Wat gebeurt er tijdens de slaap?

's Avonds lekker in de bed vallen, de stress van de dag vergeten, alleen nog maar lekker je hoofd op het kussen leggen en wegzakken in een diepe slaap, een mooi idee. Slapen helpt: als we moe of ziek zijn, als we zorgen hebben. Het is niet zonder reden dat men zegt: ik moet er even een nachtje over slapen.....

Regenereren en verwerken

Waarom slapen we? Omdat we moe zijn? Dat klopt. Ons lichaam waarschuwt ons, dat het een pauze en herstel nodig heeft. Inde pijnappelklier van onze hersenen wordt een hormoon, melatomine, uitgescheiden, dat de lichaamsfuncties op het slapen voorbereidt en ons langzaam op de 'waakvlam' zet. Onze lichaamstemperatuur neemt met enkele tiende graden af, de ademhaling en pols worden lager en de bloeddruk zakt. Bovendien worden we moe van het afbouwen van de stofwisselingsproducten, die zich overdag in ons lichaam opgebouwd hebben.

Rust?

Maar bij het slapen zijn we niet helemaal passief en we verslappen ook geenszins. Integendeel: in bed begint een goed georganiseerde opeenvolging van gebeurtenissen in het lichaam en de geest. Het inslapen duurt tussen de 5 en 30 minuten. Het eigenlijke moment van inslapen kunnen we ons nooit herinneren, het treft ons als donderslag bij heldere hemel. In een deel van een seconde geven de hersenen een chemische substantie vrij, die het bewustzijn uitschakelen. Daarna wisselen diepe slaap en droomfases elkaar af met een ritme van ongeveer 90 minuten. Alleen in de hele diepe slaap zijn onze lichaamsfuncties zo rustig afgesteld, dat je echt niets meer merkt. In de droomfase draaien de hersenen op volle toeren, het hele lichaam staat praktisch 'onder stroom'.

Snelle oogbewegingen

De droomfase wordt de REM-slaap genoemd (REM=Rapid Eye Movement, snelle oogbewegingen). Slaapwetenschappers hebben ontdekt, dat we eerst in de diepe slaap vallen. Dat is de zogenoemde Non-REM-slaap, dan zijn de ogen ook heel rustig. In deze fase regenereert het lichaam zich hoofdzakelijk. Na ongeveer een uur gaan we voor de eerste keer over naar de droomwereld, de zogenoemde REM-slaap, waarbij de ogen onder de oogleden snel heen en weer bewegen. De droomslaap dient voor de rust van de geest. Anders als in de non-REM-slaap wordt hierbij het lichaam actief. Met het begin van de REM-slaap wordt de adem onregelmatig en ook de pols en bloeddruk laten een kortstondige wisselvalligheid zien.
Daarna volgt de diepe slaap, waarin de hersenen helemaal ontspannen zijn. Meetinstrumenten in een laboratorium laten geringe activiteit zien, de spieren kunnen echter wel geactiveerd worden. Slaapwandelen is daarom dus ook in een diepe slaap mogelijk. In de diepe slaap scheidt het lichaam bovendien grote hoeveelheden groeihormonen uit, die het nodig heeft om te genereren. Het immuunsysteem wordt daarbij extra geactiveerd, afweercellen schakelen ongewenste indringers als virussen en bacteriën uit. Hierna dient de tweede droomfase zich aan.
In de droomfase wordt de dag verwerkt. We bevinden ons in een waaktoestand, de spieren functioneren niet meer. Onze hersenen zijn nu zeer actief. In de eerste helft van de nacht verwerken we de belevenissen van de dag, bijv. van het werk en ons privéleven. Daardoor wordt er weer plaats vrijgemaakt in onze hersenen, die we overdag weer nodig hebben. In de tweede helft van de nacht hebben we vaak irreële en bizarre dromen. In de droomfase kan de fantasie ongehinderd te werk gaan en in deze fase worden vermoedelijk de hersenen getraind, die overdag te weinig ontzien zijn.

Hoe gaan we naar bed

Wat er allemaal in ons lichaam gebeurt tijdens de slaap kunnen we nauwelijks sturen. We kunnen echter wel de situatie van buitenaf beïnvloeden, zoals bijv. je bed en je matras, de sfeer in de slaapkamer of onze gewoontes. Hert lichaam moet als eerste goed kunnen rusten, zodat er een heilzame slaap kan optreden. De keus van de matras is hierbij zeer belangrijk. Zowel een te harde als een te zachte onderlaag is slecht voor de schouders, heupen en ruggengraat. Het is belangrijk dat de matras deze delen goed ondersteunt, hij moet elastisch zijn en precies daar steun geven waar het nodig is.

Kussen

Bij een goede en gezonde slaap hoort ook een goed kussen. Het rechthoekige kussen, wat al in vele Europese landen standaard is, gaat boven het grote vierkante en dikke kussen. Het is namelijk belangrijk, dat de schouders op de matras rusten en dus alleen het hoofd op het kussen ligt, zodat de nek recht en ontspannen is.

Hoeveel slaap is gezond?

Over de vraag, hoeveel slaap gezond is, verschillen de wetenschappers van mening. Sommige wetenschappers vinden dat 6 tot 8 uur slaap per dag genoeg is. Andere onderzoeken wijzen weer uit, dat men minsten 10 uur slaap moet hebben. Er zijn ook artsen die van mening zijn, dat het persoonlijk is, hoeveel slaap iemand nodig heeft. De ene persoon heeft genoeg aan 6 uur slaap en een ander heeft minstens 8 tot 10 uur nachtelijke rust nodig, om goed te kunnen functioneren. Waar we echter allemaal hetzelfde over denken, is dat slaap heel veel nut heeft voor de mens, dat hij ons weer fit maakt voor de volgende dag.