Kruisbessen, lekker en gezond

De kruisbes hoort tot de ribesfamilie en hoewel het een gezonde vrucht is, is het eigenlijk niet eens zo’n populaire vrucht. Toch is de volgroeide vrucht prima om zo te eten of te verwerken in een gerecht. Vreemd genoeg staan mensen er lang niet altijd bij stil dat de kruisbes ook heel gezond is én goed zelf te telen. Alleen de mensen die echt actief met de eigen moestuin zijn, willen de kruisbes nog wel eens telen. Wat voor vrucht is de kruisbes eigenlijk, hoe gezond is deze en hoe kan je de kruisbes verwerken in een gerecht?

De kruisbes

De kruisbes is qua oorsprong terug te vinden in heel Europa en in het westen van Azië. In Nederland werd de kruisbes voor het eerst gecultiveerd in de 16e eeuw, maar de kruisbes komt ook nog steeds in het wild voor. De kruisbes wordt overigens inmiddels over de gehele wereld gekweekt.

De kruisbes is ook bekend onder de volgende namen:

• Klapbes
• Kroezel
• Knoeper
• Knoezel
• Stekebees
• Stekelbes

De kruisbes behoort tot de ribesfamilie, officieel Grossulariaceae. Tot de ribesfamilie behoren ook de zwarte bes, de alpenbes en de aalbes.

De plant

De winterharde plant is stekelig, kan tot 1,2 meter hoog worden en groeit met name in april en mei en vanaf half juni zijn de kruisbessen meestal op z’n lekkerst. Als we de kruisbes in het wild tegenkomen dan staat deze altijd op vochtige, niet te voedselrijke grond. Grond die ietwat kalkhoudend is, met een pH-waarde van 6 tot 6,5. De kruisbes kan onder een andere struik groeien of op open plekken in het bos. De bladeren zijn drie- tot vijfbladinsnijdinglobbig. De bladsteel en de onderkant van het blad is zacht behaard. De plant kan in de zon en met halfschaduw het beste groeien.

De kruisbes is zelfbestuivend én kan door insecten bestoven worden. De kleur van de kruisbes is in eerste instantie een beetje vaag groen of paars. De vruchten kunnen uiteindelijk groen, geel, rood of roodpaars van kleur zijn.

Gezondheid

De kruisbes is een gezonde vrucht die nog flink in populariteit kan stijgen. De vrucht past absoluut in een gezond voedingspatroon.

Vitaminen en mineralen
Om te beginnen bevat de kruisbes relatief veel vezels en dit is weer goed voor onder meer de darmen. De kruisbes bevat verder verschillen vitamines en mineralen, te weten:

• Vitamine A, C en E
• Calcium
• Fosfor
• IJzer
• Kalium

Medicinale werking

• Al van oudsher wordt de kruisbes gebruikt om de koorts te drukken. Met name in Engeland wordt het veelvuldig toegepast.
• De vrucht zorgt voor een versterking van de hartspier en dit is weer goed voor het rondpompen van het bloed. Tevens versterkt het de lever.
• Om diarree tegen te gaan, kan de kruisbes ook uitkomst bieden.
• Bij diabetes type 2 zorgt de kruisbes ervoor dat de productie van het hormoon insuline gestimuleerd wordt.
• De kruisbes werkt desinfecterend voor het lichaam. Dit is goed tegen ontstekingen en voor het immuunsysteem.

Gerechten

De kruisbes dient in feite volgroeid gegeten te worden, dan zit er een zacht zoete smaak aan (met een kleine zurige ondertoon). De nog niet rijpe kruisbes is meestal net iets te zuur om goed te verwerken in gerechten of om zo te eten.

Combineren met andere vruchten of groenten
Kruisbessen zijn prima in een vruchtencocktail te verwerken. Combineer ze met aardbeien, partjes mandarijn, wat stukjes banaan en enkele bramen. Al dan niet in een lekkere verse kom met halfvolle yoghurt of kwark. In een groene salade kan je de kruisbessen ook toepassen. Doe er dan wat stukjes kiwi en witte druiven bij of wat stukjes van een groene appel, als je het net iets zuurder wilt hebben. Prak de kruisbessen fijn en maak er een frisse dressing van met wat honing. Heerlijk voor zomerse dagen.

Taart en andere zoetigheid

Als je een traditionele appeltaart bakt, dan kan je naast de appels kruisbessen toevoegen. De ingrediënten voor de traditionele appeltaart zijn:

• Het deeg: 250 gr bloem, 175 gr boter, 80 gr suiker, 2 eieren (1½ voor het deeg, ½ ei voor bestrijken), 1 tl kaneel
• De vulling: 1 kilo zure appels (bijv. goudreinet), 50 gr suiker, 70 gr rozijnen, 3 tl kaneel

Normaal zit er pakweg één kilo appels in, je zou ervoor kunnen kiezen om ca. 25 procent van de appels te vervangen door kruisbessen. Ben je verzot op kruisbessen, dan kan je de kruisbessen ook in zijn geheel de appel laten vervangen.

Natuurlijk kan je van deze vrucht ook jam maken, daar kan je beter nog niet geheel rijpe kruisbessen voor nemen. Prak de kruisbessen ook rustig fijn, doe er een beetje honing bij en besmeer er een pannenkoek mee. Je maakt het af met enkele schijfjes aardbei er bovenop.

Tot slot

De kruisbes is prima te combineren in verschillende gerechten en is een lekkere vrucht die in een gezond voedingspatroon past. Vreemd eigenlijk dat deze vrucht toch niet zo erg populair is, behalve bij mensen met een eigen moestuin. Er valt nog een wereld te veroveren voor de kruisbes.