kleine ventilator die zich in de ketel of geiser bevindt. Die zelfde ventilator blaast gelijktijdig de warme verbrandingsgassen (CO2 en H2O) ook weer naar buiten via een ander kanaal in die zelfde doorvoer. Mocht er, door een defect aan de ketel of vanwege slecht onderhoud, toch koolmonoxide geproduceerd worden, dan komt dit in principe via die dak- of geveldoorvoer in de buitenlucht terecht i.p.v. in de woning.

Symptomen en gevolgen van koolmonoxidevergiftiging

Zoals gezegd kunnen de gevolgen dramatisch zijn indien de koolmonoxide in de woning terecht komt, vooral omdat het gas reukloos, smaakloos en onzichtbaar is, en dus een ware sluipmoordenaar kan zijn.

• Koolmonoxide komt bij inademing in ons bloed terecht waar het in de rode bloedcellen de noodzakelijke zuurstof verdringt.
• De eerste symptomen van koolmonoxidevergiftiging zijn slaperigheid, hoofdpijn, misselijkheid, concentratieproblemen, moeite met zicht, versnelde hartslag, vermoeidheid. Dus een wat grieperige gevoel waardoor helaas niet gelijk de alarmbellen gaan rinkelen.
• In tweede instantie bij langduriger blootstelling treden misselijkheid en bewusteloosheid op, en uiteindelijk treedt de dood in.

Het zal duidelijk zijn dat menigeen in de slaap is overvallen, en nooit meer is wakker geworden.