EHBO - Eerste hulp bij ongelukken

Iedereen kan overal en op elk moment te maken krijgen met een acute situatie. Dit kan een plotselinge ziekte zijn, een ongeluk met machines of voertuigen, een brand of overstroming, of zelfs een gewelddadige aanval. De getroffene kan een volwassene, een ouder iemand, een kind of een baby zijn. Als de situatie ernstig is, telt elke seconde. Wat staat U te doen als U als eerste bij het slachtoffer bent?

Omgaan met noodgevallen

Ongelukken kunnen heel klein zijn (zoals een snee in een vinger of een gekneusde teen), tot heel ernstig (zoals een auto-ongeluk met meerdere gewonden in levensbedreigende situaties). Er zijn niettemin bepaalde algemene richtlijnen die van toepassing zijn op vrijwel elke EHBO-situatie.

1. Beoordeel de situatie. Hoeveel gewonden zijn er? Wie is er het ergst aan toe? Een gewonde die veel lawaai maakt, kan toch minder aandacht nodig hebben dan iemand die stil of bewusteloos is. Let op gevaar in de omgeving: is er kans op brand of ontploffing?
2. Stel een voorlopige diagnose: probeer de toestand of ziekte van het slachtoffer vast te stellen. Soms ziet u direct wat er aan de hand is, zoals bij een hoofdwond. Het kan ook minder duidelijk zijn, bijvoorbeeld als U iemand vindt die bewusteloos is.
3. Zorg dat u zo snel mogelijk hulp krijgt of deskundige hulp inroept. De snelste methode is het alarmnummer bellen. Maak eventueel gebruik van omstanders. Als er niemand in de buurt is, moet u misschien eerst een levensreddende handeling geven voor u hulp inroept.
4. Geef de aandacht en de behandeling die mogelijk zijn gegeven de beschikbare tijd en middelen. Dit kan variëren van gewoon bij de gewonde blijven en deze moed inspreken tot het stoppen van een ernstige bloeding. Denk eraan dat een gewonde meer dan 1 verwonding kan hebben en begin met het behandelen van de ernstigste.

Veiligste eerste hulp

Houd bij het verlenen van eerste hulp altijd rekening met het gevaar in de omgeving. Let hierop bij het beoordelen van de situatie en probeer het gevaar weg te nemen. Voorkom dat u het volgende slachtoffer wordt.

---

Ongelukken op de weg

Zorg dat de passerende voertuigen geen gevaar vormen. Geef iemand opdracht het verkeer te regelen. Parkeer uw auto zo dat de gewonde beschermd is tegen het verkeer. Zet uw alarmlichten aan. Plaats gevarendriehoek om het naderende verkeer te waarschuwen. Zwaai in het donker met een zaklantaarn.

---

Elektriciteit

Als u iemand aanraakt die onder stroom staat, kunt u zelf ook een schok krijgen. Zorg dat de stroomtoevoer wordt verbroken. Voorkom een schok door niet-geleidende stoffen (hout, plastic, dik textiel) te gebruiken wanneer u de stroombron van het slachtoffer verwijdert.

---

Brand en instortende gebouwen

Als er onmiddelijk gevaar is, brengt u de gewonde in veiligheid. Zorg dat iemand de brandweer belt. Ga na of u gekraak hoort of andere tekenen waarneemt die erop wijzen dat een gebouw gaat instorten.

---

Gas en schadelijke dampen

Draai indien mogelijk de gasbron uit of probeer de uitstroompunten af te sluiten. Breng het slachtoffer in de frisse lucht of zet de ramen en deuren open; zorg dat u hierbij geen vuur aanwakkert.

---

Water

Als iemand in moeilijkheden is, vooral in een snel stromende rivier of in hoge golven, zoekt u naar hulpmiddelen zoals een reddingsboei of touw. Houd rekening met een snelle stroming. Als u zelf in het water wilt springen, moet u zeker weten of u kunt helpen. Zorg voor hulp voordat u het water ingaat.

---

Is iedereen gevonden?

Bij sommige ongelukken, bijvoorbeeld bij een auto-ongeluk, komen de gewonden soms op enige afstand van de auto terecht. Vraag anderen of alle slachtoffers gevonden zijn.

---

Eerste Maatregelen

Het menselijk lichaam heeft een aantal essentiële behoeften. Als hier niet aan wordt voldaan, is het leven in gevaar. Als eerste is voldoende zuurstof nodig om de levenfuncties te voeden. Dat lucht bestaat voor eenvijfde uit zuurstof. Lucht wordt ingeademd door de neus en de mond en gaat door de keel en de luchtpijp naar de longen. Daar wordt zuurstof afgegeven aan het bloed, dat door het hart naar alle delen van het lichaam wordt gepompt.

Na enkele minuten zonder zuurstof raken de organen en weefsels in het lichaam beschadigd. Deze schade is voor een groot deel onherstelbaar. Vooral de hersenen zijn zeer gevoelig voor gebrek aan zuurstof.

In een situatie waarin eerste hulp moet worden geboden, kijkt u eerst of het slachtoffer voldoende zuurstof krijgt en of de bloedcirculatie probleemloos verloopt. De drie belangrijkste maatregelen zijn:

1. Controleer de luchtwegen. Via de neus en de mond, de keel en de luchtpijp gaat de frisse lucht naar de longen.
2. Zorg voor behoorlijke ademhaling. Dit is de door spieren veroorzaakte borstbeweging die frisse lucht via de luchtwegen naar de longen brengt en gebruikte lucht weer uitstoot.
3. Controleer de bloedcirculatie. Dit is de stroom van bloed door de bloedvaten van het lichaam, veroorzaakt door het pompen van het hart.

Daarnaast zijn er nog 2 belangrijke zaken. Als de gewonde hevig bloed, kan het bloedverlies levensbedreigen zijn.

1. Controleer op bloedingen en probeer deze te stelpen.
2. Als het slachtoffer bewusteloos is, maar wel ademt, moet hij in de stabiele zijligging worden geplaatst. Dit vermindert het risico dat de luchtweg geblokkeerd wordt door braaksel, slijm of bloed.

Het probleem vaststellen

In veel gevallen waarin u eerste hulp verleent, kunt u vrij gemakkelijk het probleem vaststellen. Soms is dat lastiger; u was bijvoorbeeld niet bij de gebeurtenis aanwezig of iemand kan in elkaar zakken of pijn hebben zonder aanwijsbare reden.

Ga net als ervaren hulpverleners systematisch te werk. Ga de volgende zaken na:

• De beschrijving van de gebeurtenis
• De door het slachtoffer beschreven symptomen (indien bij bewustzijn) en de tekenen die U waarneemt.
• De door onderzoek van het lichaam verkregen tekenen.

Hierdoor krijgt U een goed beeld van het ongeval. Ga bij twijfel van het ergste uit en handel daarnaar.

Reactieniveau's

1. Het slachtoffer luisterd en praat normaal en antwoord goed op vragen en onderzoeken
2. Het slachtoffer antwoord alleen op rechtstreekse vragen en lijkt versuft of vaag.
3. Het slachtoffer lijkt afwezig of verward en heeft moeite met het begrijpen en antwoorden van vragen.
4. Het slachtoffer reageer wel op vragen, maar is niet in staat om te praten of het probleem uit te leggen.
5. Het slachtoffer lijkt bijzonder suf of slaperig en reageert alleen op pijn, bijvoorbeeld knijpen.
6. Het slachtoffer reageert in het geheel niet; hij is buiten bewustzijn.

Een gewonde verplaatsen

Bij kleine verwondingen kunt u de betrokkene met de auto naar een ziekenhuis vervoeren.

Bij ernstig letsel zijn de belangrijkste doelen van eerste hulp het leven te redden en de toestand te stabiliseren. Wanneer deskundige hulp onderweg is, mag een gewonde zo weinig mogelijk bewogen of verplaatst worden. Zorg dat het slachtoffer zo comfortabel mogelijk ligt; let op zijn toestand en wacht op hulp. Het ambulancepersoneel beschikt over de benodigde apparatuur om een slachtoffer met minimaal risico te vervoeren.

Als het noodzakelijk is het slachtoffer te verplaatsen, volgt u de volgende richtlijnen:

Organiseer hulp

Zorg dat zo veel mogelijk mensen helpen. Wijs de meest ervaren persoon als leider aan, die voor elk stadium instructies of bevelen geeft, zodat het team soepel en gecoördineerd te werk gaat.

Geef hulp

Zorg dat een gewond lichaamsdeel onbeweeglijk blijft en gesteund wordt, zodat het zo weinig mogelijk beweegt. Leg uit wat u in elk stadium doet, zodat de gewonde en het team voorbereid zijn en indien nodig kunnen helpen.

Gebruik hulpmiddelen

Er zijn verschillende hulpmiddelen voor het optillen en dragen van een gewonde. Als er geen stretcher aanwezig is, kunt u misschien improviseren met een stoel, een deur, jassen, dekens, houten stokken en andere voorwerpen. Zorg dat het materiaal en de methode geschikt zijn om het gewicht van het slachtoffer te dragen; test eerst de constructie.