Spijt van geslachtsverandering, wat nu?

Bij genderdysforie of transseksualiteit heeft een persoon het gevoel geboren te zijn in het verkeerde lichaam. Een biologische man voelt zich vrouw of andersom. Veel mensen met deze gevoelens ondergaan een geslachtsverandering. Door behandeling met hormonen en enkele operatie aan borst en inwendige en uitwendige geslachtsorganen transformeren ze meer en meer in iemand van het geprefereerde geslacht. Maar wat nu wanneer je spijt krijgt van deze geslachtsverandering?

Inhoud

• Genderdysforie en transseksualiteit
• Geslachtsveranderende operaties
• Wat als je spijt krijgt van een geslachtsverandering?
• Walt Heyer
• Expertise in Nederland

Genderdysforie en transseksualiteit

De termen genderdysforie en transseksualiteit worden gebruikt om iemand te omschrijven die 'in het verkeerde lichaam' geboren is, oftewel iemand die het gevoel heeft dat er een mismatch is tussen zijn biologische geslacht en zijn werkelijke genderidentiteit. Genderdysforie bestaat in verschillende gradaties. Niet iedereen met deze gevoelens zal ook daadwerkelijk de wens hebben zich volledig te transformeren in iemand van het andere geslacht.

Genderidentiteitsstoornissen komen in alle culturen voor. Waar vroeger gedacht werd dat het een psychische stoornis was is inmiddels bekend dat de oorzaak ervan gezocht moet worden in een verschil in een hersengebied dat de seksueel dismorfe kern genoemd wordt. Zo ziet dit gebied er bij een vrouw-naar-man transseksueel uit zoals bij een biologische man en bij een man-naar-vrouw transseksueel zoals bij een biologische vrouw. De oorzaak van deze abnormaliteit moet waarschijnlijk gezocht worden in een proces dat nog in de baarmoeder plaats heeft. Zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat een foetus onvoldoende is blootgesteld aan testosteron, waardoor de ontwikkeling van de geslachtsidentiteit uiteen loopt met de daadwerkelijk sekse. In zeldzame gevallen is dit te wijten aan medicatie die door de moeder tijdens de zwangerschap gebruikt werden.

De DSM IV (het diagnostisch en statistisch handboek voor psychische stoornissen) spreekt niet over transseksualiteit maar over geslachtsidentiteitsstoornis. Dit omdat het in principe weinig te maken heeft met seksualiteit maar veel meer met identiteit.

Geslachtsveranderende operaties

Een aanzienlijk deel van de mensen die het gevoel hebben gevangen te zitten in het verkeerde lichaam en hiervoor hulp zoeken bij medische professionals, ondergaan uiteindelijk een geslachtsverandering. Dit proces begint normaliter met een real life test waarin iemand daadwerkelijk gaat leven als iemand van het andere geslacht. De volgende stap is het ondergaan van hormoontherapie, om uiteindelijk meerdere operaties te ondergaan die het lichaam meer te laten aansluiten bij de identiteit en om te zorgen dat het niet langer mogelijk is zich voort te planten als iemand van het biologische geslacht. De uiteindelijk laatste stap is de juridische aanpassing van het geslacht.

Een man-naar-vrouw transseksueel ondergaat normaliter (een deel van) de volgende operaties:

• Vaginaplastiek (verwijderen van de penis en balzak en creëren van een vagina)
• Borstimplantaten
• Adamsappelcorrectie

Een vrouw-naar-man transseksueel ondergaat normaliter (een deel van) de volgende operaties:

• Metaidoioplastiek of phalloplastiek (operatie waarbij een penis en balzak wordt gevormd uit eigen weefsel)
• Mastectomie (amputatie van de borsten)
• Hysterectomie (verwijderen van de baarmoeder)

Wat als je spijt krijgt van een geslachtsverandering?

Wie zich tegenwoordig bij een arts meldt in verband met de wens om van geslacht te veranderen wordt volledig binnenstebuiten gekeerd. Niet alleen is er een lang en diepgravend psychologisch onderzoek, ook worden patiënten onderworpen aan een hersenscan om onderzoek te doen naar de eerder genoemde seksueel dismorfe kern van de hersenen. Pas wanneer een team van artsen en psychologen overtuigd is van de authenticiteit van de wens van de patiënt om een geslachtsverandering te ondergaan zal daadwerkelijk groen licht gegeven worden om het proces te starten. Dat zich daarom later de wens gaat voordoen om de veranderingen ongedaan te maken wordt zeer gering geacht. Toch komt het voor, maar met name bij personen die de veranderingen ondergaan hebben op een moment dat nog medische kennis beschikbaar was om een juiste diagnose te stellen.

Er zijn gevallen bekend van mensen die spijt hebben gekregen van hun transitie. Velen van hen hebben de wens om van geslacht te veranderen uiteindelijk kunnen herleiden naar traumatische ervaringen, opgedaan als kind of naar psychische stoornissen als schizofrenie, dissociatieve stoornis of hyperchondrie.

Expertise in Nederland

De expertise die in Nederland is opgebouwd met betrekking tot genderdysforie is ongekend en kent waarschijnlijk geen overtreffende trap elders in de wereld. Het VUMC in Amsterdam kent zelfs een eigen Genderteam. Geslachtsveranderingen zijn in Nederland bovendien zwaar gereguleerd. Niemand belandt in Nederland op een operatietafel voor een geslachtsverandering zonder dat in een proces van jaren en met medewerking van tal van psychologen en psychiaters is vastgesteld dat genderdysforie de enige juiste diagnose is. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten is dat heel anders.