Matcha - Japans superpoeder

Matcha poeder is een Japans product en werd vroeger gebruikt als medicijn. Tegenwoordig wordt het gebruikt als culinaire toevoeging (in ijs, bijvoorbeeld) of voor (boeddhistische) ceremoniële doeleinden. De werkzame stoffen in matcha vertonen een uiterst positief beeld over het poeder wat betreft gezondheid: het zou anticarcinogeen werken en het is rijk aan vitaminen, mineralen, aminozuren en andere dergelijke stoffen. Is matcha een nieuw 'superfood'? Hoe wordt het gemaakt en wat zit erin?

Wat is Matcha?

Matcha is een zeer oude (oorsprong ~12^e eeuw) Japanse theesoort die is vermalen tot poeder. Deze theesoort wordt gemaakt van de bladeren van Camellia sinensis, een theeplant die voornamelijk in Zuid-Amerika, Oost- en Zuidoost-Azië, zuidelijk Afrika en Turkije gedijt. Veel theeën worden van deze plant gemaakt, maar het is afhankelijk van de manier waarop de bladeren worden verwerkt na het plukken welke soort thee wordt gemaakt. Daarnaast wordt deze theesoort uitsluitend in Oost-Azië geproduceerd.

De productie van Matcha

Enkele weken voor de oogst van de bladeren worden deze afgedekt. Het gevolg is dat deze bladeren minder zonlicht opvangen, waardoor de planten langzamer groeien. Om deze trend tegen te gaan maken de planten extra veel bladgroen, ook wel chlorofyl genoemd, aan. Hierdoor worden de bladeren meer donkergroen, wat inhoudt dat de bladeren rijker worden aan aminozuren. Na dit proces worden alleen de zuiverste bladeren geplukt en gedroogd. Tijdens het drogen krullen de bladeren en worden producten zoals de steel verwijderd. Hierna worden de bladeren voorzichtig gemalen waarna een lichtgroen poeder overblijft. Dit product wordt matcha genoemd.

Gezondheidseffecten

Matcha overtreft de gezondheidseffecten van reguliere thee met gemak, omdat matcha het hele blad gebruikt in plaats van het extract van het blad. Hierdoor komen alle stoffen die in het blad zaten vrij in het hete water. Stoffen waar matcha rijk aan is zijn onder andere antioxidanten, aminozuren, vitaminen, mineralen, catechinen en het aminozuur L-theanine. Deze combinatie zou zorgen voor een ontspannender, opgewekter, fitter en gezonder gevoel.

Rijk aan antioxidanten

Matcha bevat een grote hoeveelheid antioxidanten, zoals vitamine C (ca. 1,75 mg per gram), polyfenolen en chlorofyl. Antioxidanten zijn belangrijk in de neutralisering van vrije radicalen. Dit zijn zeer reactieve deeltjes die vormen in het lichaam wanneer een atoom of molecuul splitst onder invloed van uv-licht. De reactiviteit komt van een ongepaard elektron op het deeltje, en omdat dit deeltje zich in het lichaam bevindt kan het makkelijk hechten aan, bijvoorbeeld, DNA, waardoor DNA muteert en mogelijk kanker kan veroorzaken. Antioxidanten hechten zich aan de vrije radicalen, waardoor zij worden geneutraliseerd en geen bedreiging meer vormen voor de gezondheid, waardoor zij een anticarcinogene (kanker-werende) werking hebben.

Rijk aan aminozuren
Aminozuren vormen belangrijke bouwstenen voor het menselijk lichaam. Een aminozuur dat erg aanwezig is in matcha is L-theanine (figuur 1). Per gram matcha zit gemiddeld 34~200 mg aan aminozuren (afhankelijk van de kwaliteit), waarvan 14 mg uit L-theanine bestaat. Uit verscheidene onderzoeken is gebleken dat L-theanine een ontspannende werking heeft op het menselijk lichaam, zonder een versuffende of vermoeiende bijwerking. Daarnaast zou het aminozuur de concentratie verbeteren, in combinatie met caffeïne (wat ook aanwezig is in matcha). L-theanine kan worden gehydrolyseerd tot glutaminezuur, die, op zijn beurt, kan worden omgevormd tot glutamine. Glutamine bestrijdt onder meer de vetopslag en ondersteunt de werking van het immuunsysteem.

Rijk aan vitaminen en mineralen

Dat planten en bladeren rijk zijn aan vitaminen en mineralen is algemeen bekend. Matcha bevat een zeer groot bereik aan vitaminen en mineralen per gram, waaronder aanzienlijke hoeveelheden vitamine A, vitaminen van het B-complex, calcium, magnesium en fosfor. De aanwezige vitaminen en mineralen hebben een positieve werking op het haar (B-complex), de ogen (A), rode bloedcellen (ijzer), het afweersysteem (zink) en de stofwisseling (E).

Rijk aan catechinen

Catechinen is een parapluterm voor zogeheten polyfenolen. Polyfenolen zijn organische stoffen die benzeenringen met hydroxylgroepen bevatten. Omdat deze vaker in een dergelijk molecuul voorkomen heten zij polyfenolen. Deze stoffen komen voor in de Camellia sinensis en beschikken over een zeer sterke anti-oxidatieve werking. Door de sterke anti-oxidatieve werking van deze stoffen hebben zij de eigenschap dat ze de kans op kanker verkleinen.

Matcha poeder kwaliteit en verkrijgbaarheid

Matcha poeder is dikwijls te verkrijgen bij een Aziatische winkel. Toch kan het voorkomen dat de kwaliteit van geïmporteerde macha poeder tegenvalt. Dit wordt doorgaans verraden door de kleur van het poeder: hoe donkerder het poeder, hoe lager de kwaliteit. Dit klinkt tegenstrijdig, maar matcha poeder van hogere kwaliteit heeft doorgaans een kleur zoals afgebeeld in figuur 2. De donkerdere kleur van de lagere kwaliteit matcha poeder kan worden toegeschreven aan tekortkomingen in het productieproces, zoals te snel vermalen (de hitte daarbij verandert de chemische samenstelling en de kleur) of de aanwezigheid van contaminanten. Onderzocht wordt of deze poeders minder werkende stoffen bevatten dan matcha poeder van hogere kwaliteit. Het is dus aangeraden om van verschillende plekken de matcha poeder te 'testen' om zo de hoogste kwaliteit van het gezonde, vrij lekkere matcha poeder te genieten.