Geneeskundig methodiek: Circumcisie

Circumcie kan om verschillende redenen worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld om religieuze redenen, maar ook om hygiënische redenen.

Inleiding

Circumcisie = een besnijdenis, noodzakelijk bij verkorting van de voorhuid van de penis.
(Bij vrouwen: soms bij vrouwen noodzakelijk, wordt dan clitoridectomie genoemd.)

Epidemiologie

Meerdere redenen:
3 medische, religieus-culturele, hygiënische, seksuele en ethische.

Phimosis

Phimosis kan aangeboren zijn, of veroorzaakt worden door herhaalde infecties van de voorhuid. Bij kinderen tot ongeveer een jaar of 5 is het normaal dat de voorhuid nog niet (volledig) teruggetrokken kan worden. Ten onrechte krijgen ouders nog vaak het advies de voorhuid te "oefenen". Dit kan beter achterwege blijven aangezien door het geforceerd terugtrekken van de voorhuid phimosis juist kan ontstaan.

Phimosis kan allerlei problemen veroorzaken. Doordat de voorhuid niet teruggetrokken kan worden en de eikel eronder niet goed schoon te maken is, hoopt zich smegma op wat ontstekingen en zo verdere vernauwingen in de hand werkt. Ook kan meatus stenose, een vernauwing van de opening van de plasbuis ontstaan. Vaak blijkt bij mannen met kanker van de penis (wat gelukkig niet vaak voorkomt), dat ze een lange voorgeschiedenis van phimosis hebben. Een besnijdenis is aan te raden.

Paraphimosis

Als de voorhuid teruggetrokken is, opgezwollen is geraakt en niet meer teruggeschoven kan worden over de eikel, dan is er sprake van paraphimosis. Paraphimosis ontstaat door ontstekingen en vernauwing van de voorhuid. Ook directe beschadiging van de voorhuid (bijvoorbeeld door te hard masturberen) kan dit probleem veroorzaken. Door de zwelling kan de bloedtoevoer naar de eikel worden afgekneld. Hierdoor kan gangreen ontstaan, of kunnen er andere, blijvende beschadigingen van de penis optreden. Daarom is onmiddellijke medische hulp geboden. Een arts krijgt de voorhuid mogelijk weer terug over de eikel geschoven. Blijft dit probleem zich voordoen, dan wordt een besnijdenis noodzakelijk.

Terugkerende ontstekingen van de eikel

Dit wordt ook wel balanitis genoemd en is een ontsteking van voorhuid en eikel. Deze aandoening kan ontstaan door slechte hygiëne of eenvoudigweg omdat het wassen van de voorhuid en eikel niet mogelijk is door een niet of moeilijk terug te trekken voorhuid (phimosis). Ook het gebruik van de verkeerde zeep kan irritaties veroorzaken en zo bijdragen aan het ontstaan van ontstekingen. Het beste kan een zeep gebruikt worden die is aangepast aan de zuurgraad van de huid. Een enkele ontsteking van voorhuid en eikel kan met zalf, baden en antibiotica worden verholpen, maar blijven de ontstekingen terugkomen, dan is een besnijdenis de enige echte oplossing.

Religieus-culturele redenen

Voorbeelden zijn moslims en joden die hun kinderen laten besnijden.

Hygiënische redenen

Een besneden penis produceert nauwelijks of geen smegma en is daarom veel makkelijker schoon te houden.

Sexuele redenen

De voornaamste sexuele redenen voor een besnijdenis zijn vroegtijdige zaadlozingen en een te lange voorhuid. Bij een te lange voorhuid komt de eikel niet of nauwelijks bloot te liggen bij een erectie. Daardoor wordt de eikel niet direct gestimuleerd tijdens geslachtsgemeenschap, wat gevolgen kan hebben voor de seksuele beleving van zowel man als vrouw. Door een besnijdenis komt de eikel volledig bloot te liggen, waardoor de eikel wel rechtstreeks gestimuleerd wordt. Na een besnijdenis vormt zich een beschermlaagje over de eikel en wordt hij een beetje minder gevoelig. Bij mannen die problemen hebben met te snel klaarkomen, kan dit een oplossing zijn. Wel moet opgemerkt worden dat het geen wondermiddel is dat bij iedereen blijkt te werken.

Esthetische redenen

Sommige mannen (en ook vrouwen) vinden een besneden penis mooier om te zien. Bij mannen die om deze reden voor een besnijdenis kiezen, spelen vaak ook de reeds hierboven genoemde hygiënische en seksuele redenen voor een besnijdenis een rol.

Etiologie

Een vernauwing van de opening van de voorhuid van de penis.

Pathofysiologie

De huid van de penis bestaat uit één stuk en bedekt als een soort buis de schacht van de penis. Het ene uiteinde van die buis bevindt zich meteen onder de eikel, het andere uiteinde is verbonden met de balzak en de huid in de schaamstreek. Bij onbesneden mannen ligt de voorhuid als een stuk "overtollige" huid over de eikel heen. De voorhuid bestaat uit een dubbele laag, lopende van de schacht van de penis over de eikel heen en weer terug tot net onder de eikel. Bij een besnijdenis wordt de huid die als een soort buis om de penis ligt korter gemaakt.

Om achteraf ook tevreden te zijn met het resultaat, is het goed van tevoren te weten dat een besnijdenis verschillende resultaten kan opleveren, elk met zijn eigen voor- en nadelen.

Symptomatologie

• onaangename geur;
• jeuk;
• roodheid;
• irritaties
• ontstekingen;
• niet kunnen terugtrekken van de voorhuid vanaf 5 jaar

Onderzoek / diagnostiek

Medisch pas wanneer je er last van hebt, zie symptomen.

Therapie

Na de eerste keer plassen thuis moet het verband verwisseld worden. Hiervoor zal de arts een recept voor verbandmateriaal hebben meegegeven. De penis ziet er na de besnijdenis gezwollen en blauw/rood uit. Dit is normaal en zal meestal na een week weggetrokken zijn. Soms kan dat wat langer duren. Zeker als de eerste keer het verband verwisseld wordt, kan nog wat bloed uit de wond druppelen. Plassen kan de eerste paar dagen een branderig gevoel geven. Bij doorplassen verdwijnt dit gewoonlijk weer. Over de ideale wondverzorging lopen de meningen uiteen. Wij nemen het advies van het Canisius-Wilhelmina ziekenhuis over, om de eerste drie dagen na de operatie het wondgebied schoon en droog te houden en elke keer na het plassen het verband te verschonen. Na deze drie dagen is het verstandig gedurende één week 1 à 2 maal per dag te baden in lauw-warm water met Kamille, Badedas of soda, maar niet met zeep. Douchen mag ook weer. Het is belangrijk om na het baden of douchen de wond droog te deppen.

Aangeraden wordt normaal ondersteunende onderbroeken (geen boxershorts) te dragen. Om zwellingen sneller doen af te nemen, kan het nuttig zijn de penis de eerste paar dagen omhoog te leggen, richting navel. Afgeraden wordt te sporten of te zwemmen gedurende de eerste twee weken na de besnijdenis. Tegen eventuele pijn kan paracetamol genomen worden of plaatselijk een verdovende zalf (bijvoorbeeld Lidocaine) worden aangebracht. De zalf is verkrijgbaar op recept en mag ook (dunnetjes) op de eikel worden aangebracht. Dit is vooral nuttig bij mannen die een erg gevoelige eikel hebben. Bij hun kan de aanraking van de blote eikel met het stof van de onderbroek de eerste tijd een onprettig gevoel geven. Na een paar weken ontwikkelt zich een beschermlaagje op de eikel en verdwijnt dit onprettige gevoel. De hechtingen die gebruikt worden bij een besnijdenis zijn bijna altijd oplosbaar en vallen er na ca. 7-14 dagen vanzelf uit. Na 4-6 weken is seks weer mogelijk.

Prognose / beloop

Rustig aan doen. Je voelt zelf wel aan wat wel en niet kan. Na een besnijdenis is het belangrijk rust te nemen en werken zal enkele dagen niet mogelijk zijn.

Complicaties

Na de besnijdenis
Complicaties treden op bij 2 tot 10% van de besnijdenissen. Ze beperken zich bijna altijd tot de wond. Als ze zich voordoen gaat het meestal om een nabloeding of een wondgenezingsstoornis, in de vorm van een infectie of een abces. Dit kunnen vervelende complicaties zijn, maar ze zijn vrijwel altijd heel goed te behandelen. Iemand die pas besneden is, dient contact op te nemen met zijn uroloog als zich de volgende symptomen voordoen:

• de pijn wordt steeds erger;
• er komt pus of bloed uit de wond;
• de penis wordt steeds dikker;
• meer dan 38°C koorts.

Voor de besnijdenis
Bij onbesneden jongens en mannen vindt onder de voorhuid ophoping van smegma plaats. Ook blijft na het plassen vaak wat urine onder de voorhuid achter. Samen kan dit leiden tot een onaangename geur, jeuk, roodheid, irritaties en ontstekingen. Om dit te voorkomen, is een goede hygiëne belangrijk. Was dagelijks (tijdens het douchen of een bad), de voorhuid en de eikel.