Stevia is een natuurlijke vervanger voor suiker

Stevia duikt steeds meer op als ingrediënt van bepaalde levensmiddelen. Stevia is een natuurlijke en gezonde vervanger voor suiker. Dat maakt het product zo aantrekkelijk. Bovendien bevat stevia amper calorieën. Maar wat is Stevia? En waar komt Stevia eigenlijk vandaan? Er worden veel verschillende producten onder de naam Stevia aangeboden. Maar is het allemaal wel zo gezond als op het etiket wordt beweerd? En is de suiker één op één te vervangen door Stevia? Allemaal vragen waarvan de antwoorden belangrijk zijn voor het uiteindelijke gebruik van stevia.

• Stevia rebaudiana (Honingkruid)
• Oorspronkelijk gebruik van Stevia
• Stevioside of steviolglycosiden
• Stevia als natuurlijke vervanger van suiker
• Stevia ook te koop op de Nederlandse markt
• Soorten Stevia-producten
• Suiker vervangen door Stevia
• Producten die inmiddels gezoet zijn met Stevia

Stevia rebaudiana (Honingkruid)

Stevia rebaudiana, één van de soorten uit de uitgebreide Stevia-familie, komt in het wild voor in het grensgebied tussen Brazilië en Paraguay. Hier wordt de plant door de oorspronkelijke bewoners al eeuwen gebruikt als natuurlijk zoetmiddel. Deze zoete eigenschap geeft gelijk een verklaring voor de Nederlandse naam: Honingkruid. In de Nederlandse tuincentra wordt deze kruidachtige plant aangeboden onder de gepatenteerde naam Stepa of gewoon als Honingkruid. Eind april, begin mei staat hij in de winkels en hij wordt hier gezien als eenjarige tuinplant. Stevia rebaudiana heeft het liefst een iets zure, zanderige grond. Wie dit niet heeft in de tuin, kan het Honingkruid ook heel goed in een pot planten. Honingkruid kan uiteindelijk ongeveer één meter hoog worden en heeft hele smalle bladeren. De bloei bestaat uit kleine witte bloemen.

Oorspronkelijk gebruik van Stevia

De sterke zoetstof wordt door de Indianen in Brazilië al eeuwenlang toegepast voor zowel inwendig als uitwendig gebruik. Enerzijds als zoetstof of voedingssupplement in dranken en levensmiddelen, anderzijds als medicinale toevoeging in zalf en crème (gezicht-crème, handcrème, voeten-zalf). De zoete stof zou namelijk goed helpen tegen acne en eczeem. Nu de eigenschappen van de Stevia-plant inmiddels algemener bekend zijn, wordt de plant vooral in China, waar de arbeidskosten laag liggen, geteeld. De bladeren van de Stevia-plant worden, net als bij thee-planten, met de hand geplukt. Een arbeidsintensief proces dus. Voor een kilo zuivere zoetstof is 10 tot soms wel 30 kilo aan Stevia blad nodig.

Stevioside of steviolglycosiden

De zoetstof waar de Stevia rebaudiana zijn bekendheid aan heeft te danken, zit in de bladeren van de plant. Het blad heeft een fris zoete smaak, die te danken is aan de stof Stevioside. Dit Stevioside is wel tot 300x zoeter dan het bij ons bekende en veel toegepaste kristalsuiker. Het uiteindelijke product is fijn van structuur, een witte poeder die doet denken aan bakpoeder en bevat géén calorieën. Stevioside of steviolglycosiden is de wetenschappelijke naam, maar in de volksmond spreken we van Stevia.

Stevia als natuurlijke vervanger van suiker

Stevia is een absoluut natuurlijke zoetstof, die ook nog eens nauwelijks calorieën bevat. Naast deze eigenschap is Stevia bovendien rijk aan de vitamines A en C en bevat het calcium, eiwitten, fosfor, ijzer, kalium, magnesium, natrium en zink.

Stevia ook te koop op de Nederlandse markt

Heel lang heeft de EU de algemene verkoop van Stevia tegengehouden en stond het product op de lijst van verboden levensmiddelen. Pas eind 2011 werden de steviolglycosiden, de zoetstoffen uit de bladeren, toegelaten op de Europese markt. Let wel, de stevioglycosiden zijn toegelaten: niet de Steviaplant zelf! De Nederlandse Voedsel- en Warenwet (NVA) heeft als richtlijn opgesteld, dat een etiket moet vermelden dat het product gezoet is met steviolglycosiden of "met zoetstoffen uit Stevia". Gezoet met Stevia mag als zodanig dus niet vermeld worden. Ook een afbeelding van de Steviaplant op een etiket moet in de directe nabijheid van de foto vermelden dat het gaat om de specifieke zoetstoffen van de plant en niet om de gehele plant zelf.

Soorten Stevia-producten

Met het vrijgeven van de zoetstoffen uit de Stevia-plant is er gelijk een veelheid aan producten op de markt verschenen. De oplettende consument zal gelijk ontdekken dat hierin ook producten zitten die nog helemaal niet zo gezond zijn. Vaak bevat het maar een kleine hoeveelheid natuurlijke zoetstoffen en is het aangevuld met minder gezonde ingrediënten. Dit komt vooral voor bij producten die in de reguliere supermarkten worden aangeboden. Wie er echt zeker van wil zijn dat het een gezond product betreft, kan beter goed op zoek gaan en niet klakkeloos iets aanschaffen omdat er Stevia op staat.

Suiker vervangen door Stevia

Het klinkt als muziek in de oren. Een vervanger voor suiker, lekker zoet én zonder calorieën. Maar hier moeten toch wel enkele kanttekeningen bij worden geplaatst. Allereerst is Stevia, steviolglycosiden of stevioside niet alleen zoet van smaak, maar is er ook onmiskenbaar sprake van een lichte zoethout smaak. Sommige noemen de smaak ook wel anijsachtig. Wie overstapt van kristal suiker op de zoetstoffen uit de Steviaplant, zal daarom, zeker in het begin, heel erg aan deze smaak moeten wennen. Het gebruik van Stevia in gerechten vraagt ook de nodige aanpassingen. Stevia is super geconcentreerd en daarom qua hoeveelheid absoluut niet één op één te vervangen met suiker. Een klein schepje Stevia poeder of een enkele druppel vloeibare Stevia komt qua zoetgehalte overeen met de hoeveelheid suiker die normaliter wordt toegevoegd. Maar hierdoor heeft het een groot effect op het volume van het gerecht. Zeker bij bakproducten kloppen de verhoudingen dan niet meer. Beter is het om op zoek te gaan naar goed aangepaste en uitgeprobeerde recepten.

Producten die inmiddels gezoet zijn met Stevia

Nu de zoetstoffen uit de Stevia-plant inmiddels gewoon gebruikt mogen worden, verschijnen er steeds meer levensmiddelen in de schappen van de Nederlandse supermarkten, die gezoet zijn met Stevia. Zoetjes voor in de koffie of poeder voor op de taart zijn slechts enkele voorbeelden. Ook bekende merken beginnen deze caloriearme zoetstof te ontdekken. Zo heeft Lipton al Ice Tea gezoet met Stevia, Albert Heijn gebruikt het in de cola van het huismerk en Yogho! Yogho! voegt het toe aan de yoghurtdrinks.
Coca Cola is ook aan het experimenteren en heeft op de Franse en Amerikaanse markt al dranken gezoet met Stevia op de markt gebracht. Ook de Suikerunie, dé producent van kristalsuiker, is aan het experimenteren. Zo komt er suiker mét Stevia op de markt. Deze suiker zou hierdoor 40% minder calorieën bevatten dan de gewone suiker.