De geneeskracht van eenjarig bonekruid

Bonenkruid is familie van tijm en rozemarijn. Er zijn ruim 30 soorten bonenkruid, naast eenjarig bonenkruid is er bonenkruid dat de winter kan overleven. Het plantje wordt zo´n 15 tot 50 centimeter hoog. Het is een veel gebruikt keukenkruid; in de Bulgaarse en Italiaanse keuken is het een bekend middel om de smaak van gerechten mee te verrijken. Bonenkruid werkt windverdrijvend. Daarom wordt het van oudsher gebruikt bij maaltijden met bonen. Zo komt dit kruid aan zijn Nederlandse naam. Voordeel van bonenkruid is dat de geur niet verandert als het wordt gekookt. Naast de windverdrijvende werking heeft bonenkruid een hele rits andere medicinale eigenschappen.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening eenjarig bonenkruid / Bron: Johann Georg Sturm (Painter: Jacob Sturm), Wikimedia Commons (Publiek domein)

Traditioneel gebruik

In de volksgeneeskunde wordt bonenkruid gebruikt in een zelfgemaakte dorstlessende thee voor diabetici. Daarnaast is een thee een menstruatiebevorderend middel. Het wordt ook bij menstruatiepijn gebruikt. Ook is het een diureticum; een vochtafdrijvend middel. Bovendien wordt het gezien als een zenuwtonicum. Een tonicum is een versterkend middel; bonenkruid wordt dus beschouwd als een middel wat goed is voor de zenuwen. Verder is het traditioneel ingezet als zweetafdrijvend middel. Het zou zelfs inwendige wormen verdrijven. Bonenkruid werd vroeger in het bad gedaan omdat het lekker ruikt en omdat het huidinfecties bestrijdt.

Naamgeving

In het Latijn wordt eenjarig bonenkruid Satureja hortensis genoemd. In het Nederlands zeggen we meestal: bonenkruid; we laten het voorvoegsel éénjarig weg. Zoals in de inleiding al vermeld dankt bonenkruid zijn naam aan het feit dat het in combinatie met het eten van bonen wordt ingezet. Alternatieve namen in het Nederlands zijn: Scharenkruid, Tuinkeul, Keul, Saturije, Koele en Lochtekol.

Werkzame stoffen

Van bonenkruid wordt voor fytotherapeutische doeleinden het hele bovengronds groeiende kruid gebruikt. Hierin zitten vooral etherische olie met de fenolen carvacrol, eugenol en thymol, de monoterpenen alfathujeen, alfa- en betapineen, myrceen, alfa- en gammaterpineen, paracymeen, sesquiterpenen zoals betacaryofylleen, betabisaboleen, de monoterpenolen linalol en terpineen-1-ol-4, damascenone, looistoffen en triterpeenzuren.

Bonenkruid in de keuken

In plaats van bonenkruid kun je bergbonenkruid gebruiken; deze laatste werkt iets sterker. Ook winterbonenkruid heeft ongeveer dezelfde smaak. Bonenkruid is goed om te gebruiken in soepen, omeletten, salades, groentemixen en als in vullingen van groentetaarten.

Bonenkruid bij maagproblemen

Bonenkruid heeft etherische olie in zich die ontsmettend werkt. De looistoffen in bonenkruid zorgen voor een adstringerende of samentrekkende eigenschap. Daarnaast werkt het maagversterkend, spijsverteringsbevorderend en windverdrijvend.

Satureja hortensis / Bron: MarkusHagenlocher, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Milde diarree,
Milde Gastro-enteritis,
Gastralgieën of maagpijn,
Dyspepsie of slechte spijsvertering,
Flatulentie of winderigheid,
Slecht ruikende stoelgang.

Als bonenkruid voor de maag gebruikt wordt, wordt het vak gecombineerd met valeriaan, citroenmelisse en munt. Deze drie kruiden werken rustgevend voor maag en darmen.

Overige medicinale werkingen bonenkruid

De antiseptische en slijmoplossende werking maken bonenkruid een middel dat kan worden ingezet bij luchtwegenaandoeningen.
De etherische olie heeft een werking als algemeen tonicum; een versterkend middel voor het lichaam. Het kan worden ingezet bij asthenie of vermoeidheid, als onderdeel van meerdere geneesplanten die vermoeidheid bestrijden.

Dosis en veiligheid

Er is een aantal manieren om deze geneesplant veilig te gebruiken.

Moedertinctuur: driemaal daags 30 druppels,
Infuus of thee: twee tot drie koppen per dag van 1.5 gram bonenkruid per kop thee.

Bij deze therapeutische dosis is dit culinaire geneeskruid veilig. Een hoge dosis moet niet worden gegeven tijdens de zwangerschap. Hoewel er geen uitwendige werkingen beschreven zijn is het toch goed om op te merken dat bonenkruid niet of zeer beperkt op de huid moet worden aangebracht vanwege de mogelijkheid tot huidbeschadiging en huiduitslag.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.