Rooibosthee, lekker en gezond

Rooibos (Aspalathus linearis) is een Zuid-Afrikaanse vlinderbloemige struik, familie van brem en klaver, die van oudsher alleen in het wild voorkomt in de westelijke Kaapprovincie (Cederberg) ten noordwesten van Kaapstad. Momenteel wordt de plant, die 1,5 meter hoog kan worden en heldergroene naaldvormige blaadjes heeft, in deze regio voor commerciële doeleinden verbouwd. Rooibosthee, thee van de gedroogde blaadjes en takjes, was lange tijd alleen bekend bij de inheemse bevolking, de Khoihoi (Hottentotten) en de San (Bosjesmannen). Zij gebruikten het waterig aftreksel van rooibos niet alleen om de dorst te lessen maar ook om uiteenlopende kwaaltjes mee te behandelen zoals nerveuze spanning, hoofdpijn, slaapproblemen, ontstekingen, hartritmestoornissen, hoge bloeddruk, allergieën (eczeem, astma), maagklachten, misselijkheid, diarree en darmkrampen. De Zuid-Afrikanen gebruikten rooibosextract ook om aan het badwater toe te voegen van baby’s en kleine kinderen met (allergische) huidklachten zoals eczeem, jeuk en huiduitslag. In de koloniale tijd dronken Nederlandse kolonisten rooibosthee ter vervanging van de dure zwarte thee, die uit Europa gehaald moest worden.

Enkele wetenschappelijk onderzochte gezondheidseffecten van rooibosthee

Leverbescherming

In dieronderzoek is aangetoond dat rooibosthee de anti-oxidantstatus in de lever verbetert. Rooibosthee verhoogde significant de activiteit van twee belangrijke fase-2-detoxificatie-enzymen (glutathione S-transferase-alfa en UDP glucuronosyltransferase). In een diermodel voor oxidatieve leverbeschadiging en levercirrose (toediening van koolstoftetrachloride) zorgde rooibosthee voor verbetering van de antioxidantstatus (coenzym Q9, alfatocoferol) en afname van lipidenperoxidatie.5 Ook werd in dieronderzoek vastgesteld dat behandeling met rooibosthee leidde tot vermindering van leververvetting en levercirrose met duidelijke verbetering van de leverfunctie. De Tsjechische onderzoekers concluderen dat rooibosthee een leverbeschermende werking heeft en best aan mensen met een leverziekte kan worden aanbevolen.

Preventie diabetescomplicaties

In een diermodel voor diabetes type 2 had toediening van rooibosextracten geen invloed op het ziekteproces zelf (spiegels van glucose, HbA1c en fructosamine). Wel zorgde rooibosthee voor significante daling van AGE’s (advanced glycation end products) en malondialdehyde (maat voor oxidatieve stress) in bloedplasma en verschillende weefsels waaronder de ooglens. De onderzoekers constateerden dat bestanddelen in rooibosthee oxidatieve stress in hydrofiele en hydrofobe biologische systemen deels voorkomen. Ze denken dat rooibosthee een bijdrage kan leveren aan de preventie en behandeling van diabetescomplicaties (cataract, retinopathie, nefropathie, hart- en vaatziekten, neuropathie).

Vermindering maagdarmkrampen en diarree

In Zuid-Afrika wordt rooibosthee tradioneel gebruikt bij misselijkheid, maagdarmkrampen en diarree; ook worden darmkrampjes bij kleine kinderen bestreden met rooibosthee. Experimenteel onderzoek bevestigt dat rooibosthee een spasmolytische, diarree-remmende en antisecretoire werking heeft. De (in-vitro) ontspanning van glad spierweefsel (jejunum) door rooibosthee is het resultaat van sterke activering van K+-kanalen en lichte remming van Ca++-kanalen in spiercellen; in proefdieren is (in-vivo) aangetoond dat rooibosthee diarree significant remt. De onderzoekers rekenden uit dat de hoeveelheid rooibos die vermoedelijk nodig is om diarree bij een persoon van 70 kg te behandelen circa 25 gram of 1,5 eetlepel bedraagt.

Voor nader onderzoek

• McKay DL et al. A Review of the bioactivity of South African herbal teas: Rooibos (Aspalathus linearis) and Honeybush (Cyclopia intermedia). Phytother Res. 2007;21:1-16.
• Erickson L. Rooibos tea: Research into antioxidant and antimutagenic properties. HerbalGram 59:33-45 (2003). http://content.herbalgram.org/wholefoodsmarket/herbalgram/articleview.as...
• Khan AU et al. Selective bronchodilatory effect of Rooibos tea (Aspalathus linearis) and its flavonoid, chrysoeriol. Eur J Nutr. 2006;45(8):463-9.
• Snijman PW et al. The antimutagenic activity of the major flavonoids of rooibos (Aspalathus linearis) - some dose-response effects on mutagen activation-flavonoid interactions. Mutat Res. 2007;613:111-123.