De geneeskracht van cactusvijg

Van oorsprong groeit de cactusvijg in Mexico. In het wapen van dat land is de cactusvijg verwerkt. Hij wordt gecultiveerd in Europa met name op het Iberisch schiereiland, in Spanje en Portugal. De plant is verwilderd in het Middellandse Zeegebied en Australië. De vrucht smaakt lekker zoet. De pitjes kun je ook opeten. Van de vrucht wordt in Mexico een marmelade gemaakt. Ook is het de basis voor een drank. Cactussen zijn een belangrijke voedselbron in droge gebieden omdat ze zeer efficiënt omgaan met het weinige water. De cactusvrucht wordt in sommige delen van Zuid- en Midden-Amerika ´brood van de droge omgeving´ genoemd. Er zijn mensen die tijdens het oogstseizoen drie maanden lang bijna alleen maar van cactusvruchten leven.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening cactusvijg / Bron: Prof. Dr. Otto Wilhelm Thom, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Cactusblad als groente

De schijven of bladeren van de cactusplant waarop de cactusvrucht groeit zijn als groente eetbaar en vormen een standaardonderdeel van de Mexicaanse keuken. Je moet uiteraard de doorns verwijderen. De doorns vallen er overig makkelijk uit; soms heeft de cactusschijf al zijn doorns al verloren. De schijven kunnen 25 tot 60 centimeter groot worden. Als een schijf van een plant afvalt, ontstaat uit het blad weer een nieuwe cactus; op deze eenvoudige wijze plant hij zichzelf door stekken voort.

Naamgeving cactusvrucht

De Latijnse naam van cactusvrucht is Opuntia ficus-indica. In het Nederlands wordt deze vrucht ook wel woestijnvijg of vijg van Barbarije genoemd. In het Engels heet de vrucht ook wel cactus pear of prickly pear. Een cactusvrucht is eveneens de aanduiding voor pitaya, een specifieke vorm van cactusvrucht uit Azië. Verder is de pereskia een cactusvrucht uit Noord-Amerika. Vijg van Barbarije heette de vrucht omdat hij groeide in Barbarije, zoals de plek in Noord-Afrika werd genoemd waar tussen de 16e en 19e eeuw de Berbers de scepter zwaaiden.

Voedingswaarde

Cactusvrucht heeft een hoge voedingswaarde, niet omdat de percentages van de losse vitaminen en mineralen erg hoog zijn, maar omdat ze er allemaal in zitten, samen met flavonoïden. Bij wetenschappers is het sinds kort bekend dat het vooral om de combinatie van vitaminen en andere fytonutriënten gaat; deze hebben een synenergetische of elkaar versterkende werking. In 100 gram cactusvrucht zit toch nog 24% van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid(ADH) aan vitamine C; dat is een hoog percentage. Verder bevat een ons van deze vrucht 22% van de ADH aan magnesium. Andere relatief hoge percentages zijn: Kalium(6%ADH), calcium(6%AH) en vitamine B2(4%ADH). Ook zitten er aardig wat omega 3 en 6-vetzuren in deze vrucht. Een cactusvrucht bevat slechts 2% van de ADH aan calorieën.

Cactusvijgen / Bron: Marcin Sochacki, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Volksgeneeskunde: bij maagzweren

In Sicilië werd in de volksgeneeskunde de cactusvrucht aangewend als middel om maagzweren mee te bestrijden. In 2001 is onderzocht of deze medische oplossing wetenschappelijke grond heeft. Ratten werden geïndiceerd om een maagzweer te krijgen. Vervolgens gaven onderzoekers de ratten cactusvruchten te eten. Het bleek inderdaad dat de maagzweren verdwenen. De wetenschappers denken dat de slijmstoffen in cactusvrucht met name verantwoordelijk zijn voor de medicinale werkzaamheid bij maagzweer.

Tegen oxidatieve stress

Betalaïnen en vitamine C in cactusvrucht tonen in een wetenschappelijk onderzoek uit 2004 aan dat oxidatieve stress wordt tegen gegaan. Dat houdt in dat deze stoffen samen een goede bron van antioxidanten zijn. Vrije radicalen, algemene ziekteverwekkers in het lichaam, worden doelmatig bestreden zodat het lichaam in optimale conditie blijft.

Tegen vervette lever

Een vervette lever die niet is ontstaan door alcoholgebruik wordt geassocieerd met diverse ziektesymptomen zoals insulineresistentie, obesitas en oxidatieve stress. Cactusvijgen kunnen deze ziektebeelden doen verkleinen. Al in de jaren 60 van de vorige eeuw werd in Spanje een onderzoek hiernaar gedaan. Het onderzoek gebeurde op ratten en het bleek dat als ratten met overgewicht veel cactusvijgen eten, de lever beter in staat is om te herstellen. Er wordt meer insuline geproduceerd, de oxidatieve stress neemt af en de leververvetting zelf nam ook af.

Goed bij vergiftigde lever

Een lever die is vergiftigd met stoffen herstelt sneller als men cactusvruchten eet, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek uit 2005. Ratten werden gemanipuleerd om een vergiftigde lever met HCFK te krijgen, een koolwaterstofverbinding op basis van halogenen. Het blijkt dat de vergiftigde levers snel genezen als de ratten cactusvruchtensap te drinken krijgen. De onderzoekers denken dat een elkaar versterkende werking van fenolen, vitamine C, betalaïnen, betacyaninen en flavonoïden zoals rutine en isorhamnetine hiervoor verantwoordelijk zijn.

Cactusvijgen op de markt / Bron: Tom?s Castelazo, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)

Goed voor de bloedvatwanden

Oxidatieve stress kan onder andere leiden tot bloedvatproblemen zoals aderverkalking. Cactusvruchten hebben een positieve invloed op het endothelium, een dunne laag in de bloedvatwanden die de scheiding biedt tussen het bloedvat en de lymphevaten. Met name de betalaïnen in cactusvrucht zorgen ervoor dat het endothelium beschermd wordt tegen oxidatieve stress. Zo wordt voorkomen dat de bloedvatwanden gaan ontsteken zodat er een basis voor een ziekte wordt geschapen. Antioxidanten in cactusvrucht voorkomen oxidatieve stress en daarmee ernstige welvaartsziekten.