Angsten bij je peuter

Het is normaal voor je peuter om angstig te zijn. Het is namelijk zo dat angst een van de manieren is om ons te laten omgaan met nieuwe ervaringen en het beschermt ons tegen gevaar. Sommige peuters zijn bang voor specifieke dingen als honden, beestjes, het donker of luide geluiden (zoals de stofzuiger). Andere peuters zijn bang voor nieuwe situaties of het ontmoeten van nieuwe mensen. De meeste van deze angsten worden minder (en verdwijnen) zodra je kind meer zeker wordt van zijn of haar omgeving. Maar hoe ga je er in de tussentijd mee om (wat zijn de tips) en wat als het toch niet minder wordt?

Geruststellen

De volgende strategieën kunnen helpen, maar verwacht niet dat de angsten van je peuter gelijk verdwijnen. Het kan maanden duren, zelfs tot een jaar, voordat een kind over zijn angsten heen komt. In de tussentijd is het normaal voor je peuter om veel na te denken over de dingen die hem/haar bang maken. Dit doen kinderen door het na te spelen in spel, er tekeningen over te maken en/of er veel over te praten. Het is hun manier om zich er doorheen te worstelen.

Doe niet te makkelijk/licht over de angsten

Ze zijn dan misschien gek en irrationeel, maar voor je kind zijn ze echter serieus. Probeer niet te lachen of het weg te wuiven als je kind met angst reageert op bijvoorbeeld een toilet dat doorgetrokken wordt of een sirene die loeit. Laat je kind weten dat je weet hoe het voelt om ergens bang voor te zijn. Als je je kind geruststelt, dan weet het dat het oké is om bang te zijn en dat is de beste manier om de angst aan te pakken.

Als je probeert je kind te overtuigen van het feit dat er geen enkele reden is om bang te zijn, dan zal dit alleen maar tegenwerken. Je zal alleen maar voor meer onrust zorgen als je bijvoorbeeld zegt, "maak je niet druk, er is geen reden om bang te zijn voor de hond". Zorg in plaats daarvan voor veiligheid en vaststelling: "Ik snap dat je bang bent voor de hond. Zullen we er samen langs lopen. Als je dat niet wil, dan houd ik je vast totdat de hond voorbij is gelopen."

Gebruik een knuffel

Ook wel een object van geruststelling; bijvoorbeeld een babydekentje of een heerlijk doorgeknuffelde teddybeer. Dit kan kinderen helpen bij hun angsten. Zo'n object kan een angstig kind de bekendheid en zekerheid geven die het zoekt. Vooral in tijden wanneer je kind even zonder ouders moet, bijvoorbeeld op het kinderdagverblijf of als je je kind te slapen legt.

Het object kan het voor je kind ook makkelijker maken om mogelijk enge dingen te doen, zoals nieuwe mensen ontmoeten, meedoen met het spel van een groepje kinderen of een bezoekje aan de dokter. Dus sta het toe dat je kind een object met zich meedraagt, een speciaal dekentje, stuk speelgoed of een knuffel. De kans is groot dat het meeslepen stopt met de tijd dat je kind 4 jaar wordt. Tegen die tijd heeft je kind andere manieren geleerd om zichzelf te sussen als het angst ervaart.

Leg uit en ontdek

Een bange peuter kan soms over zijn angsten komen als je een eenvoudige, rationele verklaring of uitleg geeft voor wat hem dwars zit. Je kunt een eind maken aan de angst om meegezogen te worden met het badwater door te zeggen, 'water en bubbels kunnen door het afvoerputje, maar rubberen eendjes en kinderen niet.' Of leg uit dat de sirene heel luid moet zijn om andere auto's te laten weten dat ze aan de kant moeten gaan.

Voor sommige peuters kan een demonstratie helpen. Je kind kan opgelucht zijn als het ziet dat de stofzuiger wel kruimels, zand en viezigheid opzuigt, maar dat het geen speelgoed trein opzuigt of lichaamsdelen zoals papa's tenen. Een wandeling in het schemerdonker maken, kan ervoor zorgen dat de nacht magisch wordt in plaats van beangstigend. Of als het bijvoorbeeld bang is voor de kapper, laat dan eerst zelf een paar stukken van je haar knippen, om te laten zien dat het geen pijn doet.

As het ervaringen uit het verleden zijn die zorgen voor brandstof voor de angsten, bijvoorbeeld eerdere vaccinaties die zorgen voor een angst voor het consultatiebureau, probeer het dan niet minder erg te doen lijken. Je hoeft ook niet heel lang stil te blijven staan bij het vervelende wat komen gaat. Vertel gewoon rustig en op een lieve toon dat het prikje in het begin pijn gaat doen, maar dat dat snel over gaat, en dat je bijvoorbeeld daarna iets leuks gaat doen samen. De belofte van een beloning kan als afleiding dienen voor het angstige moment.

Je kunt je kind ook op afstand over zijn angsten helpen. Halloweenangsten kunnen bijvoorbeeld bestreden worden met een prentenboek of filmpje over goede heksen, aardige geesten en vriendelijke zwarte katten. Een andere manier om gerust te stellen is het vertellen van een verhaal over een zogenaamd ander kind, dat ook angstig was, maar waarbij het goed afliep. Je kunt zelf iets verzinnen of een boek in de bieb zoeken over het onderwerp. Bijvoorbeeld over de tandarts.

Zorg samen voor een oplossing

Als je peuter bang is voor het donker, neem dan een nachtlampje voor op de slaapkamer. Een andere methode om de bedtijdangsten te doen verdwijnen is bijvoorbeeld een toegewijde beschermer (in de vorm van een knuffel), 'monsterspray' (water in een spuitflesje) of een magische spreuk waardoor niet-welkome gasten verdwijnen. Door proberen en blijven proberen, komen jij en je peuter er samen achter wat helpt om een gevoel van kracht en controle bij je peuter te krijgen.

Oefen met rollenspel

Als je kind bang is voor de dokter, dan kan het baat hebben bij een rollenspel waarin jullie naar de dokter gaan (een speelset met doktersspullen kan hierbij helpen). Sommige peuters voelen zich zekerder bij het volgende doktersbezoek wanneer ze in aanraking komen met gereedschap waar ze zelf mee hebben gespeeld.

Als je kind het moeilijk vindt om vreemden te ontmoeten, dan kan het minder bang zijn nadat het geoefend heeft met poppen of knuffels. Als mensen in uniform je kind bang maken, kleed de poppen dan aan. Of verkleed elkaar om de angsten minder te maken.

Deel niet je eigen angsten

Als je kind ziet dat je in paniek raakt bij het zien van een spin in de kamer of dat je het zweet compleet uitbreekt bij een bezoekje aan de tandarts, dan is de kans groot dat je kind ook bang wordt van deze dingen. Dus probeer je eigen angsten te bedwingen of probeer ze in ieder geval zo weinig mogelijk zichtbaar te maken voor je kind. Het is prima om je kind te laten weten dat jij het vroeger ook niet fijn vond om naar de tandarts te gaan, maar dat je het wel deed om je gebit gezond te houden. Het helpt je kind omdat het weet dat het niet alleen is en dat ook jij je angst hebt overwonnen.

Zoek advies

Praat met andere ouders over de bepaalde angsten en hoe je met die angsten zou kunnen omgaan.

Waar moet je voor uitkijken

Als je peuters angsten de dagelijkse activiteiten belemmeren. Als je kind bijvoorbeeld niet zijn haar wast omdat het bang is voor water, of als het niet naar buiten wil omdat het bang is een hond tegen te komen, praat dan met een dokter over het probleem. Vooral wanneer het probleem met de tijd verergert, kan er namelijk sprake zijn van een echte fobie (een intense en aanhoudende irrationele angst) of een angststoornis. Het is ook raadzaam de dokter te raadplegen als de reactie van je kind op de angst zo heftig is dat het niet gekalmeerd kan worden.

Lees verder

• Aan tafel! Eetproblemen bij peuters
• Eenkennigheid van je baby of kind
• Slaapproblemen bij kinderen