Spinazie als medicijn in de fytotherapie

Spinazie is een gezonde, eenjarige bladgroente uit de amarantenfamilie. Het is onder andere familie van de ganzenvoet en melde. Spinazie groeit in twee maanden van zaadje tot een eetbaar blad. Het kan al in januari onder glas geplant worden; dat heet de vroege teelt en de eerste oogst is dan eind februari. Er is sprake van vier verschillende soorten teelt: de vroege teelt, de zomerteelt, de herfstteelt en de winterteelt. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Geschiedenis spinazie
• Naamgeving
• Spinazie volgens de Tacuinum van Wenen
• Werkzame stoffen
• Foliumzuur en zwangerschap
• Foliumzuur, goed tegen aderverkalking
• Carotenoïden, goed voor de ogen
• Overige medicinale eigenschappen spinazie
• Dosis en veiligheid
• Enkele bedenkingen
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Geschiedenis spinazie

Spinazie is voor het eerst gekweekt in Perzië. In China en Perzië at men al duizenden jaren spinazie. De eerste keer dat de Europeanen met spinazie in aanraking kwamen was toen de Moren grote delen van Zuid Europa bezet hielden. Ze namen hun eigen voedsel mee en dat was onder andere spinazie. Toen spinazie werd geïntroduceerd werd het behandeld als een geneesplant; het is goed als laxeermiddel omdat er veel oxaalzuur in zit. Pas later begon men in Europa spinazie als groente te eten, zoals men dat al veel eerder deed in China en Perzië.

Naamgeving

In het Latijn wordt spinazie Spinacia Oleracea genoemd. De Nederlandse naam spinazie komt van het Perzische woord 'esfenaj'. Ook het Franse woord épinard, het Engels wordt spinach en het Duitse woord Spinat stammen hier van af. Oleracea betekent: gecultiveerd, potkruid of groente. Het heeft deze naam gekregen om het te onderscheiden van wilde groenten; vroeger werden groenten en kruiden vooral wild geplukt. Een groente met als tweede Latijnse naamsdeel oleradea zal nimmer in het wild worden aangetroffen; het is een gecultiveerde vorm van een wilde groente. In het geval van spinacia olerarea is de vermoedelijk tot stand gekomen door cultiveringen en kruisingen van Spinacia turkestanica en Spinacia tetrandra.

Spinazie volgens de Tacuinum van Wenen

De Tacuinum van Wenen wordt ook wel de Tacuinum Sanitas genoemd. Dit betreft een middeleeuws boek dat voorschrijft hoe je gezond moet leven. Het boek is gebaseerd op een islamitisch boek uit de 11e eeuw. De Weense versie stamt uit de 14e eeuw. Spinazie komt erin voor. Ieder behandeld onderwerp gaat vergezeld van een afbeelding. Vertaling van het onderschrift (uit het Engels);

• Natuur: Koud en vochtig in de eerste graad, matige warmte op andere momenten.
• Optimaal: Die bladeren nog nat met regenwater.
• Nut: Ze zijn goed voor een hoest en voor de borst.
• Gevaren: Ze verstoren de spijsvertering.
• Neutralisatie van de gevaren: Gebakken met gezouten water, of met azijn en aromatische kruiden.
• Effecten: Matig voedzaam. Ze zijn goed voor warme temperaturen, voor de jongeren, te allen tijde en in elke regio.

Werkzame stoffen

Van spinazie wordt voor fytotherapeutische doeleinden het bovengronds groeiende deel gebruikt; de bladeren en de steeltjes. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen: Vitaminen zoals de carotenoïden betacaroteen, luteïne en zeaxanthine. Er zit een belangrijke hoeveelheid foliumzuur of vitamine B11 in. Verder bevat het de vitaminen B1, B2, B3, B6 en C. In spinazie zitten de mineralen kalium, magnesium, zink, ijzer en calcium. Voorts bevat het oxalaten en chlorofyl.

Foliumzuur en zwangerschap

Foliumzuur of vitamine B11 is extra belangrijk voor zwangere vrouwen. Inname hiervan verkleint de kans op geboorteafwijkingen bij de baby. Uiteraard is het voor een zwangere vrouw sowieso goed om maanden voorafgaande aan de zwangerschap, tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding nog gezonder te eten dan men normaal al doet. Van vitamine B11 is bekend dat een tekort ervan kan leiden tot de volgende ziekten:

• Spina bifida of open ruggetje,
• Schisis, open gehemelte of hazenlip.

Foliumzuur, goed tegen aderverkalking

Foliumzuur is niet alleen goed voor zwangere vrouwen. Het helpt vrije radicalen, met name homocysteïne onschadelijk te maken. In combinatie met andere antioxidanten helpt het voornamelijk bijzonder goed bij hartproblemen. Mensen die lijden aan een rookverslaving zouden er goed aan doen om de schade die tabak veroorzaakt te verkleinen door regelmatig verse spinazie te eten. Door fytotherapeuten wordt het ingezet bij de volgende indicaties:

• Atherosclerose of slagaderverkalking,
• Beroerten,
• Hartziekten.

Carotenoïden, goed voor de ogen

De carotenoïden luteïne en zeaxanthine beschermen het netvlies. Dat komt onder meer omdat het sterke antioxidanten zijn. Er is bewezen dat deze carotenoïden, die rijkelijk voorkomen in spinazie, maculadegeneratie of gezichtsafname door verslechtering van het netvlies, tegen gaan. Het blijkt zelfs dat als zes maanden lang dagelijks 100 gram spinazie wordt gegeten het gezichtsvermogen sterk verbetert.

Overige medicinale eigenschappen spinazie

• Spinazie bevat veel antioxidanten, daarom is het samen met omega 3 en 6 vetzuren goed bij kanker.
• Chlorofyl in spinazie is een chelator en kan zware metalen uit het lichaam afvoeren.
• Zink in spinazie kan vrouwen helpen bij de bevalling.
• Zink in spinazie kan bij de man leiden tot een betere spermakwaliteit, het voorkomen van onvruchtbaarheid en prostaatproblemen.
• Spinazie werkt verlagend op de bloedsuikerspiegel; het is een ideale groente voor diabetici.
• Spinazie werkt laxerend en windverdrijvend.
• Spinazie kan een koorts doen verdwijnen.

Dosis en veiligheid

Spinazie is een behoorlijk veilig geneesmiddel. Je kunt het rauw innemen per ons. Als je het kookt, gebruik dan zo weinig mogelijk water en kook het kort. Spinazie kun je voor medicinaal gebruik dagelijks innemen.

Enkele bedenkingen

• In tegenstelling tot wat men vroeger dacht is spinazie geen geschikte bron van ijzer omdat de oxalaten voorkomen dat ijzer effectief in het lichaam wordt opgenomen.
• Omdat er purinen in spinazie zitten is het geen goed middel voor mensen met een verhoogd urinezuur gehalte en mensen met jicht.
• Mensen met een nierziekte of met nierstenen wordt aangeraden om spinazie met mate te gebruiken en in ieder geval niet voor medicinale doeleinden toe te passen.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.