Verschil tussen grove en fijne motoriek

De motoriek ontwikkelt zich al op jonge leeftijd in snel tempo. Hierbij maken we onderscheid tussen de grove en de fijne motoriek. De grove motoriek verschilt duidelijk van de fijne, omdat deze zich sneller ontplooit en ook vanzelfsprekender gaat. Het is dan ook niet vreemd dat het jonge kind nog geen pen kan hanteren: hiervoor is aandacht en concentratie voor nodig. De motorische ontwikkeling gaat hand in hand met de sensorische ontwikkeling. Dit noemen we ook wel de sensomotoriek. Oefeningen kunnen de motoriek stimuleren. Soms is een fysiotherapeut de aangewezen persoon om te helpen bij problemen.

Wat is de motoriek?

Met motoriek wordt bedoeld: het geheel van bewegingen dat gemaakt wordt. In de grote hersenen vindt de aansturing plaats voor de motoriek, namelijk in bepaalde gebieden van de hersenschors. Er liggen meerdere kleine gebiedjes bij elkaar die onderling verantwoordelijk zijn voor de aansturing van een groep spieren. De gebiedjes zijn met elkaar verbonden en overlappen elkaar dan ook. Daarnaast is elk gebied weer met een groep spieren verbonden. Eén spier is met meerdere neuronen (zenuwcellen) verbonden, maar één neuron is ook weer met meerdere spieren verbonden. Ook hier zien we dus een overlapping.

De motoriek wordt dus vanuit de hersenen aangestuurd. Doordat gebiedjes in de hersenschors én neuronen elkaar overlappen, is het lichaam in staat om bij bepaalde uitval toch nog aansturing te vinden vanuit een ander gebied. Het gehele systeem zit ingewikkeld in elkaar en is voor onderzoekers en wetenschappers nog steeds niet altijd even duidelijk te begrijpen.

Motorische ontwikkeling van het kind

Een baby wordt niet geboren met alle vaardigheden die wij als volwassenen hebben. Een kind ontwikkelt zich op verschillende gebieden in snel tempo. Wanneer het op beweging aankomt, spreken we van de motorische ontwikkeling. De eerste twee levensjaren houden veel ouders nog bij wat hun kind allemaal kan. Zo ziet de motorische ontwikkeling van een kind er gemiddeld uit:

• 1 maand oud: het oprichten van het hoofdje
• 2 maanden oud: het oprichten van de borstkas
• 3 maanden oud: het grijpen naar voorwerpen
• 4 maanden oud: zitten met ondersteuning
• 5 maanden oud: voorwerpen gericht vastpakken
• 7 maanden oud: zitten zonder hulp
• 10 maanden oud: kruipen
• 12 maanden oud: optrekken tot staande houding
• 15 maanden oud: lopen zonder hulp

Vaak houden ouders zich vast aan dit soort lijstjes en maken zich zorgen wanneer het kind niet aan deze verwachting voldoet. Ieder kind ontwikkelt zich op zijn eigen manier. Belangrijk voor de motorische ontwikkeling is wel dat het kind bepaalde fases doormaakt en deze niet overslaat. Zo zijn er kinderen die het kruipen overslaan en direct gaan lopen. Vaak zie we dat de ontwikkeling bij deze kinderen verstoord raakt en er problemen ontstaan. Een fysiotherapeut zal dan hulp moeten bieden. Vaak zal deze het kind eerst leren kruipen, hoe vreemd dit ook uit mag zien.

Verschil tussen grove en fijne motoriek

De motoriek is de beweging van het lichaam, maar we maken onderscheid tussen de grove en de fijne motoriek. De grove motoriek wordt als eerste ontwikkeld bij het kind. Dit zijn alle grove bewegingen die we maken met de armen, benen en het hoofd. Denk hierbij aan zwaaien, lopen, zwemmen, rollen, kruipen. De fijne motoriek wordt later ontwikkeld. Dit zijn schrijven (penhantering), tekenen, knippen, nagels lakken, ritsen open maken, etc.

Wat is makkelijker?

De grove motoriek is voor de meeste mensen makkelijker. Het gaat hier om bewegingen die we vanzelf leren. Daarnaast zijn het bewegingen die we dagelijks maken en die ons niet veel moeite kost. De fijne motoriek vereist aandacht en concentratie, iets dat het jonge kind nog onvoldoende bezit. Pas in het basisonderwijs wordt er aan de fijne motoriek gewerkt. Het kind leert op de kleuterschool (groep 1 en 2) knippen, plakken en tekenen. Het lijken simpele handelingen maar voor het jonge kind is dit zeer moeilijk.

Oefeningen

Een kind dat zich normaal ontwikkelt, heeft geen extra oefeningen nodig om de motorische ontwikkeling te stimuleren. Wanneer de jeugdarts constateert dat de ontwikkeling achterblijft of niet volgens een normaal patroon verloopt, zal deze een doorverwijzing naar de kinderfysiotherapeut maken. De fysiotherapeut zal het kind onderzoeken en diverse oefeningen met het kind doen om de ontwikkeling te stimuleren. Activiteiten die spelenderwijs worden aangeboden stimuleren het kind om zich te ontwikkelen. Daarbij wordt het niveau aangepast aan het kunnen van het kind. Veelvuldig complimenteren en stimuleren om een stapje verder te gaan laat het kind groeien.

Balspelletjes zijn een goede uitdaging voor kinderen met een motorische achterstand. Zowel het liggen en rollen over een grote bal (grove motoriek, balans) als het rollen en vangen van een bal (oog-handcoördinatie) zorgen voor ondersteuning. Touwtje springen, zwemmen, een koprol maken en hinkelen zorgen ook voor een goede stimulans. Daarnaast is het leren fietsen iets dat niet mag ontbreken.

De fijne motoriek wordt later ontwikkeld dan de grove motoriek. We moeten ons dan ook niet zorgen maken wanneer een tweejarig kind de pen niet goed kan vasthouden. Spelletjes die de fijne motoriek stimuleren zijn vooral gericht op het werken met de handen, maar ook de oog-handcoördinatie. Zo zijn kralen rijgen, kleuren en teken, knippen en puzzelen algemene activiteiten die al op de peuterspeelzaal worden toegepast. Daarnaast zijn de volgende spelletjes ook uitdagend: kleien, eten maken, prikken, knikkeren en gezelschapsspelletjes zoals het omdraaien van kaartjes.

Sensomotoriek

Iets dat veel mensen vergeten maar wat net zo belangrijk is voor de motorische ontwikkeling, is de sensorische ontwikkeling. De sensoriek houdt de zintuiglijke waarnemingen in, zoals het gehoor, het zicht, de tast, de reuk, de smaak, het evenwicht en het diepe spiergevoel. De sensoriek en motoriek gaan altijd in elkaar op. Door middel van zintuiglijke prikkels reageren we met beweging en mimiek. Maar andersom is ook het geval: bewegingen van het lichaam registreren we weer met het gehoor, het zicht, de tast en het evenwichtsorgaan. Door samenwerking tussen deze twee leert het kind goed te bewegen. De sensoriek en de motoriek samen noemen we dan ook de sensomotoriek.