Zonkracht en vitamine D
Het is algemeen bekend dat teveel zon op je huid ongezond is, maar toch heeft ons lichaam zonlicht nodig. Zonlicht is namelijk goed voor de aanmaak van vitamine D. Ons lichaam kan niet zonder deze vitamine. Als er een tekort is, voelen we ons onder andere chronisch moe. Daarnaast kan het ook gewoon lekker zijn om van het zonnetje te genieten. Als de zon schijnt zijn mensen veel vrolijker. Maar pas wel op. Teveel zon op je huid is weer niet goed. Je loopt dan immers juist weer kans op huidkanker.Inhoud
- Zonkracht
- Wanneer is zonkracht het sterkst
- Zonkracht-index
- Wanneer beter niet zonnen
- Wanneer staat de zon hoog aan de hemel
- Vitamine D
- Klachten door tekort aan vitamine D
- Ziektes die waarschijnlijk door een vitamine D-tekort kunnen ontstaan
- Waarin zit vitamine D
- Wie heeft extra vitamine D nodig
- Huidkanker door zon
- Wanneer krijg je huidkanker
- Vormen huidkanker
- Melanoom
- Plaveiselcelcarcinoom
- Basaalcelcarcinoom
- Tips om toch van de zon te genieten
Zonkracht
Niet ieder mens kan even lang in de zon. Dit heeft te maken met ons huidtype. Iemand met een lichte huid verbrandt sneller dan iemand met een getinte huid. Vaak weet zo iemand wel hoelang hij/zij in de zon kan, zonder dat hij/zij verbrandt. Het is sowieso wel erg verstandig om je met een zonnebrandcrème met een goede factor in te smeren. Op dagen dat de zonkracht laag is, kun je langer onbedekt buiten zijn. Maar wat is zonkracht eigenlijk?Zonkracht is een aanduiding voor de hoeveelheid UV (ultraviolette straling) in het zonlicht dat uiteindelijk op de aarde terechtkomt.
Wanneer is zonkracht het sterkst
Je zou verwachten dat de zonkracht sterker is op dagen dat het warm is, dan op dagen dat het minder warm is. Dat is dus niet waar. Warmte heeft namelijk geen invloed. Wat wel van invloed is, is de hoogte van de zon. Hoe hoger de zon staat, hoe meer UV-zonlicht. Maar dit hangt dan ook weer af van de hoeveelheid wolken die er zijn, hoeveel stof of vocht er in de dampkring aanwezig is en niet te vergeten de hoeveelheid ozon. Ozon beschermt de aarde namelijk tegen UV-licht.Zonkracht-index
Iedere dag kan de kracht van de zon weer anders zijn. Het is dus wel verstandig om dit in de gaten te houden als je van het zonnetje wilt genieten. Bij een lage zonkracht kun je langer in de zon, maar bij welke zonkracht moet je erg oppassen?| Sterkte zonkracht | Omschrijving zonkracht | Snelheid roodkleuring huid in minuten | Snelheid verbranden huid | Maximale zonduur |
|---|---|---|---|---|
| 1-2 | bijna geen zonkracht | 100 - 50 minuten | [/TD][TD]60 minuten | |
| 3-4 | zwakke zonkracht | 35 - 25 minuten | [/TD][TD]30 minuten | |
| 5-6 | matige zonkracht | 25 - 15 minuten | gemakkelijk | 20 minuten |
| 7-8 | sterke zonkracht | 15 - 10 minuten | snel | 15 minuten |
| 9-10 | zeer sterke zonkracht | minden dan 10 minuten | zeer snel | 10 minuten |
Wanneer beter niet zonnen
Er wordt geadviseerd om op de momenten dat de zon het hoogst aan de hemel staat, de zon te vermijden. Dit is natuurlijk niet altijd mogelijk. Mensen die buiten werken kunnen hier natuurlijk niet aan ontkomen. Het is dan verstandig om je goed in te smeren en het liefst je huid te bedekken. Als het heel erg warm is, is het niet altijd even prettig om tijdens je werkzaamheden je huid te bedekken. Het liefst heb je dan iets luchtigs aan of in het geval van bijvoorbeeld stratenmakers, helemaal geen bovenkleding aan.Wanneer staat de zon hoog aan de hemel
De zon staat tussen 12.00 uur en 15.00 uur het hoogst aan de hemel. Het is dus beter om dan niet, of in ieder geval niet onbeschermd van de zon te genieten. Maar het vreemde is dat je lichaam juist tijdens deze periode meer vitamine D aanmaakt. Wat is nu verstandig? Volgens het KWF kun je dan het beste het volgende doen: zorg ervoor dat je vroeg in de middag even van de zon geniet, maar niet langer dan 30 minuten. Tussen de 15 en 30 minuten is al voldoende. Je hoeft niet eens volledig in de zon te gaan liggen. Alleen je onderarmen, handen en hoofd gedurende die tijd aan de zon blootstellen is in de zomer al voldoende om vitamine D aan te maken.Vitamine D
Vitamine D is onmisbaar in ons lichaam. Onder invloed van zon wordt dit in ons lichaam (in de huid) aangemaakt. Mensen die weinig tot niet buiten komen, maken dus ook minder vitamine D aan. Dit is ook het geval bij mensen die een donker of getinte huidskleur hebben. Een tekort aan vitamine D kan veel lichamelijke problemen tot gevolg hebben. Vitamine D is van belang voor:- sterke tanden en botten
- beperkt de kans op botontkalking (osteoporose) op latere leeftijd
- onze weerstand
- een goede spierfunctie en een goed evenwichtsgevoel
Klachten door tekort aan vitamine D
Er kunnen verschillende klachten ontstaan door een tekort aan vitamine D. Deze klachten kunnen bestaan uit:- vermoeidheid
- lusteloosheid
- depressies
- angstaanvallen
- chronische vermoeidheid
- spierpijn
- pijn in gewrichten
- kramp en/of zwakte in spieren
- door een langdurig tekort kunnen hartproblemen, zoals hartkloppingen ontstaan
- hoge bloeddruk
- slaapproblemen
- migraine
- problemen met het geheugen
Ziektes die waarschijnlijk door een vitamine D-tekort kunnen ontstaan
Er zijn een aantal ziektes die vermoedelijk door een vitamine D-tekort kunnen ontstaan. Deze ziektes zijn:- chronische vermoeidheidssyndroom (CVS)
- fibromyalgie
- MS
- diabetes mellitus type 1 en 2
- PCOS
Waarin zit vitamine D
Niet alleen de zon levert ons vitamine D. Vitamine D zit namelijk ook in dierlijke producten, weliswaar in zeer beperkte mate. In vis, en dan met name de vette vissoorten, zit iets meer vitamine D. Hiervoor kun je het beste de volgende soorten vis eten:- zalm
- paling
- makreel
Vitamine D wordt ook toegevoegd aan halvarine, margarine en braad- en bakproducten.
Wie heeft extra vitamine D nodig
Niet iedereen heeft extra vitamine D nodig, al hoor je wel steeds meer mensen met een vitamine-D tekort. Voor een aantal doelgroepen is het verstandig om extra vitamine-D te slikken.| Doelgroep | Leeftijd | Welke personen | Hoeveelheid in microgram |
|---|---|---|---|
| baby's | 0 tot 1 jaar | alle baby's | 10 mcg |
| jonge kinderen | 1 t/m 3 jaar | alle jonge kinderen | 10 mcg |
| kinderen | 4 t/m 18 jaar | kinderen die weinig buitenkomen en/of een donkere/getinte huid hebben | 10 mcg |
| zwangeren | [/TD][TD]alle zwangere vrouwen | 10 mcg | |
| vrouwen | 19 t/m 49 jaar | vrouwen die weinig buitenkomen en/of een donkere/getinte huid hebben | 10 mcg |
| [/TD][TD]50 t/m 69 jaar | alle vrouwen | 10 mcg | |
| [/TD][TD]70 jaar en ouder | alle vrouwen | 20 mcg | |
| mannen | 19 t/m 69 jaar | mannen die weinig buitenkomen en/of een donkere/getinte huid hebben | 10 mcg |
| [/TD][TD]70 jaar en ouder | alle mannen | 20 mcg |
Huidkanker door zon
Ondanks dat zonlicht voor ons goed kan zijn, is een teveel aan zon op je huid weer niet goed. Hierdoor kan er namelijk huidkanker ontstaan. Deze vorm van kanker is de meest voorkomende vorm in Nederland. Ieder jaar krijgen rond de 15.000 mensen de diagnose huidkanker. Het maakt niet uit wie het krijgt, dit komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor.Wanneer krijg je huidkanker
Huidkanker krijg je als je te lang aan zon of UV-licht bent blootgesteld. Denk maar eens aan al die mensen die de hele dag door in bijvoorbeeld de Spaanse zon liggen te bakken. Maar ook veelvuldig gebruik maken van een zonnebank kan huidkanker tot gevolg hebben.Vormen huidkanker
Er zijn drie vormen van huidkanker.- melanoom
- plaveiselcelcarcinoom
- basaalcelcarcinoom
Melanoom
Melanoom is de kwaadaardigste vorm van huidkanker. Dit ontstaat door verbranding door de zon, waarbij je onregelmatig en acuut in contact komt met UV-straling. Deze vorm van kanker begint in de pigmentcellen van de opperhuid en is de kans op overleving na vijf jaar 87%. In 2013 stierven 821 mensen aan deze vorm van huidkanker.Plaveiselcelcarcinoom
Plaveiselcelcarcinoom is de twee na kwaadaardigste vorm van huidkanker. Dit ontstaat doordat men lang in aanraking met UV-licht komt. Het begint in de opperhuid, maar zaait niet uit. De kans op overleving na 5 jaar is 94%.Basaalcelcarcinoom
De minst agressieve vorm van huidkanker is basaalcelcarcinoom. Dit ontstaat net zoals een melanoom door verbranding door de zon, waarbij je onregelmatig en acuut in contact komt met UV-straling. Deze vorm van kanker begint in de basaalcellen van de opperhuid en de kans op overleving na 5 jaar is 100% (gegevens van de KWF).Tips om toch van de zon te genieten
Niemand zit op huidkanker te wachten, maar toch is het lekker om af en toe even van de zon te genieten. Om toch veilig te kunnen zonnen zijn de volgende tips wellicht handig:- wen langzaam aan de zon op je huid
- smeer je regelmatig en goed in met een hoge factor zonnebrandcrème
- draag beschermende kleding
- ga niet tussen 12.00 uur en 15.00 uur liggen zonnen
- hou de zonkracht in de gaten
