Verschil tussen bekwaam en bevoegd in de gezondheidszorg

In de gezondheidszorg heb je te maken met een aantal voorbehouden handelingen. Hiervoor is het vereist dat je bevoegd en bekwaam bent. Een verpleegkundige is bevoegd om te injecteren. Betekent dat deze dan ook bekwaam is? Wat is het verschil tussen deze twee termen en wat hebben ze met elkaar te maken.

Waarvoor moet je bevoegd en bekwaam zijn?

Bij een aantal voorbehouden handelingen geldt dat je bevoegd en bekwaam moet zijn om deze te mogen uitvoeren. Voorbeelden van voorbehouden handelingen zijn injecteren en katheteriseren. Deze handelingen zijn risicovol en mogen alleen worden uitgevoerd door een zogenaamd zelfstandige bevoegde, in veel gevallen is dit een arts. Een arts kan een ander, een niet zelfstandig bevoegde de opdracht geven om deze risicovolle handeling uit te voeren. Dit is bijvoorbeeld een verpleegkundige.

Bevoegd

Bevoegd voor een voorbehouden handeling ben je als je daarvoor de vereiste papieren hebt. Dit betekent dat je een relevant diploma hebt gehaald of bijscholing hebt gevolgd om de betreffende handeling uit te kunnen voeren. Met het hebben van een diploma, of het volgen van bijscholing heb je voldoende theoretische kennis om de handeling uit te voeren. Je weet wat de handeling inhoud, wat de risico's zijn en wat je moet doen bij eventuele incidenten.

Bekwaam

Als je bekwaam bent voor een bepaalde handeling betekent dit dat je de hiervoor vereiste papieren hebt en dat je de handeling beheerst. Bekwaam betekent dat je de juiste vaardigheden beheerst om de handeling uit te voeren. Je voert de handeling regelmatig uit, hebt inzicht in de effecten van de handeling en kennis van de anatomie en fysiologie van het menselijk lichaam. Bovendien heb je je verdiept in de persoon waarbij je de voorbehouden handeling gaat uitvoeren.
Heb je langer dan 5 jaar een handeling niet meer verricht dan ben je niet meer bekwaam. Je zult je dan onder begeleiding eerst weer de handeling eigen moeten maken. Heb je dit gedaan dan ben je weer bekwaam. Behalve de theoretische kennis moet je dus ook de praktische vaardigheden bezitten en behouden om de handeling uit te mogen voeren.

Verschillen tussen bevoegd en bekwaam

• Als je bevoegd bent ben je nog niet bekwaam
• Bevoegd zijn voor een handeling is helder en concreet. Je hebt aantoonbaar de juiste papieren
• Bekwaam zijn is minder concreet. Je moet voor jezelf bepalen of je de handeling wel of niet kan uitvoeren. Ook kan een zelfstandig bevoegde bepalen of jij bekwaam bent om de handeling uit te voeren.

De wet BIG

De wet BIG (Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) bepaalt dat je elke 5 jaar opnieuw moet worden geregistreerd. Dit is van belang voor je bevoegdheid. Ben je niet (meer) geregistreerd dan ben je ook niet meer bevoegd.
Je kunt weer bevoegd worden door je te laten (her)registeren, door een certificaat te halen of door bijscholing te volgen. De exacte en actuele vereisten zijn terug te vinden op de pagina van de rijksoverheid inzake de wet BIG.

Uitzonderingen

Bovenstaande uitleg is alleen van toepassing in de professionele zorg. Heb jij in je privésituatie te maken met bijvoorbeeld het toedienen van insuline dan hoef je daar niet bevoegd voor te zijn. In dat geval is het wel belangrijk dat je bekwaam bent om de handeling uit te voeren. Degene die jou de insuline voorschrijft zorgt dat je voldoende vaardigheden aangeleerd krijgt om de handeling uit te voeren. Dit kan bijvoorbeeld door middel van het volgen van een cursus of het krijgen van een praktijkles.