Narcisme verschijnselen

Een narcistische persoonlijkheid, wat is dat? Een narcistische persoonlijkheidsstoornis of NPS, kenmerkt zich door groot egoïsme. Iemand met een narcistische persoonlijkheid is voortdurend bezig zichzelf te presenteren als interessant en belangrijk, of juist als machtig en superieur. Iemand met een NPS kan zich niet of nauwelijks inleven in een ander. Mensen in de naaste omgeving van de narcistische persoonlijkheid, worden maar al te vaak als gebruiksvoorwerpen behandelt, en zo voelen ze zich op den duur ook vaak. De narcist gebruikt mensen in zijn/haar omgeving om dingen te bereiken. Dat kunnen kleine dingen zijn, zoals bepalen wat er die dag gedaan wordt, maar ook grote dingen, zoals andere mensen gebruiken om omhoog te klimmen op de sociale ladder. Narcisten draaien er vaak hun hand niet voor om, om mensen tegen elkaar uit te spelen, te liegen en te stoken. (Uiteraard is ieder mens weer anders, en let op: alleen een psychiater kan en mag de diagnose NPS stellen.)

Ware liefde

Sommige narcisten idealiseren ware liefde, iets wat ze meestal niet vinden omdat ze te veel van zichzelf houden en zichzelf centraal stellen in elke relatie. Ook in vriendschapsrelaties zijn ze meestal maar tijdelijk succesvol. Narcisten zijn jaloers en gunnen een ander geen succes, tenzij ze er zelf beter van kunnen worden. Narcisten hebben geen goed ontwikkeld geweten en ze manipuleren en liegen veel, om hun doelen te bereiken. Naar de buitenwereld toe komen zij echter vaak charmant over. Alles draait om voeden van het eigen ego bij narcisten, maar iemand met NPS kan zich vaak leeg en somber voelen

De persoon met een NPS wil voortdurend in het middelpunt van de belangstelling staan, lijkt bij kennismaking charmant over te komen maar spoedig blijkt dat hij/zij alleen maar zichzelf centraal kan stellen en geen invoelbaar vermogen heeft om een ander te begrijpen. Ze prijzen hun eigen werk de hemel in. Op feestjes voert de narcist graag het woord. Hij/zij vertelt dan graag over zijn interessante' bezigheden waarmee hij of zij bewondering wil afdwingen. Hij/zij kan ook een grote ware liefde idealiseren. De liefde die de narcist nastreeft is uiteraard bijzonder, groot en oneindig, en vaak ook onmogelijk. Het is feitelijk de liefde van de narcist, voor de zichzelf. De narcist zal niet snel willen inzien dat ze gewoon afgewezen worden omdat ze niet (meer) worden liefgehad of omdat hun gedrag aanleiding is geweest om de relatie te beëindigen. Natuurlijk wordt de verantwoordelijkheid altijd bij de ander gelegd, want wie zou ooit zo'n geweldig fantastisch persoon afwijzen? Die moet wel gek zijn…

Narcisme kwaadaardig

Het geweten is niet goed ontwikkeld of zelfs geheel niet aanwezig. Alles draait om zijn/haar ego, maar de zogenaamde bijzondere relaties van iemand met een NPS, lopen vroeg op laat stuk. De narcistische persoonlijkheid verdraagt namelijk geen kritiek, dan wordt het al snel oorlog. De omgeving wordt gemakkelijk gekwetst en vernedert door deze mensen. Het is dan ook niet vreemd als iemand met een NPS meerdere verbroken relaties achter de rug heeft, het in de liefde maar niet echt kan vinden omdat het ego te groot is, en ook de vriendenkring wordt eens in de zoveel jaar ververst omdat relaties geen stand houden. Er zijn daarom weinig constanten in het leven van de narcist aanwezig. Mensen komen, maar ze gaan ook weer omdat het contact met deze mensen vaak niet vol te houden is. Meestal zijn familie, of vrienden (met een onderdanig of zeer verdraagzaam karakter), de enige constante factoren. Naaste familie kan fors te lijden hebben onder de egoïstische grillen van de narcistische persoonlijkheid. Ook partners worden vaak zeer gekwetst. Iemand met een NPS vergt veel energie van de omgeving. Verwacht dat alles gaat zoals hij/zij het wil hebben en toont geen begrip voor de gevoelens of wensen van anderen. De narcist vindt zichzelf geweldig, fantastisch, groots en bijzonder. Hij/zij wil deze bewondering steeds afdwingen door innerlijke en uiterlijke aandachttrekkerij. Tegelijkertijd bestaat het onvermogen zich in anderen in te leven. Volgens Wikipedia wordt de NPS ook wel gezien als de pathologische vorm van narcisme, en lijden er meer mannen aan deze stoornis dan vrouwen.

Narcisme herkennen

Narcisme herkennen is niet altijd even gemakkelijk, omdat deze mensen zich als heel vriendelijk en charmant kunnen presenteren. Dit is echter een dun laagje. Hun gesprekken lijken soms interessant, maar wie de narcist beter kent doorziet dat er vaak steeds hetzelfde foefje wordt gebruikt. De narcist herhaalt hetzelfde riedeltje waarmee hij/zij indruk maakt op anderen, en waarmee hij/zij een goede indruk achterlaat. Worden relaties hechter? Dan ontstaan er al snel problemen. De persoon kan om niets woedend uitvallen, driftaanvallen hebben om kleine dingen en depressieve gevoelens blijken te hebben als het even tegenzit. Jaloezie gaat al snel een rol spelen. Hij/zij blijkt niet zo charmant, zo beleefd en zo vriendelijk als het leek. Het dunne laagje vertoont al snel barsten. Ook manipuleert de narcistische persoonlijkheid vaak de mensen in de omgeving, om zijn/haar zin te krijgen. Ook wil de narcist graag macht over de ander krijgen en schroomt niet om deze macht ook te gebruiken. Dit kan zich ook uiten in heel gewone dingen, zoals steeds maar weer beslissen wat er gedaan wordt, wat er gegeten wordt, waar de vakantie naar toe gaat en met wie, aan welke regels men zich aan moet houden, welke mensen wel en niet aardig gevonden mogen worden, enzovoorts. Er is nauwelijks of geen ruimte voor overleg. Je hebt je maar aan te passen aan de wensen van de persoon met NPS. Slachtoffers van de persoon met NPS, kunnen meestal niet begrijpen waarom de narcistische persoonlijkheid zo weinig mededogen toont, maar de narcist is daar werkelijk niet toe in staat. Personen met NPS dromen van macht, roem, grootheid… omdat zij zichzelf beter als anderen wanen. Tegelijkertijd compenseren zij daarmee een laag zelfbeeld. Door hun egocentrisme weten ze vaak veel te bereiken. Ze kunnen daardoor maatschappelijk heel geslaagd zijn. Tegelijkertijd voelen zijzelf ook de emotionele leegte in hun leven en streven invulling van die leegte na. Een invulling die ze meestal niet vinden omdat echte liefdevolle relaties nou eenmaal van twee kanten moet komen.

Depressief en driftig

Mensen met een NPS kunnen lijden aan depressies en driftaanvallen. Ook kunnen er periodes komen waarin de narcist psychotisch of rand-psychotisch raakt, meestal na een ego krenking of een andere grote teleurstelling of tegenvaller. Deze mensen zijn vaak ook extreem jaloers op anderen. Ook jaloezie op de eigen partner komt vaak voor. Succes van anderen wordt neerbuigend bekritiseerd, tenzij het om een persoon gaat waarmee het eigen ego belangrijker kan worden afgeschilderd. Iemand met een NPS is altijd op jacht naar aandacht. Als dit ten koste gaat van anderen, zit de narcist daar niet mee. Een narcist kan het leed van een ander vaak niet eens echt invoelen. Mensen in de directe omgeving van de narcist zijn vaak tussenpersonen en opstapjes naar nog meer aandacht. De narcist wil bewonderd worden en wordt driftig als hij/zij niet de aandacht krijgt die hij/zij voortdurend probeert op te eisen. Tegenspraak kunnen deze mensen niet goed verdragen en kritiek kan hen depressief maken.

Narcisme en manipuleren

Narcisten zijn over het algemeen zeer goed in het manipuleren van mensen in hun omgeving. Het lukt hen vaak om mensen tegen elkaar op te zetten door te stoken, te liegen en/of te overdrijven of zaken uit hun verband te trekken. geef een narcist 5% waarheid waarmee hij iets wil bereiken, en hij weet er 100% leugen van te maken door middel van insinuaties en manipulatie.

Wat kan je tegen narcisten doen?

Als je een narcist in je omgeving hebt, is het 't beste om deze mensen uit de weg te gaan. Probeer ze niet te vriend te krijgen want deze mensen zijn niet in staat om een echte gelijkwaardige vriendschap op te bouwen. Je kunt ze dus het beste zonder ruzie uit je vriendenkring dissen door het contact te laten doodbloeden, of ze zoveel mogelijk ontwijken als je er niet omheen kunt. Ook dit lukt echter niet altijd, bijvoorbeeld als het een naast familielid is, of een collega met wei je dagelijks moet werken. Niet te diep ingaan op wat ze zeggen, is op het werk vaak de beste manier om te voorkomen dat ze hun agressie op jou gaan richten. Als je tegen ze in gaat, blijken narcisten namelijk wraakzuchtig en als ze je eenmaal niet moeten, dan komen ze daar niet snel (lees: feitelijk nooit) op terug. Mensen die tegen hen in gaan, of die kritiek op hen hebben, die worden een doorn in hun oog. Ze willen nou eenmaal alleen maar bewonderd worden, alle aandacht op zich vestigen, en in alles uitblinken. Ze leven feitelijk in een fantasiewereld waarin zij zelf de hoofdrol spelen. In een gesprek met een narcis kan je het beste algemeen reageren, bijvoorbeeld:

• ach ja, het kan verkeren
• die dingen gebeuren nou eenmaal
• ik begrijp je punt, ik zal er nog eens over nadenken
• er zit wat in, bedankt voor je feedback
• bedankt voor je feedback
• bedankt voor je inbreng

Dus niet confronterende antwoorden, die eigenlijk net als het innerlijk van de narcist, ook uit gebakken lucht bestaan. Als het onmogelijk is om met een narcist te werken of om ermee te leven, kan je het beste professioneel advies zoeken.

Lees verder

• Omgaan met een narcist