Het verbod op Teflon

Het merendeel van de huishoudens gebruikt een pan of een ander huishoudelijk apparaat met een anti-aanbak laag welke gemaakt is van Teflon. Veel van deze Teflon coatings worden gemaakt met behulp van een giftige stof, genaamd PFOA. Deze stof komt vrij als de pannen boven de 260 graden verhit worden, of als de Teflon coating beschadigd is. De gassen die vrijkomen zijn dodelijk voor vogels en vermoedelijk ook slecht voor de mens. Teflon gemaakt met PFOA is in 2015 verboden.

Teflon

Teflon werd in 1938 ontdekt door Roy Plunkett van de firma DuPont in de staat New Jersey. Het werd in 1949 op de markt geïntroduceerd. Teflon is de naam voor polytetrafluorethyleen, ook wel afgekort met PTFE. PTFE wordt geproduceerd door polymerisatie van tetrafluorethyleen. Omdat PTFE slecht oplosbaar is, wordt de polymerisatie uitgevoerd als een emulsie in water of met een oppervlakte actieve stof zoals PFOA. Teflon is stabiel tot 260 graden. Bij 350 graden begint de stof te ontleden. Omdat PTFE bestaat uit fluor en koolstof, komen bij ontleding deze stoffen vrij. Naast PTFE worden ook per-fluor-alkoxy-polymeren (PFA) en fluorinated-ethylene-propylene (FEP) gebruikt onder het merk Teflon.

Toepassing

Teflon wordt onder andere gebruikt als anti-aanbak laag in pannen, maar bijvoorbeeld ook in tosti-ijzers, rijstkokers en ovenschalen. De eerste teflon pan stamt af uit 1954 en werd gemaakt onder het merk Tefal, een combinatie van "Tef" van Teflon en "al" van aluminium. Naast de bekende toepassing als anti-aanbak laag wordt het ook gebruikt in elektronische apparaten om ruis in antennes te voorkomen. Zo wordt het in mobiele telefoons, tablets, laptops en navigatiesystemen gebruikt. Ook komt het als isolatie voor in de automatische versnellingsbakken van auto’s. Daarnaast wordt Teflon vaak gebruikt in leidingen om corrosie tegen te gaan.

Veiligheid

Mede door het verbod op bepaalde soorten Teflon, komt de veiligheid van Teflonpannen steeds meer onder de aandacht. Teflonpannen kunnen bij verkeerd gebruik gassen of Teflon delen afgeven, die mogelijk schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.

Fluordampen

Bij verhitting boven de 260 graden kan er fluorwaterstofdamp vrijkomen uit de Teflon coating. Uit testen is gebleken dat een lege, merkloze koekenpan met een Teflon coating in 3,5 minuut op een elektrische kookplaat 391 graden kan worden. De dampen zijn dodelijk voor vogels omdat deze heel gevoelig zijn voor giftige dampen. Maar ook voor mensen zijn de gassen irriterend. De gassen bevatten een etsend zuur dat de binnenbekleding van de longen beschadigt. Er zijn incidenteel mensen ziek geworden van de fluorwaterstofdampen. Deze personen hadden twee dagen last van hun longen, maar geen blijvende schade.

PFOA

De oppervlakte actieve stof PFOA, wat staat voor perfluoroctaanzuur, kunnen door oververhitting boven de 260 graden en door slijtage van de pan vrijkomen. Beschadiging van de pan gebeurt door bijvoorbeeld met ijzeren voorwerpen in de pan te roeren. Omdat oververhitting en beschadiging in veel gevallen voorkomt, wordt het eten bereid in een Teflon pan vaak besmet met PFOA. Uit onderzoek blijkt ook dat meer dan 90 procent van de Amerikanen PFOA in het bloed heeft. Uit verschillende dierproeven is gebleken dat PFOA kankerverwekkend is. Omdat PFOA niet door het lichaam afgebroken kan worden blijft het jarenlang opgeslagen en stapelt het zich op in het lichaam. Vermoedens zijn dat dit op lange termijn schade kan aanbrengen aan het spijsverteringsstelsel, de lever en schildklier. PFOA kan via de placenta of via moedermelk ook schadelijk zijn voor kinderen en ongeboren baby's.

Verbod

Er gaan veel geruchten dat Teflon verboden is geworden vanwege de kankerverwekkende eigenschappen. Dit is echter niet het geval. Het verbod op teflon heeft voornamelijk te maken met de schadelijke stoffen die vrijkomen bij productie van Teflon met behulp van PFOA. Teflon geproduceerd zonder PFOA mag dus gewoon gemaakt en verkocht blijven worden. Dit komt doordat de bewijzen voor de schadelijke effecten op de mens van Teflon of van PFOA niet overtuigend zijn. Het juiste gebruik van teflon als anti-aanbak laag, dat wil zeggen dat het niet beschadigd mag zijn en niet verhit moet worden boven de 260 graden, wordt nog steeds als een veilige manier van eten bereiden beschouwd. Mede door het verbod en het slechter wordende imago van Teflon zijn er de laatste jaren vele alternatieven op de markt gekomen.

Lees verder

• De alternatieven voor de Teflon pan