Het Groene of Blauwe Vinkje: zo kies je het betere eten

Gezonder eten is belangrijk, en die leuke logootjes of keurmerkjes die je in de supermarkt op producten ziet, kunnen daarbij helpen. Alleen: 'Ik Kies Bewust', daarnaast nog het Klavertje van Albert Heijn, en nu als nieuwkomer weer het Vinkje dat er ook nog eens in twee soorten is? Je ziet bijna door de bomen het bos niet meer. Hier een verhelderend verhaal over het Groene Vinkje, het Blauwe Vinkje en de producten die voor zo'n Vinkje in aanmerking komen. Gezonder gaan eten is belangrijk. Dat weten we niet alleen omdat ziektes als diabetes explosief dreigen te gaan toenemen, je ziet het meteen met een willekeurige blik om je heen in een drukke winkelstraat: vaak mag er wel een kilootje af, qua gezond en soepel. Bij onze dappere pogingen om een gezonde leef- en eetstijl te bemachtigen, krijgen we hulp van een heel aantal logo's. Of het er daardoor helderder op wordt? Zo was je gewend aan het 'Ik Kies Bewust'-logootje op een product, of anders het Keuze Klavertje van de Albert Heijn, en zo krijgen we alweer te maken met de jongste telg uit de familie: het Vinkje.

Het Wat?

Het Vinkje dus. Omdat de bedenkers ook wel begrijpen dat het een mens soms een beetje wazig voor ogen wordt met al die predikaten en 'merkjes' op ons eten, werd in november 2012 een flinke campagne begonnen waarmee we via een tv-commercial, in bladen als Libelle, Vrouw en Veronica Magazine en via de website en campagne op internet te maken krijgen met het Vinkje. Want volgens de bedenkers is het Vinkje nu toch echt het (ultieme?) middel om gezonder eten eruit te kunnen halen in het supermarktschap, en dus ook om ons voedingpatroon eindelijk eens wat gezonder te maken. En, wat vindt u? Heeft het al geholpen? Zo nee, hier de nodige uitleg.

“Ik vind het geweldig dat zo veel supermarkten meedoen met de campagne. De communicatie op de winkelvloer, op televisie en in bladen versterken elkaar optimaal”, zegt Clémence Ross opgetogen. Haar mening telt, want zij is voorzitter van Stichting Ik Kies Bewust.

Niet een maar twee Vinkjes

Wie denkt dat je er met het Vinkje nu echt bent: ja en nee. Ten eerste is het Vinkje erop gemaakt om ons de voedingwaarde van een product goed helder te maken, dus ja. Maar er zit een 'nee' (of een maar, als u graag positiever denkt) aan vast. Want vers twee is dat het Vinkje er in een groene en een blauwe variant is. En dat kan zeker in het begin van je kennismaking wat verwarrend werken.

Welke Vink voor wat?

Als je er even over nadenkt, blijkt de tweedeling eigenlijk heel aardig gekozen. Er is namelijk een Vinkje voor producten uit de zogenaamde Schijf van Vijf, en ook nog een voor producten die niet tot de Schijf van Vijf behoren en zogezegd eigenlijk eerder amusementswaarde dan voedingswaarde hebben. Meer specifiek, vind je het groene Vinkje op producten uit de Schijf van Vijf die minder verzadigd vet, suiker en/ of zout bevatten dan gemiddeld. Voor wie het idee even kwijt was: de Schijf van Vijf, die gelukkig - in soms wat gewijzigde vorm - al heel wat jaartjes vertrouwd is, bevat vijf schijven met belangrijke voedingsstoffen, zoals groente, vruchten en zuivel. Deze producten worden gezien als basis voor onze dagelijkse voeding. Als je een groen Vinkje op een volkorenbrood aantreft, kan het dus een brood zijn dat minder zout bevat. Wanneer je een kaasproduct in het vizier hebt met het Groene Vinkje, kan dit minder verzadigd vet bevatten dan gemiddeld. En grijp je naar een bakje vers fruit waarop zo'n groen Vinkje prijkt, dan kan het zijn dat je niet wordt 'opgezadeld' met extra toegevoegde suiker.

Het Blauwe Vinkje... het foute vinkje?

Terwijl dus het groene Vinkje op producten staat uit de Schijf van Vijf, is het Blauwe Vinkje gereserveerd voor spullen die niet in de Schijf van Vijf thuishoren. Dan heb je het over lekkers als frisdranken, soepen, snacks en sauzen. Je zou bijna als ezelsbruggetje gaan hanteren dat het Blauw Vinkje 'het foute vinkje' is. Maar ter nuancering: af en toe iets lekkers mag best, als je het maar niet overdrijft. En als je dan toch zo'n krakend zakje chips uit de schappen trekt, kan het helpen te weten dat een Blauw Vinkje betekent dat dit product tenminste minder dikmakend kan zijn dan vergelijkbare producten. Kies je een sausje, dan kan een Blauw Vinkje weer inhouden dat het minder verzadigd - en dus erg ongezond - vet bevat dan gemiddeld. En peuzel je aan een zoet snackje, dan kan een Blauw Vinkje tenminste enige geruststelling bieden omdat het product minder toegevoegde suiker bevat dan een andere zoete snack. Nog even opgesomd: Producten met een Blauw Vinkje bevatten minder verzadigd vet, toegevoegd suiker, energie en/ of zout dan het gemiddelde product uit die productgroep. Helaas, gezond wordt het er niet per se van, maar het blauwe Vinkje betekent dat je je geweten toch een beetje kunt sussen.

Wie heeft mijn Keuze Klavertje gejat?

Het Keuze Klavertje van 'Appie' noch het Ik Kies Bewust-concept zijn bij deze bruut uit ons beeld weggerukt. Het hierboven besproken Vinkje is namelijk een mix van het Ik Kies Bewust-logo en het Keuze Klavertje van Albert Heijn. En wie heeft ons eigenlijk met het Vinkje aangejurkt? De Stichting Ik Kies Bewust heeft hier veel mee te maken, dus het begrip 'Ik Kies Bewust' blijft gewoon bestaan. Trouwens, in tegenstelling tot wat soms in de volksmond wordt beweerd is het toch echt een onafhankelijke wetenschappelijke commissie die de criteria aanlevert waaraan producten met een Vinkje zullen moeten voldoen. Dat wil zeggen dat 'VInkjes plakken' niet weggelegd is voor de eventueel al te winstbeluste fabrikant. Toch 'vinken' we nog altijd ongeveer honderd bedrijven af uit de voedingsindustrie, foodservice en retail die in totaal duizenden producten met het Vinkje op de markt hebben weten te brengen.