Medische zelftest, medische thuistest: voordelen en nadelen

Medische zelftesten zijn te koop voor het vaststellen van een groot aantal ziekten en aandoeningen of voor het bepalen van de gezondheidstoestand. Vooral bij webwinkels is er veel keus. Zo'n test kan handig zijn, vooral als die een controlerende functie heeft, of informatief van aard is. Ook voor het vaststellen van een (ernstige) aandoening of ziekte zijn er testen verkrijgbaar. Zo'n test kan nooit een bezoek aan de dokter vervangen. Soms is het beter om meteen voor een bezoek aan de huisarts te kiezen in plaats van zelf te gaan dokteren. Wat zijn de voordelen en nadelen van medische zelftesten?

Zelf testen met de medische zelftest

Er is voor het grote publiek steeds meer toegang tot informatie over het functioneren van het lichaam, ziekten en aandoeningen. Vooral door allerlei televisieprogramma's wordt er bekendheid aan gegeven. Daarnaast komen er steeds meer medische zelftesten op de markt, ook wel medische thuistesten genoemd. Zoals de naam al doet vermoeden zijn deze speciaal ontwikkeld om thuis uit te voeren, zonder tussenkomst van een dokter of ander medisch geschoolde. Medische zelftesten zijn verkrijgbaar bij apotheek, drogist, thuiszorgwinkel en webwinkel. Vooral bij de laatste is een scala aan testen te koop. De bekendste medische zelftest is de zwangerschapstest.

Welke soorten medische zelftesten zijn er?

Er kunnen verschillende groepen testen onderscheiden worden. Er zijn testen die ter controle worden gebruikt, dit zijn testen voor zelfcontrole ofwel monitoring bij een eerder vastgestelde aandoening. Voorbeelden hiervan zijn de glucosetest die door mensen met diabetes wordt gebruikt om hun bloedsuikergehalte te controleren en de trombosetest, die gedaan kan worden door mensen die bepaalde bloedverdunners gebruiken.

Een andere groep is die van de diagnostische testen; deze zijn ontwikkeld om een ziekte of aandoening vast te stellen, of daar aanwijzingen voor geven. Voorbeelden van diagnostische zelftesten zijn testen die vaststellen of er sprake is van chlamydia, HIV, coeliakie (glutenallergie), de ziekte van Pfeiffer, bepaalde soorten kanker.

Naast deze twee groepen bestaan er testen die informatie geven over de gezondheidstoestand of het functioneren van het lichaam, voorbeelden zijn de zwangerschapstest en de menopauzetest. Dit worden informatieve testen genoemd.

Ten slotte bestaan er meetapparaten die informatie geven over het functioneren van het lichaam. Hieronder vallen onder andere de thermometer, bloeddrukmeter en hartslagmeter.

Wel of niet zelf testen?

Er kunnen voor mensen verschillende redenen zijn om thuis een medische zelftest te doen, dat kan een ieder uiteraard zelf bepalen. Maar er zijn nogal wat argumenten te bedenken om zelftesten liever links te laten liggen en gewoon naar de dokter te gaan om een test te laten doen. Dit geldt dan met name voor de diagnostische testen. Veel (huis)artsen vinden het niet zo'n goed idee dat hun patiënten met deze zelftesten aan de gang gaan. Zij zien nogal eens mensen op hun spreekuur na het doen van zo'n test. Wat zijn de voordelen en wat de nadelen van medische zelftests?

De voordelen van medische zelftesten

• Het is niet moeilijk om een test aan te schaffen, vooral via internet is er een ruime keus
• Er hoeft niets aan een dokter verteld te worden; dit kan meetellen voor iemand die zich slecht op zijn gemak voelt bij een arts
• De test kan thuis in alle rust en privacy gedaan worden, niemand hoeft ervan te weten.
• Het kost veel minder tijd en moeite vergeleken bij: een afspraak maken, naar de dokter gaan, naar het laboratorium gaan, op de beurt wachten en dan nog op de uitslag wachten.
• De test kan eenvoudig uitsluitsel geven voor wie in spanning zit en zich zorgen maakt

De nadelen van medische zelftesten

• Het kost tijd, moeite en oplettendheid om een goede webwinkel te vinden, maar hier worden wel de meeste tests verkocht
• De testen die via internet worden aangeboden zijn niet allemaal even betrouwbaar
• De gebruiksaanwijzing van de test kan ingewikkeld zijn, waardoor een juiste uitvoering ervan misschien niet gebeurt
• De uitslag van de test kan onduidelijk zijn en voor verwarring zorgen bij de interpretatie
• Als de uitslag vervelend of schokkend is, is er geen professionele hulp in de buurt
• Als de uitslag vragen oproept kunnen die niet door een arts beantwoord worden
• Als er een behandeling nodig is - bijvoorbeeld met antibiotica - moet men alsnog naar de dokter, die een eigen onderzoek zal willen doen om de uitslag bevestigd te zien
• De uitslag van een test kan fout-positief of fout-negatief zijn, wat onnodige zorgen geeft of juist onterechte geruststelling
• Een test kan te vroeg worden gedaan, ook met mogelijk fout-negatief resultaat
• Zelftesten worden in de regel niet vergoed door de zorgverzekering

Tips voor wie een medische zelftest wil doen

• Neem de tijd om een goede webwinkel te zoeken bij aanschaf via internet, let op keurmerken voor webwinkels
• Kies een test die voldoet aan de Europese eisen, dit is te zien aan het CE-keurmerk
• Let op informatie over de test, zoals de houdbaarheidsdatum
• Lees de gebruiksaanwijzing goed door - desnoods een aantal keer - voor een goede uitvoering van de test
• Neem eventueel iemand in vertrouwen die erbij blijft
• Raadpleeg een arts als de uitslag daartoe aanleiding geeft of onduidelijk is, neem geen risico

Goed om te weten

• Elke arts heeft geheimhoudingsplicht, net als andere medewerkers in de gezondheidszorg zoals laboranten en apothekersassistenten
• Voor testen op SOA's (waaronder HIV) kan men gratis en anoniem terecht bij de SOA-polikliniek van de GGD