Drinkwater: vergelijking kraanwater en bron-/mineraalwater

Iedereen weet ondertussen dat water drinken gezond is. Volgens een onderzoek gedaan in 2014 wordt er in Europa jaarlijks 52 miljard flessenwater geconsumeerd waarvan 87% mineraalwater blijkt te zijn. Er bestaan in Europa tal van soorten en merken water in de handel. De keuze in het assortiment is enorm en de prijzen kunnen sterk uiteenlopen. Waaraan ligt deze diversificatie en is water zomaar water of bestaat er een significant verschil tussen de verschillende soorten?

• Geschiedenis van drinkwater
• Soorten drinkwater
• De prijs van drinkwater
• Welk drinkwater is het meest geschikt voor je?

Geschiedenis van drinkwater

Al in de prehistorie zochten oermensen de buurt van water op om er te wonen. Water was een noodzaak om te overleven dus verbleven ze altijd in de buurt van een rivier of waterbron. Ongeveer 7.000 jaar geleden ontstonden de eerste waterputten in Egypte. Het Egyptisch volk ontdekte dat je door putten te graven het grondwater naar boven kon halen met emmers of leren zakken. Rond dezelfde tijd werden er ook al de eerste primitieve waterleidingen aangelegd door onder andere geulen in het zand te graven.

Later in de Oudheid, ongeveer 2.000 jaar geleden, bouwden Romeinen aquaducten om hun drinkwater van de ene plaats naar de andere plaats te verplaatsen. Dit water kwam van rivieren en beken ver buiten de stad en werd in kanalen gepompt en op verhoging naar de stad geleid. Omwille van de verhoging was er op die manier minder kans dat het water vervuild raakte. Vooral de rijke inwoners maakten gebruik van dit drinkwater. Na de val van het Romeinse Rijk werden de aquaducten niet meer gebruikt wegens de vervallen staat waarin ze verkeerden en ook de kennis ervan ging verloren.

Toen er later in de Middeleeuwen een toenemend aantal steden ontstonden, werden er houten leiding aangelegd waarin het water naar de stad stroomde. Deze leidingen werden vlug onhygiënisch omdat uitwerpselen en afval ook in het water geloosd werden. Dit had als gevolg dat veel mensen ziek werden of stierven. Er ontstonden epidemieën. Ook het water rond de stad werd te vuil waardoor waterdragers steeds verder op zoek moesten om zuiver water te vinden. Dit gebeurde meestal met de boot en tegen betaling.

Tijdens de Industriële Revolutie in de negentiende eeuw werd drinkwater vinden problematisch voor het gewone volk. Door de vervuilende industrie werd rivierwater steeds vuiler en er brak regelmatig cholera uit.

Het eerste waterleidingsysteem om een hele stad van drinkwater te voorzien werd gebouwd in Paisley in Schotland door John Gibb in 1804 en binnen drie jaar werd er gefilterd water vervoerd naar Glasgow. Nadien ontstonden er stilaan overal waterleidingbedrijven. In eerste instantie werd het moeilijk om de mensen te overtuigen om een aansluiting te nemen op de waterleiding want dit kostte geld en de armen kozen nog liever voor het gratis rivierwater. Maar stilaan groeide het besef van het belang van een scheiding tussen riolering en waterleiding en vanaf 1900 kregen steeds meer mensen toegang tot kraanwater.
In de jaren 20 waren bijna alle steden aangesloten op de waterleiding maar de verdeling van drinkwater bleef in handen van burgers. Het is pas in de twintigste eeuw dat de overheid zich iets aantrok van de kwaliteit en beschikbaarheid van kraanwater.

Soorten drinkwater

Er is in de handel een breed assortiment aan drinkwater te vinden maar het grootste onderscheid kunnen we maken tussen leidingwater/kraanwater en flessenwater. Zowel kraanwater als flessenwater moeten voldoen aan drinkwaternormen. Dit zijn wettelijk vastgestelde criteria die de maximumnormen bepalen voor verontreinigende stoffen, mineralen en microben in het water.

Leidingwater/kraanwater

Kraanwater of leidingwater is zoals de naam het zegt water dat komt uit de kraan of leiding bij je thuis. Dit leidingwater is bewerkt water dat afkomstig is van grondwater of oppervlaktewater. Dit water moet net zoals flessenwater voldoen aan de normen voor drinkwater en zuiver zijn. Toch uiten veel mensen nog kritiek op kraanwater en gebruiken het liever niet als drinkwater. De meest voorkomende kritieken die geuit worden op kraanwater zijn namelijk de volgende punten:

• Kraanwater bevat veel kalk: het calcium in het water is medebepalend voor de hardheid van het water. Hierop staat er geen maximumnorm en dit is ook niet schadelijk voor de gezondheid.
• Er is te veel chloor in het kraanwater: chloor wordt in lage dosis gebruikt om bacteriën te bestrijden in het water. Om de smaak en eventueel de geur van chloor tegen te gaan, kan je eventueel het water eerst laten ventileren.
• Het kraanwater bevat veel nitriet: Hier staat er een maximumgrens van 50 mg/l die niet mag overschreden worden.
• Kraanwater bevat pesticiden: Voor pesticiden staat de maximumnorm op 0,5 microgram/l.

Enkele tips om met kraanwater/leidingwater om te gaan:

• Vermijd om water te drinken dat te lang in de leiding is blijven stilstaan. Als je bijvoorbeeld van vakantie komt is het aan te raden om eerst het water een beetje te laten stromen voor je water af tapt om te drinken.
• Gebruik geen warm water uit de kraan als drinkwater. Het is beter om koud water op te warmen.
• Bewaar leidingwater in de koelkast, beschermd van het licht en nooit langer dan 24 uur in een waterkruik.

Bronwater

Bronwater als consumptiewater is een onbehandelde vorm van drinkwater in flessen. Dit water is afkomstig uit een natuurlijke ondergrondse waterbron die zich meestal in bergachtige gebieden of beschermde natuurgebieden bevinden. De diepte van de waterbron zorgt meestal voor de zuiverheid van het water. Ieder regio of land heeft meestal zijn eigen bronnen waardoor bronwater meestal lokaal wordt geconsumeerd. Bronwater moet voldoen aan de drinkwaternormen maar er mogen geen chemische bewerkingen op uitgevoerd worden. De enige toegestane bewerkingen zijn decantatie, filtratie en ventilatie om elementen zoals onder andere ijzer te scheiden. Bronwater bevat ook nooit een constante minerale samenstelling. Dit heeft als gevolg dat bedrijven er geen gezondheidseigenschappen mogen aan toekennen. De naam van de bron en locatie dienen wel verplicht vermeld te worden op het etiket. Tenslotte mag worden meegedeeld of het water al dan niet geschikt is voor zuigelingen.

Mineraalwater

Mineraalwater is bronwater met een minerale samenstelling waarvan het mineraalgehalte minstens twee jaar lang gelijk gebleven is en dus stabiel is. De samenstelling van dit mineraalgehalte hangt af van de oplosbaarheid van het gesteente waardoor het water gestroomd heeft. Dit kan per soort water heel sterk verschillen. Zo zal bijvoorbeeld kalksteen een andere minerale samenstelling voortbrengen dan zandsteen. Druk, fysieke omstandigheden en temperatuur kunnen ook een rol spelen in de vorming van mineralen. Mineraalwaters zijn ook onderworpen aan drinkwaternormen en ook hier mogen er geen chemische bewerken worden op uitgevoerd met uitzondering van decantatie, filtratie en ventilatie. Door de stabiele minerale samenstelling kunnen mineraalwaters wel gezondheidseffecten teweegbrengen. Op het etiket van mineraalwaters staat de afkomst, de minerale samenstelling en of het water al dan niet geschikt is voor zuigelingen.

Soorten mineraalwater
Mineraalwater kan ingedeeld worden in vier grote categorieën afhankelijk van de hoeveelheid droogrest/liter namelijk:

• Zeer licht mineraalhoudend water: tot 50 mg droogrest per liter
• Licht mineraalhoudend water: tot 500 mg droogrest per liter
• Gemiddeld mineraalhoudend water: tot 1.500 mg droogrest per liter
• Sterk mineraalhoudend water: meer dan 1.500 mg droogrest per liter

Daarnaast kunnen sommige mineraalwaters een grotere concentratie hebben van één of meer mineralen of spoorelementen in hun samenstelling met als gevolg dat ze één of meerdere gezondheidseffecten voortbrengen.

• Calcium (Ca): Waters met meer dan 150 mg/l bevorderen de botaanmaak en speelt een rol in metabole functies.
• Magnesium (Mg): Waters met meer dan 50 mg/l worden aanbevolen in geval van stress en vermoeidheid. Het is ook essentieel voor het functioneren van cellen onder andere bij de omzetting van koolhydraten en eiwitten.
• Natrium (Na): Water met meer dan 150 mg/l hebben een invloed op de hartslag en de spieren. Deze kunnen aanbevolen worden bij duursporters of bij lange inspanningen. De maximumnorm is 200 mg/l maar voor zwangere vrouwen en kinderen is 50 mg/l een betere norm.
• Kalium (K): Kalium regelt samen met natrium de mineralenhuishouding en werkt in op de kern van de spierweefselcellen.
• Sulfaat (SO4): Waters met meer dan 300 mg/l kunnen laxerend werken. Deze worden aanbevolen in geval van constipatie of in sommige gevallen bij een verstoorde nierfunctie.
• Waterstofcarbonaat (HCO3): Waters met meer dan 1.000 mg/l bevorderen de spijsvertering en neutraliseren het te veel aan zuur in het lichaam. Dit water is aan te raden bij indigestie.
• Chloride (Cl): Chloride is verantwoordelijk voor de waterbalans in het lichaam en voor de spijsvertering.
• Fluoride (F): Fluoride helpt het voorkomen van gaatjes in de tanden en het helpt bij tandmineralisatie.
• Nitraat (NO3): Nitraat is slecht voor de gezondheid. De maximumnorm staat op 50 mg/l maar voor zwangere vrouwen en kinderen is 10 mg/l nog beter.

Bruiswater

Bruiswater is water dat koolzuurgas of kooldioxide (CO2) bevat. Er bestaan twee soorten koolzuurhoudend water namelijk:

• De natuurlijke bruiswaters: Deze waters bevatten van nature reeds kooldioxide bij de bron.
• De bruisende mineraalwaters: Dit zijn van nature platte mineraalwaters waarbij kooldioxide in de fabriek werd toegevoegd.

Bruiswaters kunnen net als mineraalwaters gezondheidseffecten hebben namelijk:

• Het bevordert de maagwerking: Koolzuurgas stimuleert de maagsecretie met als gevolg dat de maagwerking verhoogt. Door opwerping van de maag geraakt hij weer in beweging. Op die manier helpt het ook tegen misselijkheid, indigestie of brandend maagzuur.
• Het bevordert de voedselopname: Door bevordering van de voedselopname door de slijmvliezen van de darmen kan het ook helpen tegen constipatie.
• Het remt het hongergevoel af: Het koolzuurgas heeft invloed op het verzadigingsgevoel waardoor je sneller een vol gevoel krijgt.
• Het voorkomt verzuring: Koolzuur wordt eerst opgenomen door de maagwand of dunne darm om vervolgens omgezet te worden in bicarbonaat. Dit is de belangrijkste buffer in het bloed om verzuring tegen te gaan die spieren vooral aanmaken bij lange inspanningen.

De prijs van drinkwater

Leidingwater of kraanwater is het goedkoopste drinkwater en is ook onmiddellijk beschikbaar in iedere woning. De prijs van het verbruikte water dat als drinkwater wordt geconsumeerd, wordt vereffend met de totaliteit van de verbruikte waterfactuur. Afhankelijk van regio en gemeente kan dit tot minstens tweehonderd keer goedkoper zijn dan flessenwater. De kostprijs voor flessenwater die zowel bron- als mineraalwater kan bevatten is afhankelijk van de kostprijs voor het bottelen, verpakken, bewerken, transporteren en vaak ook nog van de reclame die al dan niet rond een bepaalde merk gedaan wordt. In Nederland is de gemiddelde kostprijs voor 1,5 liter flessenwater 0,81 euro. In België is de gemiddelde kostprijs 0,85 euro en in Frankrijk 0,62 eurocent. Dit zijn de gemiddelde prijzen voor 1,5 liter water in 2019.

Welk drinkwater is het meest geschikt voor je?

De keuze van het drinkwater die iemand uiteindelijk maakt, kan afhankelijk zijn van een aantal factoren namelijk:

• Het budget: Je bent het goedkoopst gesteld door leidingwater te drinken. Daarnaast heb je binnen de handel een heel gamma aan flessenwater waarin de prijzen heel sterk kunnen variëren. De varianten binnen de mineraalwaters zijn het kostelijkste.
• De leeftijd: Zuigelingen mogen enkel maar licht gemineraliseerde waters drinken terwijl bijvoorbeeld op vergevorderde leeftijd calciumrijk water aan te raden is om botontkalking te voorkomen indien dit niet uit de voeding gehaald wordt.
• Algemene klachten: Wie last heeft van stress en vermoeidheid kan kiezen voor een water rijk aan magnesium.
• De bewegingsintensiteit: Wie vaak sport of inspanningen levert waarbij veel gezweet wordt, moet zijn vochtverlies regelmatig aanvullen. Elk drinkwater is hiervoor geschikt maar mineraalwaters hebben hier ook alweer de voorkeur.
• De smaak: Ieder drinkwater heeft een eigen smaak. De smaak die een persoon lekker vindt is heel subjectief.
• Het milieubewustzijn: Iemand die sterk milieubewust is, zal misschien zijn voorkeur geven aan leidingwater of kraanwater. Flessenwater brengt door de productie van plastiekflessen en de uitstoot van CO2 bij transport schade toe aan de omgeving.