Het bloedonderzoek, veel aangevraagde testen

Wanneer je met klachten bij de huisarts komt, wordt er vaak een bloedonderzoek aangevraagd. Met de uitslag van dit bloedonderzoek heeft de huisarts een globaal overzicht van je lichamelijke conditie. De uitslag laat zien of er sprake is van ontstekingen, bloedarmoede, problemen met de suiker, lever, schildklier, prostaat of nieren. Het bloedonderzoek geeft dus een duidelijk inzicht in je gezondheidsstatus. Wanneer je bloedonderzoek laat verrichten krijg je een papiertje mee, met een hele berg afkortingen. Wat betekenen de afkortingen van de meest voorkomende bloedonderzoeken nu eigenlijk en hoe hoog zijn de normaalwaarden?

BSE (BezinkSnelheid Erytrocyten)

De BSE is de meest aangevraagde bloedtest. Het is een algemene test die laat zien of er sprake is van infecties of ontstekingen in het lichaam. De normaalwaarden verschillen per leeftijd en geslacht maar globaal kan gezegd worden dat een BSE van meer dan 50 mm per uur licht verhoogd is en dat een BSE boven de 100 mm per uur sterk verhoogd is. Een BSE-onderzoek wordt nooit alleen aangevraagd, maar altijd in combinatie met andere onderzoeken. Hoe sneller de bezinking van rode bloedlichaampjes, hoe meer antistoffen of fibrinogeen er in het bloed zit, dus hoe ernstiger de infectie of ontsteking.

CRP (C-Reactief Proteïne)

De C-reactief proteïne wordt ook wel het acutefase-eiwit genoemd. Dit stofje wordt aangemaakt door de lever wanneer er sprake is van een ontsteking in het lichaam. De normaalwaarde ligt onder de 10 mg per liter. Bij een waarde liggende tussen de 10 en de 40 mg per liter is er sprake van een lichte ontsteking of een virale infectie. Soms wordt een verhoogde waarde onder de 40 mg per liter ook gemeten tijdens een zwangerschap. Vermeld dus ook altijd aan de arts, dat je zwanger bent. Bij bacteriële infecties kan de waarde hoog oplopen, afhankelijk van de ernst van de infectie. Er kunnen bij ernstige bacteriële infecties zelfs waardes gemeten worden van boven de 200 mg per liter.

Voordeel van deze test ten opzichte van de BSE is dat de waardes reeds binnen enkele uren na het ontstaan van de infectie verhoogd zijn en dat de uitslag minder afhankelijk is van de leeftijd, het geslacht en het geneesmiddelengebruik van de patiënt. Ook deze test wordt vaak aangevraagd, meestal in combinatie met de al lang bestaande test BSE.

Hb (Hemoglobine-waarden)

Hemoglobine is de stof die de rode bloedcellen rood kleurt en die noodzakelijk is voor het transport van zuurstof door het bloed naar de lichaamscellen. Wanneer de Hb-waarde te laag is, spreekt men van bloedarmoede. Een Hb is normaal wanneer deze ligt tussen de 7,3 en 10,8 mmol per liter. Bloedarmoede gaat vaak gepaard met duizelingen, vermoeidheid en hoofdpijn. Bij ernstige bloedarmoede kan ook sprake zijn van oorsuizen, koude handen en voeten en zelfs flauwvallen.

Glucose

Ook dit is een bloedonderzoek dat heel veel wordt aangevraagd. Hierbij wordt gekeken of er sprake is van suikerziekte. De normaalwaarden liggen voor een nuchtere test tussen de 3,5 en de 6,0 mmol per liter. Wanneer de patiënt heeft gegeten en/of gedronken voordat de test werd uitgevoegd, liggen de waarden tussen de 3,5 en de 7,8 mmol per liter. Diabetes type 2 (vroeger ouderdomsdiabetes genoemd) is één van de meest voorkomende ouderdomsziekten in de westerse wereld.

T4 (thyroxine)

T4 is een schildklierhormoon dat invloed heeft op de stofwisseling en bij kinderen ook op de groei. Op het laboratoriumformulier wordt een verschil gemaakt tussen T4 en vrij T4 (FT4). De normaalwaarden liggen voor het T4-onderzoek tussen de 64 en de 154 nmol per liter en voor het FT4-onderzoek tussen de 9 en de 24 pmol per liter. Een verhoogde waarde duidt op een te snel werkende schildklier (gewichtsverlies, snelle hartslag, opgejaagd) en een te lage waarde op een te langzaam werkende schildklier (gewichtstoename, vermoeidheid). Vaak wordt dit onderzoek gecombineerd met een onderzoek naar het schildklier-stimulerend hormoon (TSH) en naar de triiodothyronine (T3)-waarde.

PSA (ProstaatSpecifiek Antigeen)

Ook dit onderzoek wordt vaak aangevraagd en is bedoeld om te kijken of er afwijkingen zijn aan de prostaat. De normaalwaarden verschillen per leeftijd. Een waarde boven de 6,5 ng per ml is in ieder geval altijd te hoog.

Cholesterol

Een onderzoek naar het totaal cholesterol zegt eigenlijk niets. Wanneer het cholesterolgehalte wordt onderzocht, moet er altijd sprake zijn van een onderzoek naar het HDL (High Density Lipoproteïne), LDL (Low Density Lipoproteïne) en triglyceridegehalte. Het triglyceridegehalte is het onderdeel waar je zelf veel invloed op hebt. Wanneer dit te hoog is (boven de 2,2 mmol per liter), ligt dit aan je eetpatroon en/of leefpatroon. Je krijgt dan teveel vetten en koolhydraten binnen, beweegt te weinig of je drinkt veel alcohol.

De normaalwaarden van de HDL liggen tussen de 0,9 en de 1,7 mmol per liter. HDL wordt ook wel het goede cholesterol genoemd. Deze stof haalt het teveel aan LDL op en transport dit naar de lever. Je haalt dit deels uit je voeding, maar je lichaam maakt ook zelf HDL aan. Een (te) hoge HDL-waarde komt meestal voor bij magere mensen die gezond leven en regelmatig sporten. Het komt vaker voor bij vrouwen, omdat oestrogeen de eigenschap heeft het HDL-gehalte te verhogen. Soms wordt er een te hoog cholesterolgehalte gemeten met een thuistest, terwijl het algemene cholesterolgehalte niet zoveel zegt. Een te hoge HDL-waarde is geen probleem.

Het slechte cholesterol dat aan de vaatwanden blijft plakken is het LDL. Een te hoge LDL-waarde verhoogt de kans op hart en vaatziekten, zeker wanneer dit gecombineerd gaat met een lage HDL-waarde. De normaalwaarde voor LDL ligt tussen de 2,0 en de 4,5 mmol per liter.

De totaal cholesterolwaarde ligt normaal tussen de 1,5 en 6,5 mmol per liter, maar zoals uit het bovenstaande al blijkt, zonder kennis van het HDL, LDL en triglyceridegehalte zegt dit eigenlijk niets.