Sporten voor kinderen met een chronische ziekte

We horen het steeds vaker: sporten is gezond voor lichaam en geest, bewegen is goed voor jong en oud. Maar wat als je kind lijdt aan een chronische ziekte? Kan en mag je kind dan ook sporten? Ook kinderen en jongeren met een chronische ziekte hebben beweging nodig. De keuze van sportbeoefening is misschien niet zo uitgebreid en hangt af van de aandoening maar sporten kan zeker en is zelfs aan te bevelen.

Inhoud

• Het belang van sporten voor kinderen en jongeren met een chronische ziekte
• Sporten voor kinderen met ADHD
• Sporten voor kinderen met diabetes mellitus
• Sporten voor kinderen met astma
• Sporten voor kinderen met Juveniele Idiopathische Artritis (JIA)
• Sporten voor kinderen met een aangeboren hartafwijking
• Sporten voor kinderen met autisme
• Besluit

Het belang van sporten voor kinderen en jongeren met een chronische ziekte

Voor kinderen en jongeren die lijden aan een chronische ziekte is sporten en bewegen net zo belangrijk als voor gezonde kinderen. Of het kind nu lijdt aan diabetes, astma, ADHD, juveniele idiopatische artritis, een aangeboren hartafwijking of autisme, fysieke activiteit is nodig voor een evenwichtige groei op zowel lichamelijk als geestelijk vlak. Sporten maakt deel uit van hun groeiproces. Het komt er alleen op aan om, in samenspraak met de arts, een sport te kiezen die het kind aankan en waarbij het zich goed voelt. Sommige kinderen zullen baat hebben bij teamsporten, voor andere kinderen zijn individuele sporten meer aangewezen. Door te sporten gaan kinderen ook sociale vaardigheden ontwikkelen en verandert vaak hun zelfbeeld in de positieve zin. Ze krijgen meer zelfvertrouwen en hebben het gevoel erbij te horen, wat voor een kind heel belangrijk is.

Sporten voor kinderen met ADHD

ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder of in het Nederlands aandachtsstoornis met hyperactiviteit.

Voordelen van sporten en bewegen

• Lichaamsbeweging en regelmatig sporten vermindert de chronische toestand van rusteloosheid.
• Sporten draagt bij tot een evenwichtige ontwikkeling en verbetert de coördinatie.
• Door het sporten leert het kind of de jongere de eigen emoties beter te controleren. In de sport kunnen emoties variëren van grote vreugde bij een overwinning tot diepe frustratie bij verlies.

Welke sport is geschikt?

Voor kinderen met ADHD is het belangrijk een sport te kiezen waarbij er constant beweging nodig is. Voetbal is daarvan een goed voorbeeld. Sporten waarbij er momenten zijn van inactiviteit en waarbij een hoge concentratie vereist is, bijvoorbeeld baseball, zijn minder aangewezen.

Over wel of niet sporten in team zijn de meningen verdeeld. Bij teamsporten moet het kind een spelstrategie aanleren en het moet rekening houden met de andere spelers. Kinderen die veel problemen hebben met sociale contacten gaan zich daarbij niet goed voelen. Kies dan beter een individuele sport als:

• zwemmen
• atletiek
• paardrijden
• skeeleren
• badminton
• tennis

Kinderen die op sociaal vlak minder problemen hebben kunnen veel leren in teamsporten. Ze leren zich aanpassen aan de regels en ze oefenen hun concentratie. Voor sommige kinderen is het fysieke contact in bepaalde sporten heel moeilijk om mee om te gaan. In teamsporten gebeuren er wel eens vaker ‘botsingen’ tussen de spelers en dat kan een grote struikelblok vormen. Mogelijke teamsporten zijn:

• voetbal
• volleybal
• korfbal

Sporten voor kinderen met diabetes mellitus

Diabetes mellitus, in de volksmond suikerziekte genoemd, is een chronische stofwisselingsziekte waarbij de alvleesklier niet voldoende of geen insuline aanmaakt. Daardoor ontstaan er herhaaldelijk verhoogde bloedglucosewaarden of hyperglycemie.

Voordelen van sporten en bewegen

• Beweging vermindert de kans op obesitas en verbetert in het lichaam de verhouding tussen vetvrije massa en vetmassa. Daardoor wordt de belasting op de gewrichten van de onderste ledematen kleiner.
• Sporten verbetert het uithoudingsvermogen en de conditie van hart en ademhaling.
• Fysieke activiteit versterkt ook de spiermassa.

Toch bestaat er voor diabetespatiëntjes bij het sporten een risico op hypoglycemie. Een sport kiezen moet in samenspraak met de arts gebeuren en de sportleraar moet op de hoogte worden gebracht van de situatie zodat hij op de juiste manier kan reageren in geval van crisis.

Welke sport is geschikt?

Kinderen met diabetes kiezen bij voorkeur een duursport. Bij een duursport wordt de fysieke activiteit over een lange periode gespreid. Mogelijke duursporten zijn:

• fietsen
• zwemmen
• wandelen
• langlaufen

Ook teamsporten zijn mogelijk. Af te raden zijn sporten die bij een mogelijke hypoglycemie gevaar kunnen opleveren zoals diepzeeduiken, surfen en parachutespringen, autosport en motorsport. Jammer genoeg zijn het vaak dit soort sporten die jongeren aantrekkelijk vinden. Kinderen en jongeren met diabetes sporten best niet alleen. In geval van hypoglycemie moet er iemand aanwezig zijn die snel hulp kan bieden.

Sporten voor kinderen met astma

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen met als belangrijkste symptomen kortademigheid, hoesten, piepende ademhaling en benauwdheid.

Voordelen van sporten en bewegen

• Sporten vermindert de momenten van wheezing of piepende ademhaling.
• Fysieke activiteit versterkt de spiermassa en verbetert de lichaamshouding.
• Volgens sommige onderzoeken zou sporten een verdedigingsmiddel zijn tegen astma: hoe meer beweging, hoe minder ontwikkeling van astma.
• Door sporten daalt de frequentie van de ademhaling en de hartslag.

Sporten in een koude omgeving zoals skiën en snowboarden zijn niet zo gunstig. Koude en droge lucht verhoogt het risico op een astma-aanval. Om een aanval te voorkomen zijn zowel een warming-up voor het sporten als een langzame afkoeling nadien een must.

Zwemmen blijkt een zeer geschikte sport te zijn omdat het de ademhalingsspieren sterker maakt. Bovendien maakt de warme en vochtige lucht in zwembaden het risico op een aanval kleiner. Voor sommige kinderen echter kan de chloor in het water problemen geven. Ook yoga is een zeer goede vorm van bewegen omdat er veel aandacht geschonken wordt aan de ademhaling. Astmapatiëntjes kiezen best een sport waarbij er geen continue inspanning nodig is en er korte intervallen van rust zijn zoals bij tennis, badminton en volleybal.

Welke sport is geschikt?

• zwemmen
• wandelen
• fietsen
• yoga
• tennis
• badminton
• golf
• volleybal

Sporten voor kinderen met Juveniele Idiopathische Artritis (JIA)

JIA wordt in de volksmond jeugdreuma genoemd. Het is een chronische gewrichtsontsteking bij kinderen. Ook voor kinderen met jeugdreuma is bewegen noodzakelijk. Uiteraard zijn niet alle sporten geschikt en moet er rekening gehouden worden met het stadium van de aandoening. Advies van de reumatoloog is zeker nodig.

Voordelen van sporten en bewegen

• Fysieke activiteit verlaagt het risico op obesitas en verbetert het evenwicht tussen vetmassa en vetvrije massa. De belasting op de gewrichten van de onderste ledematen wordt daardoor kleiner.
• De mobiliteit neemt toe.
• De spiermassa wordt versterkt.
• De botdichtheid verhoogt.

Een kind met jeugdreuma kiest bij voorkeur een sport die de gewrichten weinig of niet belast zoals zwemmen en fietsen. Contactsporten zoals voetbal zijn meestal niet echt haalbaar, ze zijn veel te belastend voor de gewrichten.

Welke sport is geschikt?

• zwemmen
• fietsen
• paardrijden

Sporten voor kinderen met een aangeboren hartafwijking

Voordelen van sporten en bewegen

• Regelmatig aan sport doen verbetert de algemene conditie en beperkt het risico op obesitas en hartinfarct.
• Doordat de conditie verbetert, kunnen kinderen meer fysieke inspanning aan.
• De hartspier wordt sterker.

Welke sport is geschikt?

Kinderen met een hartafwijking kunnen zowel teamsport als individuele sport beoefenen. Bij een individuele sport hebben ze het voordeel dat ze op hun eigen tempo kunnen trainen. Belangrijk is dat het kind zijn eigen grenzen kan aangeven.

Sporten voor kinderen met autisme

Voor kinderen met autisme zijn teamsporten vaak niet aangewezen. Uiteraard hangt het af van de graad van autisme maar in het algemeen kunnen problemen met o.a. communicatie en socialisering een struikelblok vormen. Een individuele sport is meer aangewezen.

Welke sport is geschikt?

• paardensport: is zeer geschikt omdat het contact met het dier het kind kan helpen om in contact te komen met de wereld buiten hem of haar. Tevens is paardensport ontspannend voor de spieren - het kind zit in het zadel - en het versterkt de spieren die het kind in evenwicht houden in het zadel.
• zwemmen
• wandelen

Besluit

Sport en beweging zijn gezond, ook voor kinderen en jongeren die lijden aan een chronische ziekte maar als het kind wil gaan sporten moet dat altijd eerst vooraf besproken worden met de behandelende arts. Hij kan raad geven en inschatten of een bepaalde sport risico's inhoudt of niet. Een heel belangrijk aspect van sporten ligt in het feit dat het kind een beter zelfbeeld krijgt en wellicht ook een beter toekomstperspectief. Het ziet zichzelf minder als een uitzondering ten opzichte van andere kinderen.