Curare, pijlgif en spierverslapper

Curare is een pijlgif dat door indianenstammen wordt gebruikt. Tijdens de jacht wordt dit gif in de bloedbaan van het dier ingeschoten door middel van pijl en boog of een blaaspijp. Curare zorgt ervoor dat het dier verlamt raakt en uiteindelijk verstikt. De werking is afhankelijk van de hoeveelheid gif. Er wordt gebruik gemaakt van bepaalde plantensoorten die in Zuid-Amerika voorkomen. In Europa wordt het middel in synthetische vorm gebruikt bij operaties. Als spierverslapper zorgt het ervoor dat de patiënt geen onwillekeurige spiersamentrekkingen vertoont.

Pijlgif

Pijlgif wordt voornamelijk gebruikt door indianenstammen uit Zuid-Amerika. Deze gebruiken curare, een verzamelnaam voor verschillende pijlvergiften. De plant Chodondendron tomentosum, Sciadotenia toxifera en andere planten worden hiervoor gebruikt. Het is nog altijd niet exact bekend welke planten de indianenstammen gebruiken. Curare is ook wel bekend onder de benaming Ampi, Woorari, Woorara, Woorali, Wourali, Ourare, Ourari, Urare en Uirary. De betekenis is hetzelfde, de spelling verschilt nog al eens. In Europa is dit gif niet te verkrijgen uit planten, omdat de betreffende planten alleen in andere landen voorkomen. In vroegere tijden werd er in Europa wel gebruik gemaakt van andere gifsoorten, voornamelijk uit gifkikkers, insecten en planten afkomstig.

D-tubocurarine

Het gif wordt gewonnen uit de planten, geëxtraheerd met water en ingedampt tot een extract. Traditioneel bereide curare bestaat uit een donkere, stroperige en dikke pasta die bitter van smaak is. Vervolgens wordt dit op pijlpunten of op blaaspijpen aangebracht. Curare bevat de volgende gifstoffen:

• D-tubocurarine / Tubocurarinechloride: verlamt of verslapt de spieren.
• Curarine
• Protocurarine: zwak giftig
• Overige alkaloïden (gifstoffen)

D-tubocurarine is het meest bekende gif. Het werkt in op de plaats waar een zenuwprikkel op een dwarsgestreepte spier zou worden overgedragen. Dwarsgestreepte spieren zitten voornamelijk vast aan het skelet en de huid.

Verlamming of de dood

Indianenstammen gebruiken dit pijlgif tijdens de jacht op dieren. Het dier wordt verlamd waardoor het niet meer ver weg kan rennen, vliegen of kruipen, of wordt vrij snel gedood. Het verslapt de spieren waardoor het dier verlamt raakt. Daarnaast verlamt het ook de ademhalingsspieren. Het dier zal daardoor uiteindelijk door verstikking om het leven komen. Het hart is in deze gevallen het laatste orgaan dat nog in werking is. Door zuurstofgebrek stopt het hart met kloppen. Er zijn gevallen bekend waarbij een geschoten dier met behulp van kunstmatige ademhaling weer tot leven werd gebracht, nog voordat het hart ermee kon stoppen. Curare is alleen giftig wanneer het in de bloedbaan terecht komt. Een geschoten dier met curare kan zonder gevaar gegeten worden. Curare wordt door de darm in het bloed amper opgenomen. Bovendien is de opnametijd zo lang, dat het gif al onschadelijk is. De smaak van het vlees wordt niet door het gif aangetast.

Spierverslapper bij narcose

Curare wordt ook wel gebruikt als spierverslapper tijdens een narcose. Een narcose zorgt ervoor dat de patiënt slaapt en geen pijn voelt. Soms moet de chirurg op een plek opereren waar onwillekeurige samentrekkingen van de spieren voor hinder kunnen zorgen. Er wordt dan curare als spierverslapper toegediend. Omdat curare ook de ademhalingsspieren stil legt, moet de patiënt altijd beademend worden. Wanneer dit niet gebeurd zou de patiënt door verstikking om het leven komen. Ook bij intubatie van de luchtpijp wordt curare als spierverslapper gebruikt.

Rond 1940 werd curare een aantal maal gebruikt tijdens een operatie als narcose-of pijnstillend middel. De patiënt voelde alle pijn maar kon niet reageren door de spierverslapper. Later werd ontdekt dat curare niet geschikt is om de patiënt in slaap te brengen. De patiënt wordt door curare verlamd en is niet in staat om te reageren of te bewegen. Tegenwoordig wordt curare als synthetische versie ingezet als spierverslapper. Beademing tijdens het gebruik van dit middel is altijd noodzakelijk!

Doodstraf

Pancuroniumbromide (pancuronium) is de synthetische versie van curare. Het wordt gebruikt tijdens operaties om dwarsgestreept spierweefsel stil te leggen. De dosering bedraagt ongeveer 0,06 tot 0,10 milligram per kilogram lichaamsgewicht. Pancuronium wordt ook gebruikt bij euthanasie en bij de doodstraf. Hiervoor worden hoge doseringen gebruikt, waardoor de ademhaling vrijwel direct wordt stilgelegd. Bij de doodstraf wordt het middel wel als tweede gif ingezet. Beademing moet niet worden toegepast bij euthanasie of de doodstraf, omdat het gif anders niet doeltreffend is.