Alles over straling

Voedsel kan worden behandeld met straling uit radioactieve bronnen. Na deze behandeling zijn alle ziektekiemen die in het voedsel zaten gedood. Straling zelf kun je niet zien. Verder in dit artikel kom je te weten hoe (on)gevaarlijk straling is en hoe je je ertegen kunt beschermen.

Röntgenstraling

Een van de belangrijkste en bekendste soorten straling is Röntgenstraling. Röntgen kende de straling in het begin niet, hij noemde de straling X, wat onbekend betekend. Hij merkte dat deze straling ook door je lichaam heen gaat, maar zag al snel dat het door botten wordt tegengehouden. Hierdoor wordt het inwendige van een mens zichtbaar. In het ziekenhuis wordt deze soort straling ook veel toegepast, later in dit artikel daar meer over.

Radioactiviteit

Radioactieve stoffen zijn stoffen die uit zichzelf straling uitzend. Het uitzenden van straling is niet van buitenaf beïnvloedbaar, maar je kan jezelf er wel tegen beschermen. Hoe je dit doet lees je verder in dit artikel. Deze straling wordt vaak (foutief) Radioactieve straling genoemd. De straling is niet radioactief, die stof is radioactief.

Het voorwerp waarin zich radioactieve stof bevindt noemen we de radioactieve bron of het radioactieve materiaal. Die bron zendt dus die onzichtbare straling uit. Deze straling moet ergens heen dus komt ergens terecht. De ontvanger van de straling kan de straling absorberen. Je noemt dit de ontvanger bestralen. Dit geldt voor alle soorten straling.

Besmetting en bestraling

Mensen vergissen zich vaak in de begrippen besmetting en bestraling.
Als je radioactief besmet bent, heb je zelf een radioactieve stof op je huid gekregen. Je bent dan zelf een bron van straling, dus zend je zelf straling uit.
Als je bestraald bent, heb je de straling geabsorbeerd. Je krijgt hierbij geen radioactieve stof binnen en je bent dus geen radioactieve bron geworden.

Ioniserende straling

Overal waar Röntgenstraling of straling uit radioactieve bronnen komt veranderen moleculen in ionen. Vandaar dat deze soorten straling ook wel ioniserende straling worden genoemd. Later in dit artikel lees je wat er precies met een molecuul gebeurt als hij veranderd in ionen. Door de ioniserende straling kun je Röntgenstraling of straling uit radioactieve bronnen aantonen met foto papier.

Achtergrondstraling

Er is altijd en overal straling. Die straling is afkomstig vanuit radioactieve bronnen uit de omgeving. Dat kan uit de bodem, wanden van gebouwen of het heelal zijn. Deze straling wordt achtergrondstraling genoemd.

Radioactieve bronnen

Radioactieve bronnen zijn bronnen die radioactieve straling uitzend. Bronnen die altijd al aanwezig zijn geweest heten natuurlijke bronnen. Voorbeelden zijn:

• De zon en andere sterren
• Gesteentes met uranium, radium en polonium
• Bouwmaterialen zoals bakstenen die gebakken zijn uit klei

Bronnen die door mensen zijn gemaakt heten kunstmatige bronnen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Stralingsbronnen in het ziekenhuis
• Kerncentrales
• Atoombommen

Ontvangers

De straling die wordt uitgezonden heeft een ontvanger. Het hangt van de dikte van de ontvanger af of de straling wordt geabsorbeerd. Als de straling niet wordt geabsorbeerd ‘zoekt’ het dus gewoon door naar een volgende ontvanger. De meeste soorten straling gaan niet door een plaat lood heen maar wel door een velletje papier. Lood is dus een goede bescherming tegen straling. Als je jezelf wilt beschermen is het handig om een loden jas aan te doen. Doordat er overal achtergrondstraling is wordt het menselijk lichaam ook getroffen door straling.

Soorten ioniserende straling

Ook de soort straling heeft invloed op de ontvanger. Je hebt verschillende soorten ioniserende straling. α (alfa) straling bestaat uit α deeltjes. β (bèta) straling bestaat uit β deeltjes. De massa van de β deeltjes is ongeveer 7300 keer zo klein als die van de α deeltjes. Wel is de snelheid van β deeltjes is veel groter.

Tegelijkertijd met de α- of β straling wordt meestal nog een soort straling uitgezonden, namelijk γ (gamma) straling. Deze gamma straling bestaat niet uit deeltjes zodat het meer lijkt op UV-straling.

Het doordringbaar vermogen

Het doordringbaar vermogen geeft aan hoeveel van de straling wordt geabsorbeerd. De α straling wordt al tegengehouden door een velletje papier. β straling wordt tegengehouden door de huid. γ -en Röntgenstraling worden pas tegengehouden door een dikke plaat beton. Hierdoor is de Röntgenstraling ook zo geschikt voor ziekenhuizen, omdat het dus ook door een mens heen kan.

Het ioniserend vermogen

Straling kan de atomen van een bepaalde stof veranderen. Dit heet ioniseren. De ioniserende werking van een stof maakt de stof gevaarlijk. Hierdoor kunnen sommige cellen sterven waardoor er kankercellen kunnen ontstaan. α straling ioniseert het meest, daarna de β straling gevolgd door de γ -en Röntgenstraling. Doordat het doordringbaar vermogen van de alfastraling zo laag is, is het makkelijk je daartegen te beschermen. β straling is in verhouding het gevaarlijkste, het heeft een sterk doordringbaar vermogen en is redelijk ioniserend.